Norðanfari - 19.04.1880, Blaðsíða 2

Uin hreppsnefndir.
I «Norðanfara» 18. árg. nr. 51—52, er
grein nokkur með fyrirskriptinni: «Önnur
hvöt til hreppsnefndanna gegn ófrelsinu,» og
tilvitnun í 17. árg. «Nf.» nr. 41—42. pessi
heiðraði greinarhöfundur byrjar á pví grein
sína að benda mönnum á að þeir menn sem
hafi skrifað hina tilvitnuðu grein muni «hafa
misskilið hugmyndina um frelsi, hvort held-
ur um er að ræða pjóðfrelsi eða annarlegt
frelsi, andans innra frelsi», og færir pá fyrst
fyrir pví pær ástæður að sveitarstjórnarfögin
4. maím. 1872 hafi verulega eflt pjóðírelsi
vort, sem sje innifalið í pví, hve margir hafi
par öðlast kosningarrjett og kjörgengi í hrepps-
nefnd, hvar af leiði áð aímenningur háfi langt
um meira að segja en áður í sveitamálum,
par sem pessi tilhögun dreifi svo mjög gamla
hreppstjórávaldinu og veki áhuga fleiri manna
á almenningsgagni og komi í veg fyrir gjör-
ræði óg einræði o'. s. frv., og hlýtur petta
að vera mikið rjett skoðun. En par sem
höf. talar um pað tráúst og virðingú, sem
sveitarmenn lýsi á hinum kjörnu fúeð kosn-
ingunni, pá getur pað pví að eins átt sjer
stað, að kosningin sje sprottin af hreinskilni
og sannfæringu kjósendanna, fyrir pví að
pessir menn hafi fremur öðrum vilja og hæfi-
legleika til að vinna sveitarfjelaginu gagú, og
peir taki pá í pessum tilgángi fúslega á móti
kosningunni, pá hagnýta menn sjer líka frels-
ið á rjettan hátt. En par á móti ef menn
byggja kosningu síúa á einhverjum öðrum
ástseðúm — sem pví miður á sjer stað —
svo sem auðlegð og jafnvel óvild á mönúum
pó peir hafi enga góða hæfileika til pess að
takast pann starfa á hendur, pá getur traust
og virðing ekki átt sjer par stað, heldur
pvert á móti vansæmd, kúgun og ófrelsi.
|>ess vegna getur borgún sú sem höf. telur
hreppsnefndunum betri en peninga, ekki til-
heyrt nema peim einum, sem Verðugir éru
fyrir virðingu pessa, og meðtaka hana með
sómu ánægju eins og pó pað væri penirigar.
Reynslan sýnir að fáir menn eru núsvo
virðingagjarnir, eða peir hafi svo lifandi og
sannfærandi skoðun á frelsi pví, sem sveita-
stjórnarlögin veita mönnum, að peir meti
pann heiður, sem höf. talar um svö mikils,
að peir til pess að öðlast hánn, vilji eyða
tíma og fjármunum sínum, og verða máske
fyrir álasi óhlutvandra manna. En par á
mót eru nú margir menn svo sinnaðir, án
pess pó að peir gangist fyrir ljettvægum
heiðri, að peim eins og höf., pykir pað opt
— 52 —
vera lúaleg skoðun, að ætlast til borgunar,
eða telja eptir pó menn gjöri eitthvað al-
menningi í hag og vildu jafnvel leggja mik-
ið í sölurnar til pess að styrkjá og efla al-
meúna velferð. En af pví petta er lögboðin
skylda, áð hreppsnefndif vinni án endurgjalds
gagnstætt öllum öðrum stjettum í landinu
háum og lágum, pá finnst peim vera brotin
á sjer pjóðrjetturinn, og frelsinu, sem löggjöf-
in veitir mönnum vera undir eins breytt í
kúgun og ófrelsi og menn gjörðir að præl-
um, og pað er petta sem hreppsnefndunum
pykir svo ótilhlýðilegt og ósanngjarnt, að lög-
in skuli vera svona ósamkvæm sjálfum sjer
1 tilliti til pessara éinstöku maúná.
J>að hefir jafnframt ekki góð áhrif á
menn í pessu efni, eins og höf. minnist líka
á, að helztu menn landsins, sem eru einbætt-
ismennirnir, skuli ganga á undan öðrum, með
pað að vilja hafa full laun fyrir hvert verk
er peir gjöra, — jafnvel hvort pað verður til
gagns eða ógagns — ofan á síú föstu háu
laun, sem víða gangá langt út fyrir alla sam-
svörun, bæði við gagn pað sem embættis-
maðurinn vinnur pjóðinni, og við efnahag
landsins eða gjáldendanna, og virðist pó eðli-
legast að miða launin að miklu leyti við petta
hvorutveggja.
Eptir pví sem frelsið Og menntunin vex
í landinu, sýnist pað vera mjög líklegt, að
menn færu nú að sjá hvað pað er gagnstætt
kristilegum og náttúrlegum jafnrjetti, sem
6uð hefir öllum mönnum gefið án mann-
greinarálits, að suiöum mönnum skuli með
löguní vera ætlað að vinna í almennar parfir,
án endurgjalds, en par á móti skuli lögin á-
kveða Súmum möúnuúi langtúm meiri laun
en peir vinna fyrir, og ætti slíkur ójöfúuður
að útrýmast sem fyrst úr frjálsu pjóðfjelagi.
Eins og pað er ósanngjarnt og óeðlilegt,
að peir embættismenn sem hafa föst laun,
skuli par að auki hafa full laun fyrir hvort
verk er peir gjöra, eins er pað líka mjög ó-
vinsælt og illt til eptfrdæmis, pví margir
meún hafa pá skoðun, að peir hafi síú fóstu
laun einungis fyrir að viúna pessi skylduverk
síri, sem peir taka aukatekjurnar fyrir, og á-
líta pví að peir hafi tvöfalda borgun fyrir
pau. Með pví líka að sú skoðun er pegar orð-
iú almenn, að embættismennirnir sjeu vinnu-
menn pjóðarinnar, pá virðist vera eðlilegast,
að peir haíi eina Vissa launa upphæð, fyrir
að vinna öll pau verk, sem tilheyra embætt-
isskyldu peirra, og væri pví betra að hækka
peirra föstu laun par sem pess væri pörf,
en afnema allar aukatekjur, pví pá nytu peir
petta var hið fyrsta skuggaský er sveif fyrir
sjónum hennar. þögúl og nábleik sem vofa
gekk hún að legubekknum og hnje kjökr-
andi niður á hann, og hún felldi hin fyrstu
harmatár.
Eins og vant var urðu foreldrarnir
nær pví örvita ef eitthvað gekk að Míu
litlu; pau fiýttu sjer til hennar, og fjellu
henni nær pvi til fóta, og sýndu henni öll
ástaratlot.
Mía litla tók peim að vísu, en pó ekki
framar eins og eptirlætisbarn, heldur eins
og drottning, sem veit, að hún hefir eitthváð
að fýrirgefá, og héfir vald til að náða.
Mia litla varð fi)ótt góð og glöð, en vald
pað sem foreldrarnir höfðu haít yfir henni,
átti sjer nú eigi íramar stað.
Tímanlega næsta dag heimsótti pau
ungur snotur maðui’. Jpað var söngkennari
EkStröm, sem leyíði sjer að koma, bæði til
að pakka dótturinni fyrir pá meðaumkun,
er hún hafði sýnt honurú daginn áður, og
einnig til að færa hinni ungu mey kostgripi
nokkra, er hún hefði hlotið að gleyma á
borðinu hjá honum.
Hanú var svo kurteis í látbragði og
vel siðaður, að allir fengu góðann pokka til
hans. Kammerceráðinu leist vel á hann af
pví, að hann kom ipeð kostgripina, „hann
héfði vel getað haldið peim, hefði hann verið
ópokki“. Frúnni gekk hann í augu af pví
hann hafði Karniolhring á fingrinum, og
dálitla stjörnu með rósensteinum í háls-
bandinu, og pað var rjett eptir hennar skapi.
En Mía litla ? Alla unga, særir ástarprá
— pað er lögmál náttúrunnar; en pegar
ástin staðnæmist hjá einhverjum fágætum
hlut, pá verður hún svo áköf, að hún prífur
allt með sjer.
Ekström var beðinn að borða miðdeg-
isverð, jafnvel pó ekki væri annað á boð-
stólum, eins og frúin komst að orði, en
baunir pvi nú væri fimmtudagur. En hvað
hirðir hljóðf'æraleikari um mat, pegar ágætt
sömu rjettinda sem aðrir frjálsir vinnumenn
pjóðfjelagsins.
|>ar sem pað virðist vera tilgangur hins
heiðraða höfundar, eins og fyrirsögn greinar-
innar bendir til, að livetja hreppsnefndirnar
til pess að færa sjer í nyt frelsi pað, sem
sveitarstjórnarlögin veita mönnum, jafnframt
pví sem hann útskýrir í hverju pað sje inni-
falið, og par sem höf. kemur par fram, sem
föðurlandsvinur og kærleiksríkur prjedikari,
pá hlýtur að vera meining hans, að hrepps-
nefndirnar fari nú að ganga undan öðrum
stjettum landsins, í pví að vinna öll skyldu-
verk embættisstöðu sinnar með innilegum
bróðurkærleika, og kröptugum áhuga á að efla
almenna velferð, án pess að ætlast til launa
par fyrir, pví engiu skyldi ætla að auðmýkt
veraldlegrar undirgefni og virðing fyrir ver-
aldlegu valdi, hafi takmarkað svo sjón höf., að
hónum virðist frelsi og skyldurækni hvergi vera
ábótavant nemahjá hreppsnefndunum einum.
Hreppsnefudir íslands! látið ekki hina
velmeintu hvöt hins heiðraða höf. «eins og
vind um eyrun pjóta,» rísið upp af dvalan-
úm, og sýnið pið öðrum embættismönnum
landsins með orðum og eptirdæmi hvað pað
er að vinna að almenningsgagni, án eigin-
girni, af ættjarðarást og rjéttri frelsistilfinn-
ingu, jafnframt pví, sem pjer upp fyllið pá
helgu skyldu að vinna með eigin kröptum
sómasamlega fyrir lífi yðar og velferð. Látið
pær kærleiksríku útskýringar höf. yfir frelsi
pað sem yður er veitt með sveitarstjórnarlög-
unum 4. lúaím. 1872 koma yður í skilning-
inn og vera kröptuga hvöt til pess að byrja
nýtt líf, frélsis og fjelagsskapar, sem stefni
að pví takmarki að allar stjettir landsins geti
með tímanum náð jöfnu frelsi og jöfnum
rjetti, eptir pví sem veraldleg lög og stjórn
getur með rjettu komið til leiðar, til pess
framfarir landsins 1 ancliegu og verklegu fái
byrjað frá eðlilegum grundvelli, og geti ó-
hindraðar (af ranglátum mannasetningum)
landi og lýð til gagns og sóma, beinst áfram
hina rjettu braut írefsisiús, að takmarki full-
komnunarinnar.
Skagfirðingur.
Afgreiðsla póstskipsgóssins
í Keykjavík.
(Aðsent).
Afgreiðslan á póstskipsgóssinu í Reykjá-
vík liefir frá fyrsta valdið mikilli óánægju og
FlygeP og fögur dóttir eru við hendina
og par ofan í kaupið eiga menn ekki, eins
og kunnugt er, að slá hendinni á móti
baunarjetti.
Ekström var par líka um kvöldið, og
hafði pannig nægan tíma til að fara yfir
Don Juan og brúðkaup Figaros með Míu
litlu. Ekström gat líka sungið ótal skemmti-
vísur, og kammerceráðið var í ágætu skapi.
Hjegómagirni frúarinnar sefaðist við pað,
að Ekström var meðlimur söngfjelagsins,
hana hafði lengi langað til, að maðurinn
sinn kæmist í pað, og Ekström hjeltaðpað
gæti auðveldlega orðið.
í stuttu máli, pau gátu ekki framar
verið án Ekströms, einkum eptir að hann
fjekk heiðurspening fyrir frelsun drukknaðra,
og leyfi til að bera hann í par til heyrandi
bandi. Hvað Miu litlu við víkur, pá hafði
hún ráðið með sjer frá byrjun hvað hún skyldi
*) Hljóðfæri.