Norðanfari - 08.04.1872, Blaðsíða 3

enga aíra aíi verzla vib en Pani elna, og ætla
jeg þó engan veginn a6 fordæma þá í þess-
ari grein frernur enn Islendinga sjálfa, — Jeg
lield reyndar, a& á hveroga síhu sje allt gott.
En hvah sem því lí&ur, þá er þa& víst, a& ó-
ánægjan er meiri nú, enn þegar Hamborgar-
ar höndlnbu hjer vi& land þa& er a& sönnu
satt, a& á sí&ari tímum höfum vjer mjög Iíti&
átt vi& þýzka a& skipta, en þa& líti& þa& hefir
veri&, þá hefir þab verib gott. Konráb Maur-
er mun t. a. m. varla i&rast eptir því, a& hann
heíir lagt sig eptir íslenzku og heim sólt oss,
og oss mun heldur aldrei þykja fyrir því a&
hann kom hingab til Islands, En hann er nú
hálfvegis f óná& hjá Ðöntim. — þeir kalla
hann „Slesvfg-Ilolstensk sindet“ eins og a&ra
■suma af okkar heztu mönnum. Hva& er oss þá
annab cnn hahla me& honum og löndum hans
1 þýzkalandi, eins og Danir og þeir krossu&u
hjer á landi halda me& Frökkum vinurn sínum.
En þegar jeg fer a& minnast á vi&skipt-
in vi& Frakka , þá lield jeg a& þú, Nf. minn I
■og jcg förum sinn í hvora áttina. þa& er satt —
vi& höfum haft allmikil ‘skipti vi& þá st'bari
árin, sent hetur hef&u aldrei verib. — Fyrst
og fremst hafa þeir tekib frá oss mestan hlut-
ann af fiskafla vorutn, og nú er svokomib, a&
oss liggur vi& hordau&a á hverju vori , því
annar a&alatvinnuvegur vors fátæka Iand3 fiski-
aflinn, er því nær algjörlega eyíilag&ur. Frakk-
ar ltafa hjer verife næst li&in ár á 300 fiski-
skipum, og þegar fiskur gengur a& landi til a&
gjóta, eru þeir jafnskjótt komnir þangab hrönn-
um saman. þeir kasta vanalega öllu í sjóinn,
scm þeir ekki nýta, innslógi, hausum og dálk-
um ; fiskurinn fylgir færum þeirra og ni&ur-
hur&i, og vonum brá&ara er hann kominn apt-
ur út á hafib , þar sem vjer ekki náum til
hati8 á vorum litlu bátum ; og þa& er argasta
axarskaft , sem vi& fáum syo opt a& hevra
bændurivir, a& vjer ekuliim keppa vi& þá, því
þab sjá allir, a& þa& getur eigi ált sjer sta&.
A&ur áskildi stjórn vor, a& útlendir fiskimenn
eklei mættu fiska nær landi enn 4 mílur. Nú
trúi jeg þa& sje or&in ein míla frönsk, sem
vjcr eigum a& hafa. A þetta takmark blínir
stjórnin okkar í stofum sínum, og er nú a&
draga línu kringum land allt f þessarri fjar-
iæg&, sem þeir útlendu megi ekki fara yfir.
Í>ó á enginn af landsins hálfu a& vera til a&
hafa gætur á því, því herskipib danska, sem
hjer hefir verib vi& land er ekki teljandi. þa&
mun optast hýíla sig, eins og herskip Frakka.
þ>ar af lei&ir, a& franskir fiekimenn fara opt
svo grunnt. a& þeir stranda, þegar fiskur geng-
ur svo innarlega, cinkuni þar sem láglent er
vi& sjó, þegar dimma er í lopti og þeir sjá
ekki til fjalla, eins og vf&a er undir Vestur-
Skaptafellssýslu, —einatt sigla þeir líka á land
í argasta Bfyl!iríi“. Nú á dögurn hafa hinar
voldugustu þjó&ir, sem mestan skipa kost liafa,
tekib sjer þa& í munn og gjört þa& a& iögom,
a& sjóiinn væri öllum jafnbeimill, en þetta á-
líturn vjer Isleudingar ekkert annab enn þa&,
sem Danir kalla nden stœrkeres ret,“ og þa&
er hjerum bil samskonar rjettur, eins og Ijónib
og tigrisdýrib hafa löglcitt vi& sau&kindina,
eba me& ö&rum or&um: þa& er einskonar
„triumvirat“, sem þeir hafa hrifsab til sín sjálf-
ir, og sem þeir þó líklega deila sjálfir um s(n
á milli me& tímanum Jeg þekki nú líti&,
h-va& á&ur hefir verib lög hjá þjó&um í þessu
efni. f>ó þekki jeg þa& atkvæ&i Kristinrjettar
okkar gamla, a& ganga skal gu&s gjöf ef gengi
vill hafa, til fjalls og fjöru, — þa& er a&
segja: þa& má engin varna , sjávarfiskum a&
ganga upp a& landi nje vatnafiskum a& ganga
upp epiir ánum til fjalla. Svona er nú ástand-
i& hjá oss, en þó væri gott ef þar me& væri
búi& ; en þa& er ekki svo. Iljer vi& land
framfara árlega mörg rán , einkum af hendi
franskra fiskimanna. Alsta&ar þar, sem varp-
eyjar eru, í hi& minnsta austanlands hafa þeir
komib og koraa sumsta&ar árlega til a& ræna
e&a stela eggjum og dún og drepa fuglinn.
Nokkrar þær sögur eru upp teikna&ar i blö&-
unum, en miklu fleiri eru þó óáhrær&ar enn.
En ekki er nóg hjer me&. þeir hafa einnig
ví&a fari& á land, og stolib eta rænt sau&-
kindum , svo sem í fyrra í Su&ursveit. Og
þegar þcir margir saman liggja inni í Fá-
skrúísfir&i e&a annarsta&ar í Austfjör&um, ver&a
vesalings bændurnir a& reka ær sínar upp til
fjalla á kvöldum, þegar húi& er a& mjalta, en
gjöri þeir þa& ekki, mega þeir eiga vissa von
á, a& ein sje horfin ab morgni. þ>ar a& auki
tekur þessi skipagrúi þa& sem hann finnur
undir ströndum á íloti af rckatrjám, ogáLanga-
nesi, þar sem opt liggja trje vi& sjó, ganga þeir
upp og taka rekin trje, eptir því sem Langnes-
| ingar segja. Enn fremur ganga þeir fram me&
fjörum öllum, þar sem þeir liggja uppi, til a&
týna skelfisk leyfislaust sjer til beitu, skjótaog
optlega bæ&i þar og vi& úteyjar á sel og fugl.
þ>ar a& auki gjöra þeir Iandsmönnum allra
handa giettur og skapraunir, á landi nppi, þar
scm þeir eru margir saman komnir, svo sem
a& liggja og bæla sig ni&ur í grasi á túnum,
þegar komi& er undir slátt, lileypa út lömbum
úr stekk á nóttum, og á sjónum er þa& stund-
um atferli þeirra, a& sigla á liggjandi vei&ar-
færi, svo sem línur og Iágva&i, og láta skipin,
er yfirvarpib flækist um stýrib, slíta allt sund-
ur, liggja þar hjá í drykkjuskap og siarki,
anna&hvort heima á bæum í þeim sveitum e&a
þá me& Isiendingum kunningjum sínum í fje-
lagi út á skipum, — og hva& sjálfir yfirmenn-
irnir meta íslenzkra yfirvaida löglegar a&-
gjör&ir, sýndu þeir bæ&i, þegar þeir brutu
upp hús í Nor&fir&i, og tóku þa&an þa&
strandgóz, sem búi& var a& selja á opin-
beru uppbo&sþingi, og fluttu út á skip sitt,
og líka á því, a& þeir hafa — ab svo
mikiu leyti sem mjer erkunnugt — allthingab
til þverskallast vi& a& borga bætur þær, sem
þeir voru dæmdir í fyrir óleyfilegan vöruflutn-
ing á land f Stykkishólmi á skipi , sem mig
minnir hjeti ClemCntine, og voru þó bæturnar
svo vægar, sem unnt var. Um sambú&ina
Frakka og Islendinga fyrir austan á Fáskrú&s-
fir&i vil jeg ekki margt tala.
Jeg vil engan vegin me& þessn, sem
jeg hefi hjer sagt, fegra breytni íslendinga
sjálfra vi& þessa útiendufiski menn. Nei, þa&
er langt í frá. þ>eir gjöra á stundum gó& kaup
vi& þá — þa& er satt — en bæ&i er þa&, aö
þess háttar verzlun er á móti lögum og vi&
liana lo&ir líka mannspiiling og margt illt,
einkum drykkjuskapar slark og þeir lestir, sem
því eru vanir a& fylgja. |h>ss er og a& gæta,
a& sjaldan búa þeir vei, sem kaup gjöra vi& þá,
því „illur fengur, ilia forgengur“, og svo er
þa& allt of dýrkeypt, þegar æra og gott mann-
or& er gefið meb í kaupbæti. f>a& er a& víeu
illt a& ieggja fjelagsskap vi& þessháttar dóna,
og drekka me& þeim og hafa skipti vi& þá,
sem ma&ur veit og þekkir, a& eru fjand-
menn, hagsmuna fö&urlands síns. Slundum
er nú a& vísu klagab þegar úr hófi keyr-
ir, sýna prófin þess ljósan vott, sem haldin
hafaverib vi& þessháttar tiifelli og sem nú
eru prentub í stjórnarmáia tí&indum, hvem á
raugur haft hafa, því optast miida yfirmenn-
irnir úr því öllu saman, svo þa& ver&ur a&
engu; og — hva& er þa& annab enn lokieysa
ein, a& banna kvennfólki og karlmönnum á&
fara út á skip a& verzia, vi& þá þegar frönsk-
um er ekki bannaÖ a& fara í iand sem þeir
vilja? Hva& gagnar þa&, þó a& herskip
Frakka komi til máiamynda, og spyrji, hvort
þar hafi nokkub órjett fram fari&? f>a& er
svo sem au&vita&, a& því er ætí& neitab,
nema þegar fram úr keyrir, e&a þegar þeir
stela því meíra frá einhverjum æ&arvarps eig-
anda. Og hva& mundu þá Fáskrú&sfir&ingar,
Nor&fir&íngar og a&rir segja, ef a& þessu væri
fundib, og þeir þyr&u a& tala anna& enn þetta :
rHva& er a& álasa oss, þó a& vjer alþý&umenn
höndlum vi& franska og drckkum me& þeim og
skemtum oss ? Vib verbum a& ná oss upp á
þeim mc& einhverju fyrir þa&, sem þeir taka
ingamannsins gamla. Mjer datt þá í hug a&
þe8si ósköp, sem yíir rnig dtindu, væri áminn-
ing frá himnum. rSleppi jeg úr þessum háska“
sag&i jeg me& sjáifnm mjer „skal jeg bæta
rá& mitt og efna loforb mitt eptir því sem jeg
get“. Jeg komst lífs af. J>a& var þetta sem
jeg viidi segja ybur.
„Nú geng jeg í li& me& Ernst, sem hefir
minnt oss svo opt á, a& efna lofor&i& vife Pjet-
ur gamla, er vjer iög&um svo dýrt vi&“.
„Nú mun jeg ver&a au&talin til hins sama
sagbi Agústus. „þegar jeg var heima um
daginn hjá foreldrum mfnum, var& mjer geng-
i& til Weissbergshallar skemmtigöngu. Hall-
ar herran hefir láliö hyggja þar allt svo ein-
kennilega og mundi færri koma þangafe, ef
hjer væri líkt og í ö&rum höllum. Eitter þa&
a& hacn hefir látib reisa veglegann regnboga
í einum a&ai foisælugöngum í aidingar&inum
og rita yfir bogann me& gyltu ietri þesai or&:
flf>elta er hli& trúmennskunnar. Gakk eigi
hjer inn um, ef þú heldur eigi or& þín“! „Hjer
var jeg á fer& me& mörgum ö&rum. Einn ías
yfirskriptina sv-o aliir heyr&u , gengu sí&an
inn gla&ir og blæandi. Hefti jeg sta&ið einn
cptir, mnndi allir hinir hafa hugsab jeg vær
Áframhald sögunnar,: „Orða sinna skyldi
■erigj mabtii' valjúgur vera“, sjá Norfanf. 1869
bls. 66 nefanmáls 14.
Ernst fór ab titra þegar hann heyr&i hijó&-
færasláttinn, því honum datt þá í img þetta
gálcysis loforfc vi& Pjetur gamla — þá var og
daguririn er iiann átti afc koma í samsöng
vifc laxmenn síná — þá voru li&nir íjórtán
•dagar, sem vinir hans áttu frí og höffu verifc
i'cima hjá foreldium sínuni en þenna dag áttu
þeir a& konia tii háskólans og ætlulu afc finn-
ast um kvöldifc oj: ieika á liljófcfæri sín.
þetta var& ; og þeir komu á ákvc&n-
um tíma á liijófclærasöngsmótifc iicilsuf u hverr
Öfcl-um og íöfcmufust. Cliristófer tók til máls og
sag&ist þurfa a& segja þeim sögu átur enn
þeir færu a& leika.
BJeg þurf og a& tala vi& yfcur rsagfci Á-
6Ö8tus.
„þess þarf jeg líba“ sagíi Fri&rik. Cbristd-
fer byrja&i þá og sagfi þcssa Bögu.. —
*Jeg fór heim til D>ín á diigunum og um
Ilarz fjf.il. 0g þá var jeg einn á íerfc íótgang-
andi ; kotnifc var afc nótlu og þrumu vefcur
gekk a&. Jeg var mitt f fkóginum, er vefcrifc
öundi á. þó jeg vildi segja yíur frá þesEU
vefcri, þá tryfufc þjer mjer ekki; þa& var svo
fjarskalegt Jeg var& eins og hálfvitlaus. Storm-
urinn æddi, hrakafi í bverju trje og regnib
dundi ni&ur svo jeg heyrfci valla þrumumar
sem fóru ösktandi yfir mjer.
Hver eldingin rei& á afra og lýsti um
skóginn. Mjer varfc ofbjart í augum og þor&i
jeg vaila a& Kta upp e&a hreifa mig. þjer
vitifc ekki hvafc þa& er afc verla fytir slíkum
ósköpum. Áfcur hjelt jeg a& enginn hlutur mundi
liræ&a mig. Nú játa jeg afc jeg reyndi annafc
þessa nótt. Jeg fór a& einu trjenu og hjelt
mjer utanum þafc, svo jeg dytti ekki, því
fæturnir skulfu undir mjer. þegar minnst
var&i iaust elding ofan í gamalt eikitrje
fimm skref frá mjer. Jeg datt og ieifc yfir
mig. þegar jeg rakna&i vi& logafci trjefc allt.
— pá sá jeg nýan vofa, ef skógurinn færi
a& brenna. En jeg var svo viti borinn a&jeg
fór afc draga mig móti ve&rinu. þa& var 8Í&-
asta tiliaun mín a& komast úr stafc, því þá
datt jeg fyrst á knjen og sífan flatnr ofan á
rennandi n.osann. Hierna varf jeg a& liggja alla
nóttina þafc er sú hræ&ilegasta nótt sem jeg
hefi lifafc. pá hugsa&i jeg til yfcar vinir mfn-
>»■ — til samsöngva votra og um leifc íil bein-