Norðanfari - 17.05.1872, Blaðsíða 4

— 52 —
JARÐSKJÁLFTARNIR Á BÚSAVÍK 1872.
Afcfaranðttina þess 18 aprílm. kl. 11 um
tvöldií, kom hjer jaríiskjálfti svo mikill, ab
mönnom leist ekki ugglaust ab vera inn ( hús-
um, ef annar kæmi jafn snarpur ; en litlu þarna
á eptir komu þeir svo títt, ab ekki lifcu nema
4 — 8 mínútur milli þeirra. Engir voru þeir
mjög stórkostlegir fyr en kl. 4 um núttina;
þá kom einn svo liarbur, ab húsin Ijeku til og
frá, teygbust sundur og saman, og mikiö af
því sein rútast gat gekk úr sínuin skoröum.
8mábæirnir hjerna ( kringum kaupstabinn uröu
þá strax fyrir svo miklum skemmdum, ab fúlk-
ið flúöi úr sumum þeirra til hinna bæjanna, er
minna hafii sakab. Allt fúlk hjer á Húsavík-
urbakkanum fúr nú á flakk vib þessi undur,
því ekki var lengur friblegt í húsunum. Ab
adiönum þessum mikilfenga jarfeskjálfta kl. 4,
kom um nokkurn tíma cnginn er gæti álitist
hættulcgur, þú allt af væru smáskjálftar meb
litlu millibili þangaí) til kl. 10 daginn eptir.
þá var jeg staddur á veitingahúsinu, og
ætlaöi mjer eptir venjulegum hætti ab fá mjer
snæöing; en rjett f sömu andránni laust á hús-
ii) svo óttalcgum jarbskjálfta, aö mjer kom til
hugar ab jeg væri knúöur til aÖ mölva mig
út um glngga, því meí) því múti hugsafcist mjer,
ab jeg kynni ab hafa mig út ábur en húsiÖ
væri falliÖ, því ekki var annab sjáanlegt en
þab mundi á svipstundu falla til grunna; en
af því aÖ rikkirnir voru svo grimmúfclegir ým-
ist fram og aptur ela þá á hlifc, gat jeg enga
sijúrn á mjer haft mefcan á þessum úsköp-
um stúfc, scm vafalaust hafa stafcifc ( hálfa
afcra mfnútu; loksins eptir afc jeg var kominn
út varfc mjcr fyrst afc líta í kringum mig, til
afc vita hvort nokkufc af smábílunum hjer (
kring mundti uppistanda; sá jeg þá afc fúlkifc
streymdi húpurn saman hingafc ofan eptir mefc
þá sorglegu fregn, afc allir húskofar sínir væru
fallnir til grunna; þetla er þafc sviplegasta
augnablik sem jeg hef lifafc, þv( mæfcurnar
komu mefc börnin á bakinu hálfnakin, þær
einnig sjálfar ekki ben, útbúnar; enginn vissi
hvert flýja skyldi til afc geia verifc úbulttir um
lff sitt, og nú bættist þafc ofan á, afc jarfcskjálft-
arnir voru svo miklir og tifcir mefcan fúlkifc varafc
þyrpast sarnan, afc ekki gátu slafcifc á bersvæfci
nema styikustu menn; hjer var ekkert til ráfca
nema flýja, og streymdi fúlkifc því sumt út á
Tjörnes og afcrir inn ( Reykjahverf. Allan
þennan dag voru jarfcskjálftarnir, og leifc mikifc
skammt á milli, en engir þeirra vorn eins vofca-
legir og sá sem kom kl. 10 uin morguninn,
cins og afc framan er getifc. Allir bæir hjer
f kring eru fallnir og fúlkifc dr þeim komifc
eitt í hverja áttlna, Húsavíkurbærinn stendur
enn þá afc því leyti, afc fúlkifc hefir ekki yfirgefifc
bann, en kvafc þú vera mjög mikifc fallinn og
alveg úbyggilegur nema mcfc vifcgjörfc mefc fram»
tífcinni; annar bær stendur hjer uppi enn þá,
sem Sigmundur þorgrímsson 6, og eru þá tal-
in þau torfhús, sem uppi standa og búifc var í.
Nú er afc minnast á timburhúsin hjerna, 3 af
þeim sem höffc voru til íbúfcar urfcu fyrir svo
rr.iklum skemmdum, afc eins og þau standa nú,
eru þau aldeilis úbyggileg; fyrst er hver einn
cinasti steinn fallinn úr reykháfunum, og ann-
afc hitt, afc ofnarnir eru í niörgum pörtum og
í þrifcja lagi eru húsin sjáif öll rammskökk og
afc sumu lcyti brotin, þökin rifin svo vífca
Mefcan vifc sátum afc kvöldverfci, sagfci
húsbúndinn mjer hvernig hagur sinn væri þá!
Hann var skúlameistari í bænnm og haffci stund-
afc embætti sitt svo vel, afc yfirmenn hans voru
vel ánægfcir. f>ar var nýbúifc afc byggja vand-
afca kyrkju og var sett í hana prýfcilegt organ
þá höffcu menn fundifc upp á þvf, tii afc spara
kostnafc, afc skúlaraeistarinn í bænum skyldi
leika á organifc — og skyldi þafc vera ein em-
bættisskylda hans þar eptir. þjer getifc nú
skilifc ( hvílík vandræfcí vesalings skúlameist-
arinn komst af þessu.
Hann átti þegar tvö börn og vænti brátt
hins þrifcja en nú átti afc víkja honum frá em-
bættinu, af því hann kunni ekki afc leika á
organifc. Fyrir þetta sá hann ekki fram á
annafc, en eymd og voiæfci, því ervitt mundi
veita afc fá annafc embætti, sízt eins gott og
þafc sem hann haffci haft.
Jeg kenndi í brjústum manninn og sagfci
þessvegna vifc hann : „Lofifc mjer afc sjá þetta
organ“?
„Erufc þjer organleikari8 ? sagfci hann „þafc
er jeg“ sagfci jeg. „Mikill hamingju mafcur
erufc þjer“ segir hann. „Mjer þætti vænt um
„segí jeg“ ef jeg gæti hjálpaö yfcur eitthavafc,
afc snjúar inn um þau. þú munt vilja fá afc
vita hverjir bjuggu í þessum húsum, og eru
þafc: sýslumaíur okkar, verzlunarmafcur S.
Jacobsen og veitingamafcur S. Jónatansson ;
þessir máttu allir yfirgefa hús sín og er ekki
afc hugsa til afc þeir geti haft þeirra not fyrr
en þau hafa fengifc mikla vifcgjörfc.
Hús þafc, sem Factor Gudjohnsen býr í,
sætti einna minnstum skafca af húsum þeim sem
iijer voru í grendinni, en samt ber þafc vífca
á sjer Ijúsann vott þess hvafc mikifc þafc hefir
reynst; til allrar lukku stófc meiri parturinn
af skorsleininum, og hrundu þó allir ofnar
nifcur. Heffci þetta iiús farifc eins og hin, þá
heífci ekki legifc annafc fyrir, en afc allir úr
timbur húsunum heffcu orfcifc afc leita sjer húsa-
skjúls annarstafcar. Miklar skemmdir urfcu á
ýmsum vörutegundum hjer, einkum á öllu lcir-
töje og vínflöskum.
Jeg hef enn þá slept því afc minnast þess,
hvernig jörfcin varfc í þessum miklu umbilting-
um. Fyrst og fremst mefcan & mestu hræting-
unum stúfc,'gekk hún öll í smá öldum, sífcan
rifnafci hún þvei t og endilangt; sumstafcar voru
rifurnar svo breifcar, afc þær álitust afc vera full-
komin 2 kvartil á breidd, og ein þeirra, er liggur
ofan frá svo nefndu Húsavíkurfjalli og ofan allan
Laugardal, skamt fyrir norfcan Húsavík, var í
fyrstu l^ al. á breidd þar sem hún var breifc-
ust, og vífca kvafc hafa legifc heil jarfcarstykki,
Bcm kastafc hefir upp úr jarfcrifunni; ein ligg-
nr líka afc norfcan veríu í höffcanum skammt
fyrir utan og nefcan Húsavík sem svo mikill
hiti er f, afc þafc rauk upp úr benni stöfcugt í
4 sólarhringa. Jeg var ásamt fleirum hjefcan
afc skoía þessi undur, og þá var svo mikill iiiti
f rifunni, afc mafcur afc eins þoldi afc halda
hendinni yfir elst vifcjarfcbrún. Nú kvafc reikn-
um vera slotafc- og rifan farin afc lykjast aptur.
Enn þá ganga hjer jarfcskjálftarnir, þó ekki
svo mikilfenglegir afc þeir olli skemmdum,
enda væri óskandi afc fólk ætti ekki eptir, afc
lífca annafc eins og hjer er gengifc á undan.
Vifc þetta ógurlega tilfelli hafa 104 manns orfc-
ifc hjer húsnæfcislausir, og þafc litla, er flestir
þeirra höffcu undir liöndum hefir skemmst, og
sumt tapast til fulls og alls, og geta þeir þvf
ekki átt neina von fyrir afc geta brúkafc þafc
mefc framtítinni. Skepnutión varfc eigi mikifc
vegna þess afc þær munn flestar hafa verifc úti
þegar mestu ósköpin dundu yfir; en bóndinn
Sigurjón Björnsson á Kalibak, sera býr hjer
skammt frá, missti 6 ær, sem orsakafcist mefc
þeim hætti, afc skepnur bans voru (fjöru skammt
frá bænum, en mjög itáir hamrar voru yfir,
haffci þv( sprungiö úr björgunum og þær orfc-
ifc undir bruninu. Vífcar hafa orfcifc nokkrar
skemradir enn í þessti plássi, þó ekki sje (
neinni Ifking vifc þafc scm hjer er, t. a. m.
á Hjefcinshöffca skekktust og hrundu afc nokkru
4 fjárhús, einnig bafcstofa á Mýrarseli kvafc vera
hrnnin afc mestu og á Núpum urfcu flest bæj-
arhús fyrir miklum skemmdum, og miklu vífcar
þó eigi sje hjer upptalifc.
Til þess afc nokkurnvcginn sje hægt afc
gjöra sjer hugmynd um þafc, hvafc sterkur
jarfcskjáífti þessi hafi verifc, af þeim sem ekki
hafa reynt hann, vil jeg geta þess, afc 100 pd.
lófc, sem stófcu á bekk nifcur vifc gúlf f vigtar-
búfcinni hjer á stafcnum, köstufust fram af
bekknum og nokkufc út á gúlfifc. Einnig hent-
ist efra lagifc af brennivfnsfötum, sem lágu á
Hvernig líst yfcur á þafc, ef jeg kenndi yfcur
organleiki — svo sem til afc borga yfcur þá
gestrisni, er þjer hafifc sýnt ( kveld“. „f kvöld“
segir hann „Nei I svo lengi sem þjer viljifc*.
Hafifc þjer sönggáfu ? sagfci jeg, og Ijet
hann syngja nokkur vers. Mafcurinn haffci
gúfcan róm og var ungur.
„Eptir 6 mánufci, munufc þjer verfca fær
um afc syngja á organifc“ sagfci jeg. „En
hver mun gjöra þafc á mefcan ? segir hann.
„þangafc til þjer erufc nógu vel kunnandi
munu menn láta Bjer lynda afc meistari yfcar
syngi á organifc. þeir munu valla þurfa afc
verfca óánægfcir, gófcu menn, mefc organ söng-
inn minn“.
„Jeg efndi trúlega ioforfc mitt vifc skóla-
meistarann. Afc sönnu missti jeg cmbættifc
sem furstinn baufc mjer, en — menn geta ekki
verifc alstafcar í einu“.
„Hvafc er þetla“ ? sagfci Ernst og túk í
hendina á Pjetri, „þjer eruö þá án efa Pjetur
Schlich*.
„Já þafc er jeg son minn“ 1
„Og þafc sem þjer hafífc eagt mjer bar til
( ....“.
hlifcinni upp í pakkhúsi, ofan á gólfifc og stófcu
þar á endum hjerumbil | al. frá því sern þ»»
voru áfcur. þegar afc þessi ógurlegi jarískjálfti
kom, hurfu tveir iækir sem hjer runnu ofan í
jörfcina, öfcrum skaut upp aptur eptir nokkra
stund en hinum ekki. Einnig tóku menn ept-
ir því, afc strax vifc byrjun jarfcskjálftanna urfcu
allar ár hjer í grendinni mefc jökullit; ár þess-
ar eru ætífc mjög tærar, einkum um þcnna
tíma, þegar ekki eru hlákur og vatnsrennsli í
þær. Mest bar á lit þessum í Köldukvfsl
hjer á Tjörnesinu og Búfcaránni, sem rennur
hjer fast vifc verzlunarhúsin, og hefir þessi
jökullitur haldizt allt fram afc byrjun maímán-
afcar. Fjaran hjer nefcan vifc liúsavíkina, sprakk
öll í sundur vifc jarfcskjálftann og varfc um leifc
heit afc mun, upp úr sprungunum spýttist vatn
og lagfci þar upp af bláa gufu er líktist blá-
um eldsloga; ma.gir kváfcust og hafa sjefc blá-
leita gufu efca eld skjótast upp úr jörfcinni bjer
utan vifc höndlunarliúsin hjá svo nefndum
Brennisteinshúsum, er fjellu í jarfcskjálfta fyrir
5 árum, og líka út á svo nefndum Ilúsavfkur-
höffca. Srifafc í mafmánufci.
L. J. Finnbogason.
AUGLÝSINGAR.
— Frá sjómannaskóla hins eyflrzka AbyrgfcarfJIagS
útskrifnfcust f marzmánufci 1872:
Árni Árnason á Aknreyrl mefc afcaleink. „hæfnr“
Bjarni Jónsson á Hrannnm — — —
Sigtr. Jörnndarson & Syfcstabæ — __ _______
Bjarni Stefánsson á Yngveldarst. — — __
St. B, L. ThorarenBen á Aknreyri — — —
Bjarni Jónsson á Hjefcinshöffca — — —
J>orv. Eggertsson á Sæfarlandi — — —
Signrfcnr Hallgrímsson á Mói — — ekki óh.
Kristján BJörnsson á Dalabæ — — — —
Stjórn hin8 eyfirzka Áhyrgfcarfjclags.
— HJá nndirskrifufcnm, ern eptirnefndar bakur til
söln:
Gefn, timarit samifc og ótgeflfc af Bcnedíot Gröndal.
Bemærkninger om islandske Forhold, eptir sama höfund,
þúsnnd og eln nótt, útgefandi Páll Svoinsson
Ný snmargjöf.
S v a v a.
LJófcmæli Jóns þorlelfssonar.
Heljarslófcarornsta.
Bandinginn í Chillon.
Tvær smásögur.
Krókarefssaga.
Bfmnr af þorsteini nxafót.
— - Gfsla Súrssyni.
þan 4 hepti, sem út eru komin af tfmaritíno
„Gofn* innihalda mefcal annars: Napúleon þrifcji og
atrffcifc 1870—71, Hngfrú, kvæfci um hvfld andana
f listnnnm, Freisi — menntun — framför, Norfcnr-
ferfcir, Forn fræfci, Tfminn, Landnám ásamt kvæfcnm
ýmlslegs efuis. J>eir sem vilja kanpa ritifc framvegis,
fá þessi heptl mefc nifcnrsottn verfct. Flestar hinar bæk-
nrnar eru sömuleifcis údýrari nú en npphaflega.
B. Steincke.
Eujaudi og ábyrydarmadur : BjÖm JÓnSSOfl.
Akureyri 1072. B• M. S t ep háu ssott.
„Schlofz heim 1 sagfci Pjetur. Rjett er
þafc 1 og þafc var árifc 1806 efca 1807‘1?
,,Bíddu vifc! ... Já I árifc 1806 og í byrj-
un ársins 1807“.
þá hefir þafc verifc fafcir roinn, sem þjer
hjálpufcufc. þjer frelsuíufc hann og alla mína
frá þeirri eymd og athvarfsIeyBÍ, sem lá þá
fyrir þeim“
„Gjetur þafc verifc son minn“ I
„Erufc þjer þá Vilhjálmur litli Spoch.
„Brófcir minn er dáinn sagfci Ernst“.
„Og hún systir yfcar Grjeta litla, sem mætti
mjer þegar jeg ætlafci inn í bæinn — hvafc lífcur
henni“? „Gufc hefir einnig tekifc hana til sín,
og fafcir minn er andafcur.
Svo mófcir mín er nú ein eptir, mefc mig“.
Kallinn fúr þá afc gráta og sagfci kjökr-
andi: »þjer erufc þá Ernst litli, sem fæddist
tveim mánufcum áfcur en jeg fúr frá foreldrum
yfcar. Jeg var gufcfafcir þinn — jeg hjelt þjer
undir skírn. Komdu og fafcmafcu mig! son
minn ! þú heitir ekki í höfufcifc á mjer, þvf
jeg vildi ekki leyfa þafc. Jeg hugsafci þá aö
einhver úgæfa fylgdi nafni mínu“. Sífcan föfcm-
ufcust þeir, þar scm þeir voru á ferfcinni.
(Nifcurlag sífcar).