Norðanfari - 15.02.1868, Síða 1

V. AK
ÍÍORIUMHI
AKUHEYRl ló. FEBRÚAIt 1868.
M 3.-4.
FÁEIN ORÐ UM LAXVEIDAMÁLIÐ Á AL-
}>L\'GI 1867.
i,Fátt cr oý vandlcya hngad*.
Eitt af r.ýniælum þeiin, sem boiib helir
verií) upp á Alþingi 1867, er laxveifamálib,
og er þab víst, ab á því var þörf, þó fyrri
hef'i verib, en þab er undarlegt hvab aiþing
helir nú vaknab snögglega, þó iippástunga
kæmi uin þetta, cn engar almennar bænar-
skrár, og ekkert verib uin þab litub ábur; ab
alping vill endilcga ab frumvarp sitt veibi ab
lögum, og samþykkti þá iippástungu neindar-
innar, en lelldi meb því 31. atkvæfi, setn ósk-
ar ab iagt verbi frurnvarp fyrir naista þing á-
þekkt frumvarpi nefndarinnar. þab lítur svo
út, sein alþing liafi þóttst hafa næga þekkingti
Og samvizkuseini, ab búa þessi lög til, án vit-
undar og leibbeiningar frá þjdbinni og stjórn-
inni, en jeg efast um, ab svo hafi verib, og
því ískyggilegri var þcssi Iirabi, mcb ab fá
frumvarp þingsins strax gjört ab lögum líbur
en þjóbin gæti sagt álit sitt um hvab þab ætti
vei vib, eba þyrfti breytinga; og stjórninni.
meb þessu gjört ab skyldu ab gjöra- ab lög-
um þab, sem væri gagnstætt eldri lögum, en
þau þó ekki upphaíin. Jeg vil þá snúa mjer
ab fnimvarpinu sjálfu, eins og þab stendur á
atkvæbaskránni, og er l’yrsta nndirstöbu atribi
þess, um tíma þann setn veibin má fram fara,
og horfir þab til bóta eptir sem öllum ber
8aman um er til laxveiba þekkja, og þarf því
ekki ab fara um þab fieiri orbum, nema ef
vera skyldi ab veibin væri byrjub vei snemma,
eptir því sem samþykkt var á þinginu.
Annab atribib er um stærb möskva á net-
um; og er þab áliiib jafn þýfeingar mikib, og
bife fyrsta, þvf þab eykur og vibheldtir lax-
vei'inni, ab la3finn verbi svo gamall ab hann
geti æxlab kyn sitt, og sje ekki veiddur fyrr
en liann er fullþroskafeur; en hjer hefir þing-
ib orbib nógu fljótt á sjer ab minni tneiningu;
nefndin iiefir stungib upp á ab möskvarnir
væru 2J: þuml milli hnúta á möskvunum, en
þá komu bieytingaratkvæbi, ab ekki skyldu
vera nema 2 þuml. milli hnúta á möskvunum,
þessi breytingaratkvæfei glcipti þingib, eins og
lax flugu, en þetta mun þó reynast ein óboll-
asta Ilugan í laxveiba málinu, þvf fari menn
ab friba Iaxinn á annab borb, þarf ab gjöra
þab svo hann vibhaklist og fjölgi, en í þessu
atribi, befir þingib litia bót gjört í þá stefnu,
er þettab því hneyxlanlegra, sem laxinn hefir
þurft æbi víb göng f gegnum veifeivjelarnar og
Og milli netanna bjá þinginu, svo veibin gæti
mestöll lent bjá þeim, sem ætti veifei fremst f
ánum; en látum þab atribi vera, því þá var
hón ekki skemmd Tyrir öliu landinu, eins og
ab veiba smálaxinn, sem mjög mikib verbur f
áminnst net. Jeg skal fæva sÖnnun fyrir þessu,
jeg hefi verib sjónarvottur þess, ab smálaxar,
og urribar, og berglax, sem hafa verib 6—8
merknr, og silungar 7 — 9 merkur, hafa veibst
í laxanet sem möskvarnir voru 3 þumlungar
milli hnúta; er af þessu aubsjeb hvab smátt
gæti ánetjast í þau net sem þingib fjeilst á
ab vibhafa; en jeg er hræddur u.n ab þingib
hafi villst hjer á því, abblanda saman silungs-
'veibi og laxveibi; en úr þessu hefir átt ab
hæta meb tölulib 8 á atkvæbaskránni; eptir
ví eiga menn ab bregba sjer til amtmanns
1,1 ab fá leyfi til ab leggja silunga ncts stúf;
þettab er nú ekki hlibkrókiuinn, og amtmabur,
ef til vill, ekki kunnugur liverri silungalögn í
aintinu, og þegar silungsveifi er nú upp tek-
in KSeti þettab orfeib bagaiegt Oí inásku til þess
hún yrbi aldrci rcynd. En var ckki gjörlegt
ab láta sýslumann Ieyfa þettab og kunniigaog
vaiinkúnna menn vera rneb honum, ti! þcss,
ef þurfa þætti? þá er nú ein uppástungan
undir töiulib 19, hún er mí svona „cnda skal
hverjum manni lieiinilt ab skjóta og styggja
sel í veiíiáin og ósurn þe;rra“. þab er al-
kunnugt livab þingib hefir ábur rcynt til ab
frifea landselinn, fyrir skotúin, og fengib sjer-
siakt lagabob fyiir BrciíafjÖrb allan, í því
skyni, en nú fellst þab.á, ab menn megi
8ly»gja og skjóta sel í Iiinum takmörkubmtu
selalátrum, sem ef til vill er hægast ab halda
vörb á, og er opt gób veibi (, og ætlar þing-
io ^ stjórnina til, ab saniþykkja þettab, og
iáta svo hvort lagabobib reka sig á annab. En
þab er mesta furba ab 1. yfirdómarinn í lands-
yfirrjettimim skyldi fallast á þetta, slíkur gáfu-
og lagamabur; og jafnframt ab þingmenn, sem
voiu kunnugir skildu gefa slíku viferini at-
kvæfei; en tortryggilegt er, ab þjóbin skyldi
ekki eiga ab fá ab sjá þetta, fyrr en þab væii
orbib ab lögum.
Jeg skal nú sýna fram á hvernig þessi
uppásfunga tekur sig út, nieb einu dæmi. I
landi Hjaltabakka í Húnavatnssýslu liggur svo
kallabur Hútiaós, í hoiiuin er tnikill selur og
selveifei, en lítinn spöl fyrir ofan ósmynnib
rennur Laxá í ósinn, og i?r í henni gób lax-
veifei, sem ekki gengur tii þurfear, þó bæfei sje
8elurinn vife árósinn og laxinn hafi veriö veidd-
ur ógætilega, sem annarstafear; selanetin eru
lögb vib árósinn, en yfir urn Húnaósinn er á
niilli 30 og 40 fabma, og liggur selurinn þar
uppi ibuglega, móti og hjá árósnum. Nú er
aubsjeb hvab hægt væri ab skjóta selinn, frá
bábum löndum, væri hann ófribhelgur Eri
Hjaltabakki, sem er Benifisstabur, á alla sel-
veibina, og nokkub af laxveibinni. Nú geta
allir, sem vilja skotib sei þann, er í ósn*
uin er, eptir áminnstri uppástungu, og eybi-
lagt selveifeina; en þó gætu selir komib ab frá
öbrum lögnum og ósum, sem lagagrein þessi
næbi ekki til, vegna afstöbunnar, rjett til ab
styggja laxinn, en ylir þvf vekti skytturnar
ekki, þegar ábataíímin væri horfin.
Presturinn á Hjaltabakka telnr selveibi
þessa, eitt af þeim helztu inntektura þess fá-
tæka braubs.
f>ab er nú í augttm uppi, hversu ranglát
lög þetta væru, og mundu þó ekki ná þeira
tilgangi, er til hefir verib ætlab nl. ab friba
laxinn. En höfundur uppástungunnar
hefir líklega horft fastara á England en ísland
þegar hann smíbabi hana; en þab er ólík-
legt, ab stiptsyfirvöidin sje henni mebmælt.
, Annab mál er þegar einstakir selir' taka
sig frá selalátrum, og æfea upp f veibiár þar
sem þeir eru orbnir ófribhelgir á annab borb,
þá eru þeir sjálfsagt dræpir; og er þab ekki
móti veibilögunum; en ef selalátur væru svo
nærri veifeiám, ab fribhelgxr væru, og sannab
yrbi, ab þeir gjörbu skaba veibinni, gætu menn
gjört samning vib eiganda, ab hann eyddi seln-
um, ef þab álitist mÖgulegt, og eigandinn
hefbi fast ákvebib árgjald, af laxveibajörbun-
urn, svo hann yrbi skablaus. En ab gjöra um
— ö —
þab þvingandi lög er ísjárvert, meban ekki er
komin reyns!a fyrir hvernig laxveibalögum þess-
uni reibir af. Jeg fer ekki fieiri orbtun um
frumvarp þetta, í þetta sinn. þar jeg befi ckki
sjeb nema atk væbaskrána um þab frá þingiim,
en læt þessar Ifnur hlanpa, til ao gefa lönd-
um niínum lmgvekjii ab Inigsa um málib, því
reyndar þyki mjer óilkiegt ab stjórnin sainþykki
fiiiinvarp þctta óbreyít, og vona jeg ab þeir, seni
hafa reynslu og þekkingu um laxveifear, riti
sem fyist uro málib; því ekki er betraabfara
strax ab breyta nyjum lögum ef þau virbast
ohentug i fyrslu. En jafnframt vil jeg benda
þinginu eptiileibis á þab, ab fara ekki svona
gjörræbislega meb nýmæli, því bæbi gæti þab
vakib óþokka þjóbarinnar á þinginu, og líka
gjört beig í stjórnina ab trúa slíku þingi
fyrir löggja farmálum.
Ritab í nóvemberm. 1867. á.
ÚRBRJFIÚR STEINGRÍMSFIRÐI, 3.-.10-67.
Frjettablöbin ykkar bafa nú um stundir
næg umtalsefni. eptir því sem mjer virbist, þó
aldrei væri annab en póstgönguleysib, sem svo
mörg vankvæfei rísa af lijer á landi, og traufe-
lega mun kotnast til iagfæringar fyrr en skip-
auir væru syslupóstar sem aþtur stæfeu í sam-
bandi vib abalpóstana líkt og stuugib var upp
á í ritgjörb í Nýjum Fjelagsritum 6. ári bls.
110. Póstgönguleysib slýflar samgöngur manna
og gjörir oss ab andiegum eintrjáningum auk
þess, sem niargur bagi‘leibir sf þvf i vifeskpt-
um landsmanna sjálfra. þub er eitthvab leib-
inlegt viö þab, afe heil missiri og jafnvel ár
skuli þurfa tii afe koma einuni sefeli í abra
fjórbunga. Og æskilegt befbi þab verib, ef
.nál þetta sem er svo áríbandi væri gjört ab
mntalseini í blöbuin vorum meir enn átt hefir
sjer stab hingab til, í nýneftidri ritgjörb „ura
blableysi og póstleysi á íslandi“, í N. F. eru
margar góbar bendingar í þessa stefnu, en
sem því mibur, hefir verib oflítiil gaumur gef-
iun af þjóbinni, eins og svo mörgu öbru sem
þessi ágætu rit hafa breift. Jeg get ekki
stillt mig um ab setja hjer dálitia grein eptir
mcrkan höfund um þetta atribi; hún hljóbar
þannig: „Ilvernig á nokkub líf og andi ab
geta dafnab í landinu meban þessu fer fram ?
Landib er skorib í sundur meb siórura fjali-
görbum svo hver fjórbungur er eins og land
sjer; byggbin er aptur f hverjum fjórbungi
tvístrub og strjál og samgöngum varnab meb
flóum og fjörbum liálsum og heibum því lftib
fer fyrir vegabótum. þess vegna ríbur mjög
á, fyrst vjer getnm ekki fundist í sjón, ab vjer
þá finnurast ( anda meb þvf ab balda á ritnm
og samgöngum vor á mebal; þannig helzt vib
fjelagsskapur vor, sem ekki má slitna því þab
er svo sem bindur oss alla saman, sama
land og himinbelti, sama stjórn, sama skap-
lyndi, sami hugur, sama mál, Söffiu sibir og
sömu óvinir“.
t
UTVALIN SAGA af ritstjóra þjóblfs, sbr.
Þj<5í>- 19. ár bls. 186.-87. og 20. ár, bls. 6.
Herra ritstjórinn lætur íljósi óánægju sína
yf'f því, ab alþ. forsetin 1867 herra Jón Si»-
urbsson hafi látib þingskrifarann rita meb sj^er