Norðanfari - 29.01.1875, Blaðsíða 4

4
-12
var frírfkift elofnaS, algjöít þjöívelcll, ekipaS
höföingjum einum, þar aem hver frjáisborinn
maíur, haftii svo mikit frelsi, er hann mátti
frekast neyta, en þó sjást þar engin merki algjörfs
jafnatar og jafnratis, og ekkert var þar til
landvarnar, annab en fjarski annara landa, og
hit hyldjúpa háskalega sfki, hib báöldureista
norfcurhaf. þ<3 ekki gengi á ötru en sffelldum
þingdeilom og ættardeilum, hjelzt frlríkib vii),
sjálfstætt og ötrum úhát f 334 ár, til þess, er
Hákon konungur Hákonarson, náti þvf meb
prettum og yúrgangi', nndir norsku krúnuna,
sem ,,b u r t f I o t n u m hluta Noregs“ 1262.
Lág Island síban undir Noreg, til þess, er Frib-
rik VI. fjekk baldib þvf, er hann seldi afhendi
Noreg.
En vfkingsandinn og Ijúbadýsin, fundu á-
etúblegt bæli undir ,,Gr á g á sa r v æ n g j u n u m“,
f hinni forn-norrænu Jómsborg fróbleikans.
Margar og merkilegar eru íþróttir hinna rfk—
bornu frfrikismanna, hvort sem menn líta þá á
þiljum úti, þingi eba vib ritstörf. Um ár 900,
fundu hinir íslenzku „hafernir'* austurbyggb
Grænlands, en Eiríkur raubi nam landib 982.
Brautfúsir menn og útlagar af Islandi, byggbu
brátt landib, og bera þar firbir og strendur nöfn
þeirra, þetta landnám varb til þess ab fleiri
fundust löndin. Bjarni Herjólfsson fór af ís-
Jandi til Grænlands. Hann tók vebur mikii í
hafi, og rak tii einhverra „ókunnra landa", er
Leifi hinum h e p p n a Eiríkssyni heppnabist
ab finna aptur, er Ólafur Tryggvason sendi hann
árib 1000. Eitt þessara hinna ókenndu landa
ebur stranda, nefndi hann „Vfnland hib
góba“, þvf þar spratt vín og hveiti ósáib. En
landsbúar voru „skrælingjar* (Eskimóar sem
Grænlendingar). þetta rábgátuland, var austur-
strönd Norburamerfku. þar voru hinir víbförulu
norburbúar ab ferbast um 500 árum ábur, en
Ko tu m b u s, frá sjer numinn af undrun og furbn,
stje skjálfandi fa;ii á slrönd »8an Salvadors*.
sem uppgötvari nýrrar beimsálfu. Af þvf, sem
ráfa má, af landsafstöbu, loptslagi og himin-
tunglagangi, sem getib er vib Vínlandsfundinn,
hafa þeir Leifur Eiríksson tekib land á 41. stigi
n. b., þ. e. f Bostonhjerabinu, sem nú er kall-
afc, norbariitil f gömlu Bandarfkjunum. En allt tim
þab — hv«er er sá nú á dögum er skipi Norb-
inaniiinum Leifi, og Islending þeim, er sagbi frá
hinu „ókunna I a n d i“ á hinn æbra beklc f
sögunni, og .gjöri þá þar ab sessunautum hins
fberiska .nýtalda Vesturheimsfinnanda. því
fær þó -engin neitab, ab norburbúar þessír,
nrbu fyretir tH, allra Norburálfumanna ab bjóía
VeturáifunHÍ wgóban mörgun“, er þeir tóku land
fyrir handan Atia n t sha f, — sannarlegt breysti-
bragb, þrekviiki hugmóbs, leibvfsi og víkings-
afls, er í fyllsla máta á þab skilib ab menn
minnist þ.ess meb undrun, meban endurminn-
ing hiiimi sjg,uríælu furfebra lifir á Norbur-
löndum.
^Nííurl. 8Ítar).
FRJETTIE INNLENDAR.
Urbrjefi úr Subtirmúlasýalu d. 2. des. 1874.
„7 nóvember 1874 1ögbu út bæfci skipin af Eski-
firbi, stób kaldi af iandi fram á mibjan dag;
Theodor, skip Ð. Jonsens leysti fyrir dag,
og gaf vel byr til hafs, en „Oito‘ skip kaup-
manns Tuliniusar varb sibbúnara og komst útí
fjörbinn mótsvib Breifuvíkurnar um nónbil.
Gjörbi þá austanbil mikin, var þá eina rábib
ab Biiúa aptur tii Eskifjarbarlegu, eba leggjast
á Litlu-Breifctivík, eem er afbragfcs lægi í haf-
vebrum, og þab var gjört; um nóttina gekk
vebrifc meir í vestur, og frá birtingu hins 8 nóv.
fram til nóns, gjörfci þá rokvibur af norfcvestri,
og var þá sem baf og haufcur Ijeki á þræbi.
Kl. 10 brustu bábar festar „Ottos“ í sömu öldu,
og var eigi annab Ifklegra en skipib ræki ab
klettum þegar, þvf nálægt hafbi iagst verib f
, austanáttinni, er stób þar af landi. Skipstjóri
Ilanseu greip þegar stjóinvöl, en stýrimafcur
valt upp eitt framseglib; komu þeir skipinu
þannig upp í sand. NÚ braut hver aida yfir
skipib, og enginn komst f land, fyr en menn
komu iilaupandi af næstu bæjum; var þá kabli
komib f land, og rnenii altir dtegnir á honum,
íór stýrimabur fyrst, en skipstjóri sífcastnr;
voru þeir mjög þrekafcir flestir. Farþegjar 2
voru meb skipinu tin.burmabiir, Tliaaing og
Bengt Nielssen assistent frá Eskifirfci. Skíps-
höfn allri varb bjargab, farmi ab mestu ó-
skeiiimduin, en skipib var alit libab sundur og
óbaifœrt. Voru vöror allar skip og reibi seit
23.-24. nóv. og komst allt í hátt verb, kjöt-
tuiuian írá 17 ti| 18rd., tólk líklega um 12—
Pu,idib, a||ur sandgengin , lýsistunnan
undir Ord Skiokkurinn masturslaus og alls-
iaus 70rd. Kaupmubur Tulinius varb hæbstbjób-
ai)di ab því flestu. Brábafárib er fatib ab
geysa hjer sumstabar, einkum í Reilatfirbi og
Fáskrúbsfirbi.
Hákallsafli þilskipa, sera gengu hjer frá
austurlandi næstl. sumar. „Bonnesen“, sem er
eign Kammerassessors Wayvadt ; lagbi fyrstu
ferb sína af Djúpavogi 11. aprfl þ. á. og hætti
aptur 26. okt. næstl., og afiabi á þessu tímabili
231 tunnu lifrar, „þórdís“ eign 0rum & Wulffs,
lagbi út 8einast ( aprfl en hætti aptur f sept-
ember og fjekk alls 170 tunnur lifrar. „Carl“
frá Eskifirfci, sem er eign kaupmanns C. D.
Tuliniusar, lagfci út 15. apríl, en hætti í sept.
og aflabi 197 tunnur lifrar“,
Ur brjefi úr Breibdal dag 28. nóv. f. á.
Heilsufar manna er allgott. Víba er farifc ab
bera á sóttarpest í lnmbum og þau ab drag-
ast upp og deyja, þab kemur sjer þó ekki vel á
þessum tfma, þvf menn eru almennt meb lang
versta móti nndirbónir veturinn, vegna grasbrests-
ins f sumar og þar til eru beyjin mjög krapt-
lítil, og var þó í haust almennt lógab fje
meb lang mesta móii, bæbi heima og selt í
kaupstafci og þó munuc flestir eiga ofmargt enn
f samanburfci vib heyjin, ef vetur skyldi vería
harbur“.
Ur brjefi úr Skribdal dag 30, nóvemb, 1874.
„Hausttíbin hefur verib lijer mikib óstöbug, en
sjaldan stafcib degi lengur á stormum eba illvibr-
um — opt verib mörg vebur á sama degi. Gæft-
ir hafa verib sjaldgæfar á sjó, og þó vtfca afli
fyrir. Jarbir hafa allatíb verib góbar eba bæri-
legar; þab gjörbi bleytuvebur 7. þ. m., er
spillti sumstabar mikib jörbu, en nokkrum sinn-
um hlánabi og bætti um. Nóttina fyrir 8, þ. m.
gjörbi grimmdarhvasst norbanvebur og varb ofsa-
mikib eptir dagmál, strandabi þá skip Tulini-
usar kaupmanns út á Breibuvíkur legu. Bú-
ib er ab byggja 6 Eskifirbi bófastoiuna, þó
enginn fantutinn sje enn fengin í búsib — jeg
vona ab þeir verbi strjálir hjer á austurlandi.
þó er mælt afc enginn ærlegur mabur megi
nota húsib til neins gagns sjer, ekki svo mikib
ab búslausir menn fái þar skýli. Slfkar eru
stofurnar þarfar. Fjárverzlunin varb mikii um
allt austurland f haust, þab er mælt ab farib
hafi af Vestdalseyri hátt á 4. hundrab tunnur kjöts
(en 450 t. af Djúpavogi), og þó nokkrar orbib
eptir á Seybisf., haffci þó verzlunarst (S. Jónsson
frá Gautl) fengifc Nortmanni um 100 tunnur fyrir
timbur. Mestallur tólkurinn (um 17,000 pd.)og
ullin varb eptir. Heilsufar manna hefur mátt
heita gott vibast hvar hjer f haust. þó befur
bóigusóttín komib vi6 f luniuin sveitum t. a. m.
í Skribdal, Reybarfirbi, Norbfirbi og í Fljóisdal
og orbib nokkrum mönnum skæb, jafnvel bana-
mein sumra“.
Ur brjefi úr þistilfirfci d. 24. nóv. 1874.
„Tífcin hefur f haust verib heldur slæm, þó hefur
hún verib betri enn í fyrra, mjög hefur verib atla-
laust f baust Bólguveikin íiefur í hanst verib
ab stinga sjer nifcur hjer og hvar, þó hefur hún
enn ekki verib mjög skæb, sem betur fer, þvf
þó landðhöffcingi hafisent oss þingeyingum lækni,
erum vjer útkjálkabúamir, næstum eins læknis-
lausir fyrir þafc, þar sem þessi nýji læknir hef-
ur abseiur sitt á Grcnjafcarstab. Meir enn hálfu
beira væri ab vitja læknis frá Grenjabarstab á
Akureyri, enn frá yztu bæjum á Langanesi ab
Grenjabarstab. Læknirinn hefbi verib haganleg-
ast settur austan Reykjaheifcar, til þess ab vib
Norburþingeyingar ættum ekki óhægra meb ab
ná til læknis, enn Suburþingeyingar. Ab þetta
lagizt meb límanum, er sú von vjer treystum á“.
Ur brjefi úr Reykjavfk 1. des. 1874. Eins
og þjer gátub til, voru þó Reykvfkingar svo
skynsamir ab kjósa H. Kr. Fribriksson. Á seinna
kjörfundinum, höffcu höfbingjar, sem hjer ganga
undir nafninu broddborgarar, sem Jón Olafsson
kallabi um árib. tekib sig saman um ab koma
Arna Thorsteinsen ab, hann fjekk líka 35 at-
kvæbi, en H. F. 47, svo ekki munabi svo miklu.
Tíbarfar er hjer gott og hafa, nú gengib þíbur
um tfma, sem jeg vona ab náb liafi yfir allt
land og nú sjest hjer ekki snjódýll kringum Vfk,
hjer eru nú þessa daga hæg frost og blfbvibri
og gób tíb má vera nyrbra ef ekki er ver en
hjer er. Fiskafii er hjer allgóbur, eptir því sem
vant er ab vera um þetta leyti. Fjáiklábinn er
víst þó nokkur hjer austur f sveitum og subur
meb sjónum, og er þab óþarfur vetursetu kum-
páni á þcssum þjóbhátíbarvetri. I’estin er ab
stinga sjer nibur hjer og hvar eystra. Fjárklábi
og pest, þau syzkyn fylgja suburlandi eins og
erfbasyndin. Póstskip kom hingab 23. nóv., meb
þvf komu fáar frjettir. Thiers ferbabist um
Ítalíu, var hinum gráhærba öldung vel fagnab
hvfvetna og ijet Tiiiers þar á málfundum vel
yfir þjóbveldinu heima á Frakklandi, og kvabBt
vona ab þvi mundi verba anfcib langs aldurs.
Kullmann sá er veitti Bismark banatilræfci, er
nú dæmdur í 14 ára varbhald og 10 ár þarept-
ir á liann abj vera undir iöggæzlu. þetta allt og
meira sjáib þjer af blöbunum. Jón Finsen, fyr-
verandi læknir vor, er orbinn Doctor, hann reit
bók eina um sjúkdóma ásfand hjer á landi f
því skyni. Gunnlaugur Blöndal hefur fengib
Barbaslrandasýsiu, Síra þorkell Eyúlfsson á
Borg hefur fengib Stabarstab.
Ur brjefi frá Mývatni d. 8. jan. 1&75.
„Rúmri viku íyrir jól, fór fyrst ab bera á jarb-
skjálftum, og fóru þeir smá vaxandi. Ekkl
voru kippirnir liarfcir nje langir, en svo tfbfr,.
ab elcki varb tölu ákomib, þó brakabi mikib S
húsum í stæfcstu kippunum, og allt hringlafci sem'
laust var. Mest voru brögb ab þessum ósköp-
um 2. þ. m., því svo mátti heita, ab einlægur
jarbskjálfti væri frá morgni til kvölds þann dag.
Reykjarmökkur hafbi sjefcst í sufcri nokkra daga
á undan þegar heibríkt var, en ab morgni þess
3. þ. m. laust fyrir dag, sást hjeban eldur mik-
III, litlu austar en f hásubur. Lagbi logann hátt
á lopt upp, og var hann býsna breibur um sig
nibur vib sjóndeildarhring, en brábum dró ský
fyrir svo ekkert sást. Síban hefur optast ver-
ib þykkvibri og líka dregib mikib úr jarbsk jáift-
unum, og Iftib gætt f dag og f gær. Hvar
eldur þessi muni vera, er ekki aubvelt ab segja,
en sje hann f Vatnajökli hlýiur hann ab vera
nokkru vestar en sumarib 1867“. Víba hjer
norbanlarids er sagt ab bafi orbib vart vib jarb-
skjálfta þessa, helzt fram til dala og fjalla t. a.
m. f Möbrudal á fjöllum, en minna á útsveitum,
Ur brjefi frá Mývatni dag 17. jan 1875.
„Harbvelli spratt hjer næstl. sumar f aumasta
lagi. Heybyrgbir manna í haust munu víbast hafa
orbib f lullu meballagi. Hausttfbin mátti kallast
bin versta og engu betri en f fyrra, nema þab
kom aldrei nein yfirgnæfandi fjárdrápshrfb, en
fjallskil miklu torsóttari, því aldrei gafst bjart
vebur til fjalla þá leitab var, enda urbu heimt-
ur á fjallafje hinar hrofcalegustu, t. a. m. vant-
ar á 3 bæjum nálægt 40 af fullornu fje. Skurb-
arfje reyndist í rýrara lagi, því þab varb ekkí
skorib fyrri en þab var lengi búib ab hrekjast í
hrfbum. þennan vetrarhelming, sem af er libin,
má kalla ab fje hafi legib á heyjum meb Ijettara
móti, þó iiefur hjer einatt verib mikill snjór.
Hey reynast Ijett og kýr f lakara lagi til mjólk-
ur“.
Ur brjefi af Höffcaströnd vib Skagafjörb d.
2 des. 1874. Töbur voru f sumar meb minna
móti, því ab lún voru kalin og sumstafcar skemmd
af grasmafcki enda útliagi og afrjettarlönd. Hey-
aflin yfir höfub, varb meb betra móti og þurk-
urinn á honum æskilegur. Fiskiafii hefur bjer
verib gófcur þá gelib hefur; hæbstur lilntur
af fiski er um þúsund ; einnig hcfur veiiö
allgóbur 8ilungsafli f ám og vötnum hjer á
ströndinni og víbar. Heyrzt hefur ab Kristján
bóndi Jónsson Kiernesteb á Hólum f Hjaltadal,
hafi verib buinn litlu eptir göngur, afc veiba f
Hjaltadalsá bátt á fjórba þúsund af silungi.
Einn mafcur varfc fyrir nokkru brábkvaddur,
ófcalsbóndi Vigfús Vigfússon & Grundarlandi í
Unudal meb þeim atvikum, afc hann fann til
köldu og kom heim frá húsum, og bab konti
sína abhjálpa sjer úr snjófötum sínum. en vat
lifcinn eptir eina klukkustund*.
Ur brjefi úr Hegranesi f Skf. d. 9. jan. 1875í
„þab sem þjer hafib frjett urn selaflann hjá okkut
í Rfpur- og Vibvíkurhreppum í sumar er satt.
Vib nátum 80 selum, flestum fullorfcnum í sela-
safni eba ádrætti f Hjerabsvötnin. Frumkvöfcl-
ar þessa fyrirtækis munu hafa verib: Olafur
umbobsmabur hreppstjóri f Asi, og Björn bóndi
Pjetursson á Hofstöbum*.
Ur brjefi úr Tungusveit f Skagafirbi d. 15.
jan. 1875. „Mikill Ameríku hugur er hjer í
mönnum; jeg veit ekki hvab hjeban fer af
fólki ef Sigtryggur kemur og skepnur verfca seldar.
þafc herbir iieidur eigi alllítib undir mönnum
meb förina, b?) þeim líst illa & Isudstjórnina og
ab álögurnar fara hjer æ vaxandi; svo bætir ná
fjárpestin ekki um, sem eengib hefur hjer tölu-
vert yfir f vetur, einnig lungnaveiki í lömb-
um svo ab af þeim er dault ab mun; menti
kenna þetta óhollura heyjum, sem sjálfsagt er.
Mabur er nýkominn vestanaf , Breibafirfci, 6em
segir fjárfaraldrib (líklega fjárkláfcann) í bezta
blóma sinuin fyrir sunnan og kominn ab Hvftá
þar á 2 bæi. Enn fremur sagfci hann, ab ýmsir
vestra ,sjer í lagi f Hvamrassveit og þab nefndar-
og efnamenn, helbu mikin hug á ab komast til
Vesturheims, og mest vegna faraldursins. sem
þeir væri á glóburn um, ab muudi flytjast til
þeirra“.
AUGLYSING.
— Milli Akureyrar og Oddeyrar fann jeg
utanhafnarpeisu, sem rjettur eigandi getur vitjaÖ
til mín, mót sanngjörnum fundarlaunum og borg-
un fyrir prentun á límim þessum.
Akureyri 21. jan. 1875.
Hans Agúst Gubjónsson.
Eiyandi og dbyrgdarmadur: Bjöm JÓDSSOIl.
Akureyri 1875, B, M, Stephdusson,