Norðanfari - 12.03.1873, Qupperneq 3

Úr bá&ura Býsluiwiu alis
41 —
Ef mabur legbi fjenab þennan, sem hjer er talinn ískýrslunni, í
hundruh, líkt og gjnrt er til tíundar, og rnetti: 4 tryppi, 2 tamin hross,
2 grabunga, 4 vetrunga, 8 geldar ær, allt hvab um sig, vi& kú, hverja kú
i 1 hnd. og hitt annab eins og lög og venja er til, þá yr&i fjenaburinn
úr Eyjafjarbarsýslu sem næst 551 hundrafei og úr þiDgeyjarsýslu 199
hundrub, en úr báímm sýslunum 750 hundrub.
En metti mabur fjcnabiun til ver&s, og færi sem næst me&altali þeas
ver&s, á hverri tegnnd, sem fundurinn á Akureyri hínn 22 f. m. kva& upp,
þá hlypi fjena&urinn úr Eyjafjar&arsýslu hjer um bil 36.255 rd og úr
þingeyjarsýslu um 13,745 rd. en samtals úr bá&um: 50 000 rd.
Epiir sem jeg kemst næst, af skýrslu þeirri er jeg hefi í höndum, eru
bændur, af tölu vesturfara: í Hrafnagilshrepp 6, 0ngulsta&ahrepp 10,
Arnarneshr. 4 og 1 úr hverjum hinna 3, e&ur úr Eyjafjarhars. 23, og í
Ljösavatnshr. 6, Hálshr. 3, og 3 úr hinum hreppunum, þ. e. úr þing-
eyjarsýslu 12, en samtals úr báírnm sýslunum 35.
Kjarna, 3. marz 187 3 P- Magnússon.
Úr brjefi frá Jakob ó&alsbónda Halfdánarsyni á Brettingsstö&um í Lax-
árdal, dagsett 25. febrúar 1873.
Epíir tiimælum y&ar skal jeg fara fljótt yfir þá sögu, a& fólki& sem af-
rá&i& hefur a& búast. vi& Brasilíu fluttningi í sumar hjer úr þingeyjar- og
Eyjafjar&arsýslu, og bverra nöfn, jeg hef sent á sta& til Ivmhafnar, er ab
tölu 496, og þykif mjer .þab heldur mikilfenglegt svona til a& byrja œeb,
en hafti þó enga n%u sterka ástæ&u til a& letja þab meira enn jeg gjör&i,
og sumum mun haf þótt jeg gjöra þa& um of, því margir eru fleiri, sem
gjarnan vildu vera me&; en hver sem veit og athugar ástandib hjerna í
þessum hreppum, mun ekki geta lá& fólkinu, þó þa& vilji reyna a& leita
undan hörmunguntim. Sá sem lítur inri í híbýli fjölskyldu mannsins, sem
ekki á eins mai’ear skepnur og þa& af sau&kindum eins og hörnin eru,
og valla for&a til næsta máls, ekki ullarlagb til a& tæta, en börnin svo
sern nakin, ekkert til a& kveikja Ijós á og, sem er a&alatri&ib, ekkert til
a& vinna meginhluta tímans, hlýtur hann ekki a& ala þá ósk a& fólkinti
gæti au&nast a& flytja þaneab, sem bjargvænleg atvinna er næg fyrir
höndum; en því meiri nau&syn er ab fara varlega og skinsarnlega í
byrjuninni, og á hverja hliö sem sko&ab er, þá er þetta útfluttnings áform
svo mikils var&andi, a& sveitastjórnirnar þyrftu vissulega a& neita li&S og
krapta, til a& for&a því vi& vandræ&um.
„SKAUST VELEÐLA A SKJANNA“.
þa& horfir þegar til vandræ&a me& titla og nafnbætur ekki slzt kvenn-
þjó&arinnar. þa& rekur þegar a& því a& menn þurfi að fara a& búa til ný
or& í málinu; ma&ur sjer nú t. a. m haridi&namanna konur og dætur skrif-
a&ar frúr og frökener hva& þá assistenta, factora og kaupmanna;
mun mest kveða a& þessu í og unrhverfis höfu&borgirnar Reykjavík og
Akureyri, og 'segja þeir er vel þekkja. a& Akureyri muni þar ekki eptir
bátur Reykjavíkur, og getur ma&ur hjer af rá&iö hve andle fra 'tr'
Og menntunar þroski er þar á háu sligi; fyrir fáru árum i
þar nokkub til, og þá voru þær konur og stúlkur er nú nelnasi .
frökener ekki nema madömur og jómfrúr, hjer sjer ma&ur a& eru fram-
farir(l) En sökum þess þaö hefir verib venja og hún ekki alls kostar
vitlaus, a& a&greina konur og dætur æ&ri enibætiismanna frá hinum meb
frúar og frauku titlum, sýnist þegar hjer er komib sögunni eigi fjærri hæfi
a& breyta nafnbótum þeirra í eitthvab æ&ra og meira; og hva& liggur þá
beinna fyrir en gefa þeim drottninga og prinssessu naínbætur? Frá frúar
nafnbót til drottningar þekkir ma&ur mjög fá stig, konur rá&herra og
æ&stu embættismanna eru þó ekki nerna frúr. Nú þegar þessar stigbreyt-
ingar þurfa á annab. bor& a& eiga sjer 8ta&, me&an ekki kemst á algjörb-
ur jöfnu&ur í mannfjelaginu, sá jöfnu&ur a& kotungurinn veríi jafntýginn
konunginnm e&ur æ&sta valdsmanni, hlýtur sú kona er gipt er konungi
e&ur æ&sta valdsmanni a& vera me& einhverri nafnbót a&greind frá hinni
t. a m. -konu bú&arþjónsins e&ur brauíbakarans, er vjer höfum heyrt
greinda menn ekki telja æ&ri a& tign e&ur stö&u en hei&vir&ar bænda-
konur, en bændakopur þykir sumnm fnllsæmandi a& skriía ýmist „konur*
e&ur „húsfreyjur* og vjer erum, fremur þeirrar meiningar, a& engin hei&-
vir& kor.a hvort hún á fyrir eigin mann bónda, hreppstjóra e&ur prest
sje vansæmd af því a& vera skrifub húsfreyja, en dóttirin yngismey e&a
ýngismær, og í engu vir&ist þa& ósaitikvætnara tungu vorri og þjó&erni
en þessar frúar, frökener , madömu Og jómfrúar nafnbætur, er menn eru
a& sireytast vib a& tro&a og hno&a utan á hvern brjefmi&a, er kvennma&ur
á við a& taka. En víkjum til þess er fyrr var frá horfib; setjum a& þesar nafn-
bóta stigbreytingar sjeu ómissandi, svo þegár kona handi&namannsins er or&in
frú, hljóti kona amtm., landstjórans, yfirdómaranna og fl. ab vera ritub
eitthvað meira, og hva& þá? Líklega drottning, en hva& hefir þá drottningin?
Já þarna stendur hnífurinn í kúnni; a& hún fái gy&ju nafnbót þykir vís-
ast óvifckunnanlegt, en hva& er þá? Eitthvab þarf þa& a& vera, hjema
horfir til vandræ&anna, þegar þessar mikilfenglegu nafnbóta framfarireru
komnar svona langt á veg og hafa þetta hra&a áframhald, a& þær sem
fyrir einu ári voru ekki nema madöraur og jómfrúr eru nú frúr og
frökener ver&a líklega a& ári or&nar drottningar og prinsessur og þá má
ske þri&ja ári& gy&jur e&ur eitthvab því um líkt; vísindamenn og mál-
fræ&ingar fá hjer verkefni a& búa til ný orb í málið, og þa& getur geng-
i& fratn í hi& óendanlega; miklar eru þessar framfarir og mikið mennt-
unarljós er þa& sem upplýsir höfu&borgir lands vors.
En þegar ma&ur vir&ir þetta fyrir sjer frá alvarlegri hli&, hlýtur þetta
fremur a& vekja hneiksli öllum þeirn er vir&a nokkru tungu sína og þjó&
erni a& tro&a og hno&a þessum frúar og frauku nafnbótum upp á bverja
eina, sem hefir því láni a& fagna, að vera kona e&ur dóttir verzlunarmanns
bú&arþjóns, brau&bakara e&ur handi&namanns. þetta er til athlægia öil-