Norðanfari - 29.04.1876, Blaðsíða 2

og samt viljnríi við yfirgefa þetta alttsaman!?
En af óMutdrægri athugun á grein Norðl.,
virðist oss það ljóst, að hún sje mjög bland-
in falskenning, og sannist því á hof. liennar
hið fornkveðna, að “sín lýti láir hver mest“.
Fyrrum Noregs Lúfa lið,
ljúfu frelsi svipti:
vjel og kúgun kveldúlfsnið,
kosti hörðum skipti.
Grímur prælum gylfa hjá'1,
girntist eigi húa;
er svalað hafði hugar-prá,
hingað gjörði snúa.
J>eim sem ofur valdi’ og vjel
vilja ei undir húa:
fyrstu og beztu bót jeg tel,
burt nú hjeðan snúa.
Vorra frægu feðra spor,
iljótt upp gjörum leita:
Ingólfs hugur, Egils por,
•okkur fremd mun veita.
Kroppi, 12. marz 1876.
■Jóhann Stefánsson.
Ekki er allt sem sýnist.
í 20. blaði Norðl. stendur greinarkorn
með yfirskriptinni: „Gætið yðar fyrir fals-
kennendum“. Höf. nefndrar greinar hefir
virzt pessi gamla og góða setning ónðg ti’l
pess, er hann ætlar að rembast við að gjöra,
og hefir bonurn pví póknast að bæta við
hana leirburðar-pvættings-stöku úr rímmn.
J>að er n'ú ekki tilgangur minn með
línum pessum að svara greininni orði tíl
orðs, pví jeg er sannfærður um að peir sem
mest eru meiddir með henni, gjöra pað
sjálfir, en mjer 'finnst orsök til að getahenn-
•ar að nokkru. Hún ber pað Ijósl. með sjep
að höf. hefir áf vanpekkingu, framúrskaT-
andi hroka og sjálfsáliti ritað hana; pað lit-
ur út fyrir að manngarmurinn hafi ekki
verið með fullu ráði. Hann hefir að likind-
um verið langpjáður af kyrsetusýki.
Höf. 'rey nir með öllu móti að afskræma
Ameríku og níða hana í öllum greinum, til
pess að aptra íslendingum frá að flytja
pangað, en pví miður hefir hann hvergi álp-
ast á hina rjettu gö'tu, tíl að ná pessum til-
gangi sínum. Hann viðurkennir óvart Ame-
ríku, og jafnvel Nýja Isl. gott og auðugt
land til Iands og vatns, einmitt pá hann
vill níða pað sem mest, og hann álítur ís-
Iendinga svo illa úr garði gjörða af hendi
skaparans, að peir ekki geti fasrt sjer gæði
landsins í nyt, en pó álítur hann pá gædda
peim hæfilegleikum, að peir geti lifað góðu
lifi og blómgast hjer heima á gamla ísl.
Hver getur álitíð petta ritað af manni með
óskertum sönsum? |>essi hringlandi og
hringleikur höf. er harla skoplegur, og lík-
astur pví pá hvolpur er að reyna að ná í
skott sjer.
Jeg vil ekld taka upp nje svara öllum
hinum klaufalegu útúrsnúningum, ýkjum og
ósannindum, er höf. fram ber, en skal að-
eins geta nokkurra atriða úr greininní. Höf.
segir t. d. að engisprettur hafi ekki porað
að leggja leið sína til Nýja Isl. Hvar stend-
ur pað? Hann segir að hr. Jón Taylor sje
methodista prestur. Á hverju byggir hann
pað? Enn fremur segír hann að Taylor sjð
•einn af útflutningsagentum Kanada stjórn-
ar. Hvar er sönnun fyrir pessu? Höf.
segir í sambandi við petta, að agentar pess-
1) Til peirra teljum vjer pá menn, er
vegna sinna eiginn hagsmuna eigi vilja líta
hlutdrægnislaust 4- mál manna í hverju efni
sem er, og hver sem í hlut á, t. d. ritstjóra
,.NorM.“ pað er yesturfara-málefnið áhrærir,
ir sje „menn sem hafi gjört pað að aðal-
afvinnuvegi sínum, að gynna fólk til hinna
óbyggðu landa í Kanada og piggi laun fyr-
ir af stjórninni, ,cptir pví liá eða lág, sem
peim verður mikið ágengt“. J>essu trúir
nú víst enginn, nema höf. sanni pað með
rökum, en pað reynir hann ekki af pví hann
getur pað ekki, og blaðrar petta út í blá-
inn, eins og flest annað er hann þykist fær
um að upplýsa menn um. — |>ar sem höf.
minnist hinna vegl. gjafa Engl. til ösku-búa,
segir hann: „að gefendunum væri illa laun-
að, ef nokkrum eyri af gjafafjenu væri var-
ið til útflutninga11, og virðist os's hann leggja
dauðasök við, ef einhver gjörði sig sekan í
pví. j>etta er hryggilegt heiptaræði í höf.
og finnst oss honum hefði verið sæmra að
gefa bendingu um að peir fátæklingar, er
að sögn ekki hafa fengið neitt af gjöfunum,
pó peir hafi liðið tjón af öskufallinu, og
sumir flúið jarðir sínar, fengju sinn skerf
af gjöfunum, svo pað ekki yrði peim hvöt
að flytja af landi brott, að peir ekki fengu
neitt, en íslendingar yfir höfuð biðu hneisu
af pessari ráðsmennsku á gjafafjenu, sem
pó mun vera að kenna einstökum mönnum.
— f>á lætur höf. sjer finnast til um að
sendimesn íslendinga til Manitoba, tali um
mat í ritinu N. ísl„ og finnur sjer skylt,
að geta pess, að þeim muni pykja góður
matur, eins og fleirum íslendiiigum. Smátt
er nú til tínt er liöf. hyggst að leggja út
til smánar. Honum hefir líklega ekki pótt
pað heyra til lýsingar lands pess, er valið
var til nýlendunnar, að geta pess hverjar
helzt bjargræðis-tegundir væru par fáanleg-
ar. — |»á fer nú höfundurinn að drýgja
spakmælin er hann segir svo í einlægni, „að
pað sje sitt hvað gæs í lófa og gæs í lopti“.
J>etta munu margir íslendingar hafa rennt
grun í áður, og sumum finnast pað einnig
eiga við hjer lieima; pað má vera að höf.
veiði hjer gæsir fyrirhafnarlaust, en pær
hljóta að vera annars kyns en fluggæsir.
þar næst minnist höf. á hið mikla gras
er vex í Nýja ísl., og segir að menn hafi
lítil not af pví, pareð menn ekki sjeu gras-
bítir sjálfir. Sje nokkur maður pess verður
að nefnast grasasni, pá er pað vissulega
höf., pví pað hljóta allir að sjá, að pessi
skoðun hans er byggð á asnalegum hugmynd-
um, eða hvort er pað mannsbarn hjer á
landi, að ekki hafi pað meiri eða minni not
grassins? vissulega ekkert nema ef pað væri
höf. sjálfur. — Ástæður pær, er höf. færir
fyrir tortryggni sinni viðvíkjandi peim ís-
lendingum, sem hann af mannvonsku-fullum
hvötum eða hleypidómum vill sverta í aug-
um almennings, eru eins rýmilegar og ann-
að. IJm Sigtr. og Einar segir hann: „Yjer
höfum að minnsta kosti ekki heyrt peirra
getið að öðru en pví, að þeir sjeu af peim
flokki landa vorra í Yesturheimi, sem hafa
brugðist hinar góðu vonir um að grípa par
upp öli gæði fyrirhafnarlaust“, o. s. fry.
Hvaða sönnun hefir höf. fyrir slíkum get-
gátum, sem eru bæði heimskul. og á engum
rökum byggðar, um þá eða aðra landa í
Vosturheimi? Alls enga. Hann hefir líkl.
heldur enga aðra ástæðu til greindra um-
mæla en þá, er mjer virðist skína út úr
hverju orði, að hanfi í eigingjörnum tilgangi
vill fæla menn frá flutningi til Yesturheims,
með pví að telja mönnum trú um, að hann
einn viti alla hluti bæði á himni og jörðu,
og pví sje sjer einum að trúa hvað snertir
hag landa í Yesturheimi, og að allar kring-
umstæður par sjeu sjer einum kunnar. Ekki
er nú sjálfsálitið litíð, o,g finnst mjer einnig
skína út úr höf. öfund yfir pví, að landar í
Ontario skyldu bera svo gott traust til S.
og E. og þeir gjörðu, þareð hann máske
hefir ekki eins góða tiltrú sjálfur hjá ís-
lendingum. — J>að gegpir allri furðu, hye I
óskammfeilinn hóf. er í umyrðum s’num um
liina þrjá íslendinga frá Wisconsin. Eða
hvaða vit er í að tortryggja vitnisburð peirra
fyrir pá sök, að höf. “segist mega fullyrða
að peir sjeu allir ungir“? Hvað ætli höf.
hefði betur vit á landi í Vesturheimi en peir,
pó hann kunni að vera eldri? Eða fer allt
vit og skynsemi einungis eptir árunum? Ekki
sannar grein höf. pað. — Aptantil í asna-
stykki sínH setur höf. brjefkafla, er hana
segir að sje frá skynsömum og rjettorðum
landa í Yesturheimi. J>að er ekki ólíklegt,
eptir annari ósvífni höf., að hann hafi sjálf-
ur samið brjefkaflann, en sje pað nú svo að
petta brjef sje ritað frá Vesturheimi, gjörir
hann illa að auglýsa ekki nafn hins ágæta,
skynsama og rjettorða frjettaritara, svo paim
er þekkja hann gefist pví betri kostur á að
dæma um, hvort lofsyrði höf. um hann sjeu
sönn; og er pví vonandi hann auglýsi pað
síðar. En pareð nú höf. fann sig knúðanu
til að setja penna brjefkafla — sem er, hvað
umtalið um Sigtr. snertir, pvert á móti öll-
um brjefum, er jeg hefi sjeð frá Vestur-
heimi — í opinbert blað til að sverta Sigtr.,
pá finnst mjer hann vera neyddur til að
taka eptir premur brjeköflum frá Ameríku,
er jeg hefi undir höndum, og set jeg pá pví
hjer honum til þóknanl. athugunar. Brjef-
kaflamir eru orðrjett tilfærðir, og er engin
ástæða til að vefengja pá, enda er yfir höfuð
algengara að lasti en lofi sje logið upp á
aðra. Eru brjefkaflarnir svona hljóðandi:
1. kafli, dags. 14. september 1875:
„Gjört er ráð fyrir að Sigtryggur farí
heim í haust að safna fólki til vesturfarar,
og hefir hann sjálfur skoðað landið (pað er
Nýja ísland), og gefur hann íslendingum
lýsingu á pví og þær skýrslur, sem par að
lúta, og kæri jeg mig eklci um að skrifa
neitt því viðvíkjandi; er hverjum óhætt að
trúa framburði hans, pví hann hefir ekki
sýnt sig öðruyísi en hreinskilinn í íslendinga-
málum, og gjört sitt hið bezta til þeim við-
víkjandi. Sígtryggur segir ykkur hvað bezt
pjenar til að flytja með sjer og hvers mað-
ur má vera án, og er pað áreiðanlegra eu
Islendinga brjef“.
2. kafli, dags. 14. september 1875:
„Jeg óska Sigtryggi lukkulegrar reisu
fram og til baka, pað pykir víst flestum, sem
hjer eru í pessum höp (pað er flokkur sá,
sem ætlaði að fara til nýlendunnar), vænt
um pá stund, ef okkur auðnast að sjá hanu
aptur; við hefðum verið illa komnir, ef við
hefðum ekki notið hans aðstoðar með mörgu
móti, og pað er betra fyrir íslendinga að
halda sig að honum, ef peir vilja fara vest-
ur hingað, en nokkrum öðrum“.
3. kafli, dags. 16. september 1875:
„Sigtryggur verður sendur heim í haust,
ogverður agent fyrir Norðurland, og vil jeg
ráðleggja ykkur löndum, sem liugsið til vest-
urfarar, að snúa ykkur til hans, sem er
reyndur að drengskap og dugnaði, ogbúinn
að leggja í sölurnar fyrir Islendinga, sem
hjer eru, pað sem hann átti til, og sparar
ekki sjálfan sig til ómaka og erfiðis, þeim
til hjálpar“.
Lesendur Norðlings hafa fulla ástæðu til
að eigna ritstjóranum sjálfum greinarskömm
pá, er hjer ræðir urn að framan, en hvort
nú hann hefir ritað hana eða einhver annar,
pá mun óhætt að segja — pó hún ekki lýsi
neinum gáfum eða lærdómi — að höf. henn-
ar er ekki rjettur og sljettur almúgamaður,
pví jeg hefi ekki heyrt einn einasta alpýðu-
mann halda á móti Vesturheimsferðum, eu
afhinum svo kölluðu fyrirmönnum, eru flest-
ir á móti þeirn, þó til sjeu heiðarlegar und-
antekningar. — j>að er næsta eptirtekta-
vert með tilliti til peirra presta, skriptlærðra,
og peiri'a er aptaní hanga, með að níða
Ameríku, og líkja henni jafnvel við sjálft
helvíti, skuli vilja styrkja pangað ráðvandar
fjölskyldur, ef pær að eins eru svo fátækar,
að pær sjeu eða líti út fyrir að vex-ða fje-
lögunum til þyngsla. j>að lýsir litlum mann-
kærleika og bróðurást, að vilja styrkja fá-
tæka meðbræður í kvalastaðinn! Vera má
og að slíkir herrar væru ekki ófáanlegir að
fara sjálfir, ef þeir væru vissir um að halda
sömu stöðu og launum og lxjer heima, jeg
tala nú ekki um ef peir fengju meira; en
pað er nú annars máske ekki að marka, pó
þetta.hafi skotist út úr sumum peíri'a.
J. Ó.
Eigandi og ábyrgðarm: Björn Jónsson,
Prentari: Jónas Syeinsson.