Norðanfari - 20.08.1870, Page 2

GO —
hinum ósamsettu tiíum, núlegri og þólegri tíS
í verknaíarmynd; enn sezt fyrir framan nafn-
hátt og hluttaksorS, t. d. er iritt hervor, cr
trat Jiervor; er v/ird hervortreten, er ist her-
vorgctreten; das Schiff geht u'nier, das schiff
ging nnter, das schiff ist untergangcn.
Reykjavík, 1 % 1870.
Jón þorkelsson.
Hvafe á aS gjöra til af> afstýra hákarla-
nifmrskurfinum á Gjögri? Svona spyrja menn
hver annann jafnabarlega ná hvcrt vorif) eptir
anna6, en þessari spurningu svara menn ekki
allir á einn veg; sumir segja ah þar sje ekki
hægt vif) ah gjöra, og þab verbi ab vera und-
ir hvers vilja hvaf) hann gjöri í þessu efni,
og af> ekki sje gjörandi af> sleppa hinu meira
fyrir þab minna nl. halda hákarlinum og fá
minna af lifrinni. Aptur svara abrir þessu
spursmáli svo: vjer eigum meb skynsamlegum
samtökura ab gjöra samning, og afstj'ra öllum
hákarlaniburskurbi á Gjögri, en ekki fá þab
meb lögum, sem ab máske yrfi höfb í há-
vegum 1 ár ef þau heppnubust vel, og sem
þá gæti risib af málarekstur þegar mönnum
þælti þau hafa verib brotin ab naubsynjalausu.
Já, vjer Strandasýslubúar ættum mcb frjáls-
um og fúsum vilja áb leggjast allir á eitt, og
skofa hvert hagfelldara verbur, ab sleppa há-
karlinum til ab fá meiri Jifrina, og bera sam-
an hagnabinn af hvorutveggju, ab fá í búib
til dæmis 1 tunnu af lýsi, og allan hákarl úr
því, eba 2 tunnur af lýsi, eins og verzlun
vorri er varib nú sem stendur, þar kornib er
í afarháu verbi, en Iýsib heldur ab lækka í
verfi; en almennt er hjer talib ab hákarl og
skrápur sje helmingur aíla (þab getur ekki
heitib almennt þó einn alþingismabur telji þab
ckki nema }), og er óhætt ab telja þab svo
þegar bæbi er kornmatarskorturinn hjá kaup-
mönnum, og þar á ofan er ekki æfinlega tek-
in matvara fyrir lýsib, þó hún fengist óskemmd,
hvab ekki hefir verib þvílíkt þetta árib, nema
þetta Iitla sem kom á Reykjarfjörb, en þab
var svo lítib í samanburbi vib absóknina sem
þar varb, ab vjer hyggjum margir hafi varla feng-
ib meir enn helming roatvöru fyrir lýsi sitt,
og sumir ekki svo mikib, af því hún var ekki
einu einni til; en þab var mikil bót í máli,
ab öll matvara var þar afbragbsgób, og meb
sama verbi og ormasjóburinn hjá hinum kaup-
mönnum, bæbi á Borbeyri og Stykkishólmi,
svo þab hefbi verib hollara í ár — og svo
mun þab æhnlega reynast —, ab fá hákarl-
inn í land, því bóndanum verbur hann nota-
legur í búib í þessum árum þegar bæbi eru
skcpnur fáar, og málnyta þeirra fáu eptir því
rýr, en óhætt ab velverkabur hákall er meb
öbrum mat hollari en ormakorn, hversu mikib
sem þessir ormseljendur sumir hverjir hæla
því fyrir oss. Enn ab vjcr hverfum aptur
til hinB ab fá af tekin allan niburskurb á há-
karli í Gjðgursveibistöbu meb samtökum, sjálf-
sagt þangab til jaktir væru komnar almennt
út, án þess ab gjöra þab ab alþingismáli;
vjer sjáum líka af þingtíbindunum hvort traust
vjcr ættum í þessu máli þar sem þingmabur
okkar er, og er þab óánægjulegt fyrir kjós-
endur ab sjá hann koma svona fram í innan-
hjerbabsmáli, bonum jafnkunnugu og þetta
mál er orbib, (þar sem abrir þingmcnn mál-
ínu ókunnugir hlyntu ab því af alefli), bæbi
ábur enn skorinn var hákarl á Gjögri, og síb-
an farib var ab skera hann þar, og þó vjer
viíum ab bjargarleysi manna þessi árin eigi
ekki rót sína í bákarlsniburskurbinum ein-
göngu, þá stybur hann vel ab því meb öbru
bágu. þab verba mönnum líka svo dýrkeypt
alþingismálin ab menn ættu ab hlífast vib,
ab senda þangab þau má! sem sýnist ab menn
gætu sjálfir meb samtökurn og fjelagsskap ráb-
ib bót á heima í hjerati, eins og sýnist sje
um þetta mál. þab ættu fyrst allir skipseig-
endur ab halda fund meb sjer, og taka sig
saman meb einlægum áhuga og tiltrú hver
til annars ab láta almennings hagsmuni rába
tillögum sínum, en ekki láta eba líta á ein-
stakra manna ímyndaba hagsmuni í þann og
þann svipinn, eba tortryggja hver annan urn
samningsrof, því sú tortryggni ætti ab úlilok-
ast frá oss úr öllum fjelagsskap, sem spiliir
ails fjelagsskapar; í annan máta ætti öllum
formönnum ab gjörast ab skyldu ab gangast
undir þann samning sem eigendur skipanna
gjörbu þegar þeir eru ekki formenn sjálfir, og
álítum vjer ab þegar fengnir væru tveir þribju
partar skipseigenda, og þá eins formanna ab
gangast undir samninginn sem ætti ab verba
meb lögum gjöríur af skipseigendum, eba öll-
um sem í þab gengi, þá ætti þab eins í þessu
sem öbru ab rába úrslitum málsins, og einn
þribji partur þó mótsetíur væri ab skyldast
til ab hlýbnast samningslögunum, eba þá ab
öbrum kosti vera ekki í veibistöbunni, því
menn ættu þó ab geta látib sjer skiljast þab,
ab þab er ekylda allra vib sjálfa sig og fje-
lagib ab hlynna ab öllum bjargræbis- og at-
vinnuvegnm, bæbi til lands og sjóar, hirba þab
og nota sem haglegast og bezt, og halda þab
æfinlega satt, ab: „öll skepnan er gób sje hún
meb þakklæti mebtekin“.
þab er óefandi ab ef hætt væri ab skera
nibur hákarl á Gjögursmibum, þá þyrfti ekki
ab róa þar eins langt og nú er róib, því meb
niburskurbinum færist hákarlinn til djúpsins
frá landinu; þab þekkjum vib vel sem rerum
í Gjögursveibistöbu, bæbi ábur enn þar var
skorib nibur, og cins cptir ab farib var til
þess, og varb þá fljótt sá munurinn ab hálfu
lengra þurfti ab róa, og þar fyrir varb ógjör-
andi ab róa fyrir slóba sem þar var alvcnja
ábur, og varb sá afli mönnum notalegri í bú
ab leggja en nú sýnist vera þó stundum aflist
þar meiri lifur enn ábur. þó ekki sje farib
hjer um fleiri orbum, vonum vjer ab allir
hlutabeigendur leggist nú á eitt meb að koma
þessu máli í annab og betra horf enn nú er,
eba lítur út fyrir, ef þab er látib afskiptalaust
af oss sem hlut eigum ab máli.
Vjer sem ritum línur þessar, bibjnm hinn
hcibraba ritstjóra Norðanfara, ab Ijá þeim rúm
í blabi sínu hib allra fyrsta orbib getur.
Nokkrir Strandamenn.
#þjóbólfur“ skýrbi frá því í fyrra (21.
ár, bls. 153), að daga 4.-5 júlí f. á. hefði
yfirstjórn landsprentsmibjunnar ritab prent-
smibjurábsraanninum s k o r i n o r t, og bann*
ab honum ab taka til prentunar nokkra grein
eba ritgjörb nafnlausa, hvernig sem ástæbi,
nema hann bæri þab fyrst undir álit og úr-
skurb stipt8yfirvaldanna, hvort þab mætti prenta.
Svo er ab sjá, sem tilefni tii banns þessa hafi
verib greinarkorn á dönsku málfræbislegs efn-
Í8 eptir ónafngreindan höfund, er kallabi sig
nl—8—n“ (studiosus Jón Olafsson), þó ab
menn skyldu varla ætla þab, því að grein sú
snertir alls ekki alþjóblega hagsmuni.
Nylega hefir „þjóbólfur“ haft mebfcrbis
atra röggsemis sögu af yfirstjórn prentsmibj-
unnar (22 ár, bls. 77). Hann segir, ab hinn
22. marz þ. á. hafi hún kallab fyrir sig prent-
smibjurábsmann sinn, og frá erindum skýrir
hann eptir sögusögn svo, ab hún hafi harb-
lega bannab honum öll afskipti af blab-
inu Baldri sem útgefanda eba umbobsmanni,
og hann getur um íleiri ráðstafanir prent-
smibjustjórnarinnar, er einkum virbast lúta ab
því, ab þröngva kostum blabsins „Baldurs“
eba ritsrjóra þess (studiosus Jóns Ólafssonar).
„þjóbólfur" gefur í skyn, ab þessar rábstaf-
anir muni standa í sambandi vib þab, ab stipt-
amtib hafbi skipað málsókn út af 4. bl af 3.
ári „Baldurs“, og „sjerstaklega“ út af kvæb-
inu „Islendinga lragur“. þó er þab varla
líklegt, þvi þó ab ritstjórinn sluipti harblega
alþýbu manna á Islandi og tali nokkub óbrób-
urlega til ættbræbra vorra í Danmörku, þá
virbist sem lögsókn hefbi verib nægileg, og
abrar rábstafanir hefbi mibur átt við, því þær
kynnu ab geta vakib grun um ab eittbvab
byggi annab undir en beinlínis fullnægja lag-
anna.
Hver sem svo tilgangur prentsmibjustjórn-
arinnar hefir verib með þessar ráðstafanir, þá
eru þessar frásögur allrar eptirtektarverbar
fyrir oss íbúa Norbur- og Austurumdæmisins.
Nokkrir hafa verib á því, að láta prentsmiðju
sína hverfa undir opinbera stjórn (amtið), og
ef svo færi, gæti menn líklega meb tímanum
vænzt líkra rábstafana vibvíkjandi prentsmibju
vorri. Væri þab svo æskilegt? þab er eigi
tilgangurinn að leysa hjer úr þeirri spurn-
ingu, en ab eins sá ab benda mönnum til,
hvort þvílíkar rábstafanir muni eigi fela ísjer
þær takmarkanir, aem sje mibur frjálslegar
eba ab minnsta kosti ískyggilegar, og sem því
væri bezt ab komast hjá fyrir hönd norðlenzku
prentsmibjunnar. þab kynnu líka ab koma
þeir tímar, ab eigi væri afleitt ab eiga í land-
inu prentsmibju, sem væri óháb opinberri
stjórn.
Ritab í aprílm, 1870.
a.
OPT ER EIGI NEMA HALF SÖGÐ SAGAN
þA EINN SEGIR.
þannig ávarparbu mig Ketill minn, eba sá
er ritab hefir sögusögn þína í Norðanf. nr. 10
—11 f. á. um úthýsinguna ; en hafi þjer þótt
þörf á ab leiörjetta frásögn mína með þessari
grein þá finnst mjer eigi síbur ab öll þörf sje
á, ab jeg í bróberni bendi þjer til þess, á
hvaba grundvelli jeg hefi byggt sannleikan í
frásögn minni. því veröur eigi neitab, að
grein þín er hógvær og haglega samin, eins
og vib var ab búast af þeim er kló hana og
ab mestuleyti sönn eins og orðin liggja, en
þrátt fyrir þab þykist jeg hafa betri málstab
og hefbi mjer annars aldrei dottiö í hug ab
semja grein mína. þjer liefir auðsjáanlega
ekki komib til hugar „að opt er í holti heyr-
andi nær“. Jeg var sjálfur sjónar og heyrn-
arvottur ab því, er framfór á Múlahlaði, meb
því jeg stób í bæjardyrunum og þurfti jeg því
eigi annara frásagna við, en þú veist þab ab
sömu söguna má opt segja á ýmsa vegu og
þó svo, ab sönn sje. Eins og jeg hef getib
um, flaug sagan víðsvegar mjög afb.ökub og
var af mörgum lögb ekkjunni út til minnkun-
ar, því menn eru einatt skjótir á ab sjá flís-
ina. Mjcr datt alls ekki í hug, ab þib fjelag-
ar hefbub sagt frá sögunni, eins og hún var
borin út. og þess vegna benti jeg þjer á, ab
þú skyldir gæta þess, ab menn eru of fúsir á
ab skapa úlfalda úr mýflugu, eba gjöra mikib
úr því, sem lítib er í varib, einkum ef þab
getur orðib öbrum til vanvirbu. Jeg ritabi
það, sem jeg sjálfur heyrbi og sá ab mestu-
leyti, þegar jeg tala um þab, cr framfór á
Múlahlabi og þetta gjörbi jeg til þess að vcrja
málstab einhverrar hinnar heiövirðustu systir
okkar, sem alþekkt er ab gestrisni og rausn,
eins og þú sjálfur kannast vib, en grein þín