Norðanfari - 17.10.1870, Side 3

-77 —
stefnu, en varla er líklegf, ag þingi& muni geta
gefib þeim gaum, nema þær Yæri yfirgrips„
meiri og byggbar á öbrum rökum enn þessar
voru, enda mundi þaþ varla fullnægja almenn-
ingi, þó gjaldinu væri varif) innan sýslu. f
því cfni virbist heppilegra aí) snúa sjer til
idutaÖeigandi yfirvalda (amtmannanna), sem
wundu taka óskir manna til greina, a& svo
tniklu leyti, sem þeir sæu sjer fært, eius og
þeir hingafe til víst háfa einatt gjört.
FIÍJETTIR ÍTLEISDAR.
6. Porteus, Road, Maida Hill West.
London, 19. ágúst 1870.
Seinast er jeg skrifa&i y&nr var þar
homib hag Norburálfunnar, ab tvísýnt var um
hvort fribur mundi haldast degi lengur. Kon-
ungs kosning Spánverja var nú reyndar ekki
framar eldsneyti ófribarmanna, þv( bæbi hafbi
Paíssa konungur lagt til vib Leopold prins,
fiænda siiin, ab halda málinu ekki fram til
stieitu, og svo hafbi fabir Leopolds afsalab
foimlega kórónu Spánverja fyrir liönd sonar
síns. þetta þóttu nú hvervetna góbar mála-
lyktir og töldu menn nú víst ab fribur væri
fenginn. þegar fregnin mn þetta kom til 01-
livieis, rábaneytis foringja Frakka keisara,
hrababi hann för sinni í þinghúsib til ab iáta
þingmenn í nefndarfunda stofum sínum og
forsnlum þinghallarinnar vita Iiinar góbu fregnir
fiá þýzkalandi. Var hann hreifur í máli og
hrosabi happi ab svo ve! heíbi ræzt úr vöndu
máli. þenna dag gengu fulltrúar Frakka á
þing undir kvöld og bjuggust allir vib ab ut-
anríkis rábherrann, hertoginn af Grammont,
niundi verba jafn ör og Ollivier hafbi verib
til ab lýsa yfir giebi stjóinarinnar og keisar-
ans, ab friblega horfbist á í norbrinu. En
þetta fórst fyrir og furbabi menn Btórlega.
Menn spurbu hertogann hvort hann hefbi ekk-
eit ab segja þeim af hálfu keisara og sljórn-
arinnar um þab mál. BEkki enn þá“, var
svai ib, Menn jRntu þíj tii þggs jjVOrt ekki
væri allt satt og rjett sem Ollivier hafbi sagt
um fregnina frá Sigmaringen. Grainmont her-
togi kvabst ekkert vita, nje hirba um ab vita
ivaba fiskisögur ílögrubu um nefndarfunda
etofin og forsaii þinghússins. þetta leist
U'önnum il|a á. En Ollivier sat þegjandi og
V1S8' ekk' llva'‘an á sig stób vebrib. En þeir
tnalavextir, ajj Grammont iicrtogi hafbi
‘g er fregnin kom norban ab farib til
keisara, og hafbi beim i ■«,
, , ' peim konnb saman um ab
senda hrabbob um t > .
, ,, , , n llaú til greifa Bencdetti,
lulltrua keisarans vib r, - ,
f . , „ 0 11 o Prussa, er lagbi
tyrir hann ab krefjast besa r r. ' i
, . , , 1 l,ess af Prussa kon-
Un6i ab hann ábyrgbist Ði i ■ ,
, 3 6 at, ekkt ab eins sem
ormabur œttar sinnar, hcldur 0g sem konung-
' Prussa a& Le°t,0,d 8kyldi aldrei verba kon-
8« í Spáni, nje neinn annar Hohenzollern-
• Kommgur kvabst verba ab áskilja sjei
;i"n ueci,lega rjett f Þ®88" ef,1i. ab mega fara
P " þv. hyernig á stæbi í hvert skipti en
Va St ekki mundu binda sig vib skilyrba-
ausan skridaga, fy,ir ókomna tíb og óorbna
yi , ur i Benedetti sem hafbi skitian til ab
nalaa þessn <•
, . . ,, & fastlega fram sendi kon-
Ungi hrabbob hvar í ,
b var í hann kvabst þurfa ab sjá
konung vibvíkjandi tryeein^n r
, . . .. , , ysgmgu þessairi er stjorn
sin heimtabi af honum, oe i
, > g er konungur sama
dag gekk um skemmtigarba í ,
sjer í kvoldgoluntu, kom Benedetti ab 0g yrti
á konung — sem ekki er hirbvenja —
beiddist skjótra úrslita um þetta mál. j{on
u»gnr sinnti honum ekki, en Ijet abstobar-
tnann sinn segja honum ab hann hefbi enga
tilkynningu ab gefa Benedetti í þessu máli, 0g
þar meb fylgdi þab, ab konungur kvabst ekki
geta veift honmn áheyrn framar. Prússa stjórn
er sá hver var bak vib þetta allt, sendi tiú
meb ritvírnum (Telegraph) kröfu til París ab
greifi Grammont skyldi víkja úr eæti utanrík-
is rábgjafans þegar í stab. Svarib var þab,
ab stjórnin sagbi Prússum ófrib á hendur urn
hæl, bæbi meb ritvír og sendimanni er flutti
skipalib til Berlfnar, 14. júií. Stjúrn Frakka
þóttist verba ab gæta heiburs þjóbarinnar í
þessu tiltæki sinu ; sagbi ab Prússa konungur
hefbi óvirt fulltrúa keisarans og þar meb
fríjab öllu Frakklandi hugar. Grammont lýsti
fregninni yfir ( málstofu Frakka þann 14 júlí
og æpti meginlduti fulltrúanna fagnabarópi
yfir tiltækinu. Fáeinir menn urbu til ab and-
mæla þessu og spyrja hvab veldi. Grammont
var ftillur af sögum um drambsamlegt fram-
ferbi Prússa kontirigs og hnýtti þar vib þeirri
er mest reib! ab konungur hefbi óvirt sendi-
herra Frakka og stjórnin hefbi bætt gráu
á svart ofan meb því, ab fræba allar hirbir og
liöfub krýnd í Norburálfunni nm þetta hib illa
tiltæki konungs. nLát okkur sjá hvab stjórn
Prússa hefir sagt“, sögbu þjóbfulltróarnir.
Grammont var einhvernveginn ekki viblátinn
og beiddi þá ab taka trúanleg orb sín. Emil
Girardin svarabi: „Vib krefjumst ab sjá þetta
sneypu skjai sjáifir; því hvernig sem sann-
sögli ykkar kann ab vera nú, þá er þab víst
ab í Mexicumálinu sviku þib oss svívirbulega“.
Grammont greifi kvabst ekki vildi vera ráb-
lierra fyrir þá þjób er vildi sætta sig vib sína
eigin mirmkun þangab til hún heffei sannanir
fyrir henni á pappfr. Greifinn smeygbist þann-
ig út úr því ab þurfa ab sýna þab sem ekki
varb sýnt og ekki var til. — Nú uríu há-
vabasarnir dagar í Parísarborg. Menn gengu
htindrubum saman og öskruiu um götumar
Vive la guerra! á, bas la Prussei á bas Bis-
niarck! lifi styrjöid; nibur meb Prússa, nibur
tneb Bismarck; og nú heyrbist enn einusinni
ia Marseillaise uppreistarsöngurinn mikii frá
1793, er eigi hafbi heyrst í París síban 2.
desember 1851 og refsing lá vib ef sunginn
væri á götunura. Hjer og hvar lieyrbust radd-
ir er kvábu vib „vive la paix“, lifi friburinn!
en opt urbu þeir er svo æptu hart leiknir af
styrjaldar öskriinuin. Fyrir fratnan la grande
calTee Bolevart des Italiens hittist svo á ab
fribar ópi sló saman vib heröskrib, og varb
fribarlibib ofurlibi borib og illa ieikib. f>á stób
þar upp mabur sem ávarpabi skrílinn þessum
orbum: „Skammist þjer ybar, æruleysingjar,
þjer þjóbdreggjar, sem æpib böl og ófarsæld
yfir hamingjulausa þjób, og erub svo sviptir
mannúb og hjarta ab þjer gjörib þetta fyrir
aubvirbilega ‘40 sous’ (þ. e. tvo fránka), er
lögreglulibib borgar ybur í fyrra málib“. Ekki
er jeg þar um bær ab dæma hvort styrjaldar-
menn sje hjer sönnu e?a lognu bornir, en hitt
veit jeg er satt ab þeir snautubu burtu þegj-
andi og fylgdi þeim mikill hlátur þeirra er
vib voru staddir. Sat sapienti. í marga daga
hjelt nú þessu fram ; en á meban var stjórn-
in í stritvinnu ab fá vígaferlum sfnum sem greib-
ast fyrir komib. Allar járnbrautir sem á fribar
dögunum þjóta víbsvegar um land og sín í
hverja átt þangab sem aubur og atvinna kall-
ar þær, iíktust nú þeim fjárhóp er fer bítandi
á víb og dreif unz snialamabur fer meb gjá-
rífan hund fyrir hann og sigar honum saman
og rekur í þá átt er honum þóknast, eins fór
hjer, sljórnin fór fyrir Iiina víbdreifbu járn-
brauta hjörb og rak þær í halarófum frá öll-
um áttum landsins norbur ab landamærutn
Prússa milli Luxemburg og Bayern tii þess
ab flyija þangab hermenn, herbúnab af öilu
tagi, vopn, vistir, hesta og yiir höfub allt er
nafni tjáir ab nefna og tii hernabar og víga-
ferla mátti ab gagní verba. Ab sunnan hjeldu
straumarnir stansiaust áfram til Parísar; þús-
undum saman flykktust hermenn keisaradæm-
isins utn götur og stræti í París og þúsund-
um saman komu borgarmenn út ab mæta þeim
meb tóbak, pípur, vindla, brennivín, vín og
alls konar góbgjörbir; og þúsundum saman
flykktust þessir hermenn norbur eptir í
endalausum vagnarunum, sem hin almáttuga
gufa dró yfir hoit og hæbir, hröb sem fugl
fiýgi, norbur þangab er blób tveggja göfugra
þjóba átti ab döggva dali og fjöll, dimma
skdga og hvítar kornekrur, allt fyrir svikræbi
eins lánleysings.
Prússar voru óvibbúnir þessum ófribi og
bjuggust eflaust vib ab Frakkar mundu ekki
stökkva svo brá&lega út í stórræbib sem þeir
gjörbu. En þeir Ijetu sjer hvergi hðndfskaut
falla. Ur öllum áttum dreif hermenn þeirra
subur eptir, en þeir áttu langtum lengri og
krókóttari leibir fyrir sjer en Frakkar og
bjuggust því vib ab Frakkar mundu komast
yfir Rhín ábur en þeir sjálfir yrbi þar fyrir
nógu fjölmennir ab veita þeim vibnám og fyr-
ir því kvibu þjóbverjar mest ef frakkneskir
hermenn skyldu setjast upp á þá enn einu
sinni því þeir nutndu enn svo vel heimsókn
þeirra á frægbardögum föburbróbur þessa
Napoleons. Moltke hershöfbingi scm einn ráb-
ur öllu um hagi hins prússneska hers Ijet ekki
letjast ab nota daga og nætur til sífeldra her-
manna flutninga subur ab Rhfn, öll ferbalög
meb járnbiautum tókust af, allt hreifingarmagn
landsins þaut subur á vib og allt er vetiingi
gat vaklib fór á kreik. Ungir menn sero lög-
in ekki gátu náb í inn í herfylkingarnar fóru
meb af sjálfsdátum þúsundum saman. Um
allt land gall vib eitt hljób: An den Rhin.
Ur Englandi fóru margar þúsundir manna, og
suthir er áttu ab skilja vib kosta kjör í hví-
vetna. En fósturjarbarástin er sterk í brjósU
um ókúgabra manna. A þessum flutning
um gekk allan seinni hluta júlíraánabar. Moltke
hafbi sagt eptir litia umhugsun er hann fjekk
hersöguna: „Ef Napoleon verbur ekki kom-
inn yfir Rhín þann 21. júlí þá fer hann þab
ekki f þe8sum ófribi“. Nú var því um ab tefla
ab koma svo mörgu fólki nibur ab Rhín sem
unt var fyrir þennan dag- En Próssar segja
sjálfir ab sig hafi furbab ab Frakkar ekki fóru
samdægurs og herstefnan kom til Berlín, þann
19, og þóttust þeir þá skilja ab eitthvab færi
aflögu fyrir handan Rhín. Enn þá sat keis-
arinn kyrru fyrir heima f St Cloud eba í Par-
ís, og beib þess ab allt væri vib búlb, skyldi
hann fara þá fyrst, er vib hinum fyrsta bar-
daga væri búib. þetta drógst þangab til —
mig minnir 28 f. m. — þab var minnisdagur
fyrir keisarann. Síban heiir hann ekki komib
heim, og lítil von ab hann komi nokkurn tíma,
Hann fór meb son sinn meb sjer, fjórtán vetra
gamlan og þótti mönnum slíkt ilia rábib en
margir þóttust sjá fyrir ab í því kendi fram-
sýni og mundi keisarinn vilja vita hvab um
barnib yrbi ef á kynni ab bjáta fyrir imperis
sem hann vissi bezt ailra ab flaut meban ekki
sökk. Nú þóttust menn vita fyrir vfst aö
stórtíbindi mundu koma á hverjum degi. En
enn drógst hib þýzka her.hlaup úr hömlu nokkra
daga. En 2. ágúst hófst fyrst hib þunga mál
tveggja óvina sem voldugastir og fjölmenn-
astir hafa átt vopnum ab skipta vib Rhin.
þegar hjer var komib sögunni voru herir
bcggja alveg saman safnabir. Frakklands
megin keisarinn meb megin herinn meb frara
landamærum Prússa frá Sierk sem er lítill bær
rjett vib landamærin þar sem áin Moselle skil-
ur Luxemburg og Rhin Prussen og rennur
inn í Frakkland, og sufcur afc Sarreguemines