Norðanfari - 05.04.1879, Blaðsíða 2

meir en skaðlausir af að rækta hafrana til
fóðurs. — Hvað sem um þetta er, pá verð-
um vjer samt að nota hafrana pegar vjer
viljum rækta upp jarðir vorar eða tún með
plægingunni, því, eins og áður er sagt, verð-
ur jörðin aldrei smágjör og sundurlaus, nema
menn sái í hana matjurtum 2—3 ár áður
grasfræinu er sáð, og þessvegna ekki sljett
þegar búið er.
Til þess að fá fullþroskaða hafra þar sem
sumarið er stutt og kalt, er þeim sáð svo
snemma, sem auðið er á vorin, og þessvegna
plægt á haustin, því þá er hægt að sá tölu-
vert fjrri en annars, og það jafnvel áður en
allt frost fer úr jörðu. Með þessu móti
geta haframir notið hinna fyrstu sólargeisla
á vorin og sumarsins eins og það er, og vaxtar-
tíminn verður því miklu lengri en ef plægt
væri á vorin, sem ekki er hægt fyr en jörð
er næstum fullþýð.
Yjer getum nú reynt þetta, því ef til
vill hefir það enn ekki verið reynt hjá oss.
Hafrarnir þurfa æði langan tíma til að geta
þroskast, en sumarið hjá oss er stutt, og
þessvegna um að gjöra að nota það eins og
frekast verður, ef menn vilja reyna að fá
fullþroskaða hafra.
Hafrarnir vaxa vel og verða fullþroskað-
ir í Noregi á 69° nbr. eða jafnvel lengra
norður, sbr. að framan.
Byggið vex enn þá noTðar en hafrarnir,
eða á 70° nbr., enda þarf það miklu skemmri
tíma til að þroskast, því í norðlægum hjer-
uðum verður það fullþroskað á 8 vikum.
Vjer vitum nú eigi hvort reynt hefir verið
að sá því nú á seinustu árum hjá oss eða
ekki, ef það er, þá er það víst mjög lítið, en
eptir öllum atvikum að dæma, þá ætti það
að geta orðið fullþroskað hjá oss, öllu frem-
ur en hafrarnir, því sá má því æði snemma
eins og höfrunum.
í útiöndum er bæði byggi og fleiri korn-
tegundum opt sáð á haustin til að láta það
spíra og koma upp og svo látið liggja í jörð-
unni yfir veturinn. Verður vaxtartíminn,
fyrir þær korntegundir, sem svo er farið með,
talsvert lengri en ella. Er það af byggteg-
undum einkum hið svokallaða Chevalierbygg,
sem mikið er ræktað með þessu móti, og
sem þannig þykir gefa meiri uppskeru, en
með því að sá því á vorin. — Óvíst er nú
samt að þetta dugi hjá oss, hvorki með bygg
nje annað, en þar á mót spillir það engu þó
það væri reynt, því gæti t. d. byggið lifað af
vetrarhörkuna, er líkindi til að það kynni að
vaxa fyr en ella á vorin, og þroskast þess-
vegna fyrri. (Framh. síðar).
ú er komið fyrir sjónir almennings
„álitsskjal nefndar þeirrar, sem skipuð var
með konungsúrskurði 5. nóv. 1877 í brauða-
og kirkju-málinu". Hefir það verið, eins og
við mátti búast, eitthvert hið fyrsta verk
nefndar þessarar, að leiðrjetta hinar síðustu
hrauðamatsskýrslur presta; en til þess má
setlast af henni, að hún breytti ekki öðru
! skýrslunum en því, er hún hafði vissu um,
að rangt væri, og varaðist fljótfærni og
gjörræði í breytingunum. Jeg gjöri ráð fyr-
ir, að brauðamatsskýrslunum, sumum hverj-
um, hafi verið ábótavant, og getur það hafa
orðið af ýmsum orsökum, sem jeg hirði
ekki að tilgreina; en það virðist mjög ó-
trúlegt, að svo mjög hafi kveðið að þessu
sem nefndin lætur, enda hefi jeg ástæðu
fyrir ótrú minni að því er kemur til nokk-
urra brauða:
Yið skýrslu tölul. 19 , stafl. i., hefir nefnd-
in gjört þá „leiðrjettingu11, að leiga eptir
2 kúgildi 40 pd. smjörs 21 kr. eigi að telj-
ast til hækkunar matinu, en renta af verði
2 kúgilda 6 kr. til lækkunar. Nú er í
brauðamatsskýrslu þeirri, sem hjer ræðir
um, talin öll kúgildi, þau er kirkjurnar
eiga, og þar að auki 4 kúgildi sem ekki
eru til, en þeir, er möttu prestsetrið, álitu
hæfilegt að leigja það með. Eptir reglu
þeirri, sem nefndin hefir fylgt, þegar var að
ræða um slík kúgildi, að reikna rentu af
verði kúgildanna frá tekjunum, hefði þvi
einungis átt að gjöra þá leiðrjettingu, að
draga rentu af andvirði 4 kúgilda, 12 kr.
frá tekjum brauðsins.
Yið brauðamatsskýrslu tölul. 19. stafl. e.:
Nefndin telur til hækkunar tekjunum leigu
eptir 2 kúgildi 21 kr. en til lækkunar rentu
af verði 2 kúgilda. |>essi kúgildi eru ekki
tilnema í ímyndun nefndarinnar. |>etta er
aðeins dæmi þess, að nefndinni hefir yfir-
sjeðst, eða þó heldur ofsjeðst, og má því
af líkum ráða, að brauðamatið hafi að mun
verið rangfært í höndum hennar, svo og að
sumt, sem rangt hefir verið í skýrslunum,
hafi dulist henni. jpareð nú brauðamat
þetta er sú undirstaða, sem alþingi á að
byggja á, ber öll nauðsyn til að það geti
orðið sem rjettast, og það hefði því verið
æskílegt að nefndin hefði haft svo ljósa
meðvitund um vanmátt sinn, til að leiðrjetta
brauðamatið, að hún hefði hlutast til þess,
að stiptsyfirvöldin ljetu prófasta, hvern í
sínu umdæmi, bera sig saman við presta
sína um leiðrjettingar á brauðamatsskýrsl-
unum og senda að því búnu athugasemdir
þær, er gjöra þyrfti um þær, til sín áður
enn alþingi kæmi saman á næsta sumri.
En með því nelndin hefir ekki gjört þetta,
væri mjög æskilegt, að prófastar og prestar
ljeti sjer svo annt um þetta mál, að þeir
tæki upp hjá sjálfum sjer að bregða bjart-
ara Ijósi yfir það áður en þing kæmi sam-
an, svo þingið hefði sem rjettastan grund-
völl að byggja á, þegar það tekur launamál
presta til meðferðar. |>að er líka aðaltil-
gangur minn með grein þessari að skora á
prófasta og presta að aðduga rnálinu, sem
föng eru til og atvik.
B. K.
Um landbúiiaðarlagamálið.
þ>að er ekki lítilsvert að almenn lög-
gjafarmál sjeu sem ítarlegast rædd í blöð-
unum, svo þau verði sem Ijósust, og sem
bezt búin í hendur alþingis. Einkum á
þetta við landbúnaðarlagamálið, sem fremur
flestum öðrum málum kemur svo víða við,
og þarf að gjöra ráð fyrir svo margbreyttu
ásigkomulagi i hinum ýmsu hjeruðum lands-
ins, svo að um sum atriði er varla hægtað
gefa eina ákvörðun sem allstaðar og í öll-
um tilfellum eigi við. Á hinn bóginn er
líklegt að alþýða beri betra skyn á þetta
mál en flest önnur, því má það þykja und-
arlegt hve fáir hafa orðið til að rita um
það. Sú forsómun er brot á helgri skyldu.
Erumvarpið var þó gefið út á prenttil þess
sem flestir skyldi ræða það, svo sem flestar
tillögur og athugasemdir kæmi fram, og
svo allur mögulegur misskilningur á frum-
varpinu kæmi í ljós í tíma, til þess unnt sje
að fyrirbyggja að lögin verði misskilin þeg-
ar þau eru komin í gilch* J>etta er ekki
lítilsvert, því hver ábyrgist að lögin verði
ávallt skilin svo, sem semjendur þeirra hafa
ætlast til, ef þau á annað horð eru misskiln-
ingi undirorpin? Og hver getur sjeð fyrir
hve mikið illt má af þvi leiða, þegar al-
menn og áriðandi lög eru svo úr garði gjör
að þau má misskilja, eða nota á óheppileg-
an og ósanngjarnan hátt, þegar einhver vill
það við hafa. |>að er því auðsætt að sem
flestir ætti að ræða landbúnaðarlagamálið,
og enginn ætti að taka hart á því sem
hann eltki fellir sig við hjá öðrum, eða
kalla það „ekki svaravert11; slíkt getur fælt
aðra frá að segja meiningu sína. Enda
er það lítill sæmdarauki á þessum tíma, og
varla nokkrum ætlandi, að þykjast upp úr
því vaxnir að svara athugasemdum um al-
menn mál.
Herra Jón Sigurðsson alþingismaður
hefir nú svarað okkur tveim, sem ritað höf-
um athugasemdir við landbúnaðarlagafrum-
varpið, (í Nfara f. á.). Hefir hann tekið
fram þau atriði hjá okkur, sem hann ekki
getur fellt sig við. Hann gjörði vel í þessu,
og er það mála sannast að svar hans er
„svaravert11, og gefur íhugunarefni. J>að er
ekki að efa að hinn meiri höfundur muni
svara fyrir sitt leyti og það því fremur
sem hr. J. S. hefir lagt meiri alúð á að
svara honum, en hefir helzt til víða látið
nægja að fela svarið til mín í svarinu til
hans. Með þeirri aðferð efast jeg raunar
um að málefnið njóti rjettar sins, því mjer
er grunur á að hann hafi ekki allstáðar
lesið athugasemdir mínar með sem nákvæm-
astri athygli. Að svo vöxnu máli skal jeg
samt sleppa því við hinn meira höfund að
veita andsvör um þau atriði sem við höfum
sömu skoðun á, þar sem hr. J. S. hefir
valið liann til að eiga orðakast við, en jeg
skal að eins svara hinu helzta af því sem
hann greinir á um við mig sjerstaklega:
Hann víkur fyrst að mjer með 7. kap„
frumv. En þar get jeg verið fáorður: Um
þinglýsingar er það að segja, að þó þær
gæti gefið rjettarvissu, þá sje jeg ekki bet-
ur en 53. gr. ónýti hana; en að innfæra
gjörninga í embættisbækur hafði jeg aldrei
á móti, þvert á móti sagði jeg einmitt að
það gæti komið í góðar þarfir. Annars
sýnist mjer þetta eitt af þeim atriðum sem
minna ríður á, og orðlengi ekki um það.
Um kaupgjaldsskattinn erum við samdóma,
og liklega allir. Jeg vakti athygli á því
hve óheppilega hann kemur við, í þeirri von
að einhver sendi alþingi tillögu um að fella
hann burt.
]pá kemur til 8. kap., og segir hr. J.
S. að athugasemdir mínar við 62. gr. sjeu
byggðar á „helberum misskilningi“. En
jeg vil biðja lesendur að bera vel saman
frumvarpsgreinina og ástæður hennar við
athugasemd mína (Nf. 1877, bls. 88), og
dæma svo um hvort hann ekki misskilur
mig fullt eins mikið. Jeg hefi hvergi sagt
að greinin „banni“ beinlínis að gjöra tvær
jarðir að einni þegar svo stendur á, þvert á
móti sagði jeg að tilgangur hennar
mundi e k k i sá. En jeg sagði, og segi
enn, að það m á skilja hana svo, eptir þvi
sem hún er orðuð; þótti mjer eigi óþarft
að taka fram hve langt mætti komast í því,
að rangskilja hana, því jeg hafði heyrt
getið um að bóndi, sem keypti heimajörð
með hjáleigum, og lagði hjáleigurnar niður
var af presti sínum krafinn um ljóstolla og
lambsfóður af hjáleigunum, sem lögskil af
niðurlögðum býlum. Mundi nú sá prestur
ekki hafa skilið aðra eins lagagrein og
frumvarpsgreinma sjer í vil? og mátti þá
ekki með sama rjetti skilja hana eins og