Norðanfari - 08.11.1882, Side 3

Kanpmannahöfn 9. októberm. 1882.
J>egar vjer rituðnm yðnr siðast um ófrið-
inn með Englum og Egiptum, mátti enn eigi
sjá liver endir mundi á honum verða, pó að
menn af nnnari hálfu pættust sjá að Englar
mundu verða hlutskarpari að loluim. J>egar
Englar höfðu dregið að sjer svo mikið landlið,
sem purfa pótti, bæði heiman af Bretlandi og
sunnan af Indlandi, og höfðu aflað sjer allra
peirra nauðsynja, sem purfti til að sækja kast-
ala Egipta, par sem peir liöfðu búizt fyrir
uppi í landi, pá tóku peir að pokast nær
og nær og fóru að engu óðslega. Eins og
kunnugt er hggur Suezskurðurinn austan
við Egiptaland milli Bauðahafsins og Miðjarð-
arhafsins; par safnaði Wolseley, höfðingi fyr-
ir landliði Engla, saman öllu liðinu og hjelt
pví síðan vestur á bóginn; var pað að sam-
töldu um 25 púsundir manna; gjörðu Egipt-
ar peim endrum og sinnum nokhurn óskunda,
en urðu pó jafnan að hörfa undan, enda liöfðu
peir pá allar hinar traustustu víggirðingar að
haki sjer og par sat Arabi með meginherinn;
pannig áttu peir dálitla orustu við bæinn
Kassassin; en paðan stukku Egiptar á flótta
eptir litla vörn. í austanverðum Nílárhólm-
um liggur borg sú er Tel-el-Kebir heitir og
er allvel víggirt; pá borg urðu Englar að vinna
ef peir vildu komast lengra áfram; pað hafði
og Arabi sjeð og pangað hafði hann dregið
mestan porra liðs síns og ætlazt svo til, að
par skyldi höfuðorustan standa. Hinn 12.
september lagði Wolseley upp frá Kassassin
með allt pað lið, sem hann hafði hjá sjer —
15 púsundir manns — og 60 fallbyssur; en
með pví að vegurinn var langur' og ógreið-
fær, mestmegnis gljúpir sandar, pá varð hann
að halda áfram um nottina, pví að til skarar
átti að skríða daginn eptir, nutu pví liðsmenn
lítillar hvíldar. En í dögun voru peir komn-
ir að víggirðingunum við Tel-el-Kebir, svoað
eigi var meira en 500 álnir milli peirra og
Egipta, og pá höfst skothríðin pegar í stað.
I vinstra fylkingararmi Engla var fótgöngu-
liðið en stórskotaliðið í hinum hægra og brun-
aði hvortveggja í senn fram í mót skotvirkj-
um Egipta, en peir gjörðu liarða hríð i móti
en hittu eigi að pví skapi vel og putu flest-
ar kúlur peirra fyrir ofan höfuð Engla og
sakaði pá ekki. enda var pess eigi langt að
bíða að fótgöngulið Engla hefði náð peirn
köstulum, sem gagnvart peim voru, og rekið
Egipta paðan og sama er að segja um stór-
skotaliðið; flýðu nú Egiptar, liver sern betur
gat úr virkjunum og til jarnbrautarínnar við
Tel-el-Kehir til pess að komas^ undan, en
Englar skutu á eptir peim og fjellu pau pá
unnvörpum; nokkrar púsundir kornust undan
og flýðu víðsvegar, par á meðal Arabi og
nokkrir af hershöfðingjum hans; hinir gáfust
upp og seldu vopnin af lrendi. J>annig var
pessari orustu lokið svo að kalla á svipstundu,
Englar unnu ágætan sigur, náðu öllum vist-
um og herfórum Egipta og látið að eins unr
200 manna en Egiptar yfir 2000.
Með orustunni við Tel-el Kebir var ó-
friðnum í raun og veru lokið, öllum megin-
lier Egipta var sundrað í ýmsar áttir og var
nú alls laus orðinn og átti engan kost ann-
an en gefast upp, enda liðu ekki neina noklu-
ir dagar pangað til öll virki og hertýgi'i land-
inu höfðu verið ófriðarlaust seld Englum í
hendur. Arabi komst til liöfuðbörgarinnar,
Kairo, og var par tekinn höndunr 0g seldur
Englurn í hendur! hann bíður nú dóms síns
ásamt sökunautum sínum, sagt er að dómur-
inn muni verða vægur. Tefvik Paseha er
nú aptur kominn til valda fyrir fulltiugi Engla
og landslýður allur gengin honum til handa.
Englar hafa einir átt hlut að pessum mála-
lyktum með pví að Frakkar skárust úr leik
pegar á átti að herða og samningur sá, sem
á orði var að komastskyldi ámilli Engla og
Tyikja um að peir ynnu í sameiningu að pví
að stilla til friðar á Egiptalandi, fórst algjör-
lega fyrir, enda vildu hvorirtveggju undir
niðri lielzt vera lausir við samvinnuna; Engla-
stjórn trúði liðsrnönnum soldáns illa og taldi
hjálp peirra minna verða en vafninga pá sem
af peim myndi liljótast og soldáni var af ann-
ari hálfu um og ó að berjast mót trúarbræðr-
um sínum og fáheyrt að Tyrkir liafi hjálpað
kristnum mönnum mót Múhameðtrúarmönn-
um. Nú er nær pví mánuður liðinn frá pví
er herferð Engla mátti kalla á enda og mót-
próinn allur á bak brotinn, og pó er mönn-
um jafn ókunnugt enn sem í upphafi um,
hverja skilmála og kosti Englar muni setja,
en liitt pykir auðsætt að peir muni lítið
skeyta um hvað hin stórveldin segja ef pau
að eins vilja svipta pá peirn liagnaði, sem
peir hafa fyrir barizt, og miklu til kostað.
Einkum hafa stórveldin og pá helzt Erakkar
og Spánverjar augastað á Suez-skurðinum og
una pví illa ef Englar taka undir sig öll um-
ráð hans, pví að áður en stríðið hófst var
skurðurinn öllum pjóðum frjáls og var að
eins undir umsjón Frakka og Engla.
Á Suður-J>ýzkalandi og Norður-Ítalíu liafa
síðara hlut septembermánaðar gengið dæma-
fáar rigningar; kom pví svo ákafur vöxtur í
stórárnar, bæði pær sein renna suður af
Mundíufjöllum og liinar sem austur renna
niður á Ungaraland, að pær flóðu langt upp
á bakka og’ lileyptu öllu á ílot, sem fljóta
mátti, brutu borgir og eyddu akra, og fórst
pá margt manna í vatnsflóðinu. Skaðinn er
talinn margar milljónir króna.
í miðjum septembermánuði var Bússa-
keisari ásamt drottningu sinni í Moskva, hinni
fornu liöfuðborg Bússaveldis, og var par við
heræfingar; hjeldu pá allir að hann mundi
um leið nota færið og láta krýna sig, en af
pví varð pó ekki og fór hann við svo búið
heim aptur, En í staðinu fyrir allt pað lof
og heillaóskir, sem allur porri blaðanna jós yfir
hann, ljet hann takmarka prentfrelsið enn meir
en verið liafði. Nú spyrst lítið til níhilistaog
er svo að sjá sem peir sje kúgaðir í bráðina,
en pó er líklegra að petta 'mók sje að eins
ládeyða, hvíldartími á undan stórkostlegum
umbyltingum; á petta sýnastbrjef pau benda,
sem við og við eru prentuð í útlendum blöð-
um, og komin eru frá Bússlandi. I pýzku
blaði var lijerna um daginn prentað brjef frá
Pjeturborg og stóð petta par í: «J>jóð vor
hefir misst traustið á sjálfri sjer eptir allar
pær hörmungar, sem yfir hana hafa duuið,
og hún hneppt í pá kvalafjötra sem á
liana hafa verið lagðir og alltaf er hert á
meir og meir; oss liryllir við að líta fram-
tíð vora, vjer erum lítils virtir af öðrum
pjóðurn, og af flestum yfirmönnum vorutn
æðri og lægri, geturn vjer ekki búizt við öðru
en stjórnleysi, liarðýðgi og grinnnd. Ekkert
er gjört til pess að bæta hag pjóðar vorrar,
sem að mörgu leyti er næsta bágborinn.
Jörðin brennur undir fótum vorum, en pjóð-
in í heild sinui er enn ekki vöknuð af dvala
peim, sem hún hefir í legið, en pó mun eigi
langt um líða að svo verði, og pá liggur eigi
fyrir oss annað úrræði, en stórkostlegar um-
byltingar». — Með pessum eða pvílíkum orð-
um tala rússneskir brjefritarar um hag og
framtíð ættjarðar sinnar í útlendum blöðum,
pví að parlendum blöðum eru slík orð og
ummæli eigi leyfð.
í síðastliðnum septembermánuði fóru fram
kosningar í Noregi til stórpingsins; voru kjör-
fundirnir ákaflega vel sóttir af livorumtveggju,
stjórnarmönnum og andvígismönnum peirra
eða vinstri mönnum; höfðu hinir síðarnefndu
búið síg svo vel undir kosningarnar sem verða
mátti bæði með ræðum og ritum, enda báru
peir hærra hlut í peim viðskiptum og urðu
allmargir hægri menn að víkja úr sessi fyrir
vinstri mönnum, er verða nokkrum mun lið-
fleiri á næsta pingi en að undanförnu. J>að
má óhætt segja að pinglausnaræða konungs í
sumar hefir allmikið spillt málstað hægri
manna að pví skapi sem mótstöðumönnum
peirra hefir við pað vaxið fiskur um hrygg.
Enu fremur má geta pess, að í önd-
verðum fyrra mánuði var hjer í Höfn kosið
til landspingsins. Afdriíln urðu að vísu pau
sömu sem áður, að t ó m i r hægri menn voru
kosnir, og vantaðí pó sumstaðar ekki nema
nokkur atkvæði á, að kosningarnar hefðu geng-
ið vinstri mönnum í vil 2. p m. var ríkis-
pingið sett og hefir par ekkert sögulegt gjörzt
síðan. Á skipun pjóðpingsins hafa engar
verulegar breytingar orðið, nema að nú er
Monrad byskup aptur kominn inn í pingið
eptir langa fjarveru; hann er nú elztur allra
pingmanna.
J>að pykir hlýða, að peirra manna sje
getið opinberlega öðrum til fyrirrnyndar og
uppörvunar, er flestum öðrum fremur sýna
af sjer manndáð og skörungsskap. Einn peirra
manna er án efa Árni bóndi J>orkelsson
á Geitaskarði í Engihlíðar hreppi í Húnvatns-
sýslu. Hann hefir með fyrirhyggju og fram-
kvæmd áunnið sjer slíkt álit sveitunga sinna,
að liann var jafnvel fenginn í lireppsnefnd og
til pess að hafa á liendi fjárhald sveitarinnar
meðanhann var í hjúastjett, og síðan liann
fyrir tveim árum komst í búanda röð, hefir
álit hans að maklegleikum farið vaxanda, pví
að hann reynist í öllu brjóst og skjöldur
sveitar sinnar. Að sama skapi liefir hann og
reynzt mikill bjargvættur sveitungum sínum,
er liðsinnis hafa parfnazt, enda gjörir hann
mönnum ljúft að leita sín, pví að hjá hon-
um er eigi öðru enn Ijúfleik og fúsleik að
mæta. Einkum sýndi hann stórkostlega rausn
næstliðinn vetur og vor, pegar harðindi og
lieyskortur tók að kreppa að sveit vorrí. Til
hans var mjög almennt leitað, og engan ljet
hann synjanda frá sjer fara, en veitti mjög
mörgum mikla og hlíta aðstoð bæði með hey-
hjálp og fóðurtöku, og einn bónda sveitar-
innar, er eigi var mjög skepnufár, en
komst f heyprot seint á Góu, tók hann al-
gjörlega að sjer og ljet honum í tje nægt
fóður fyrir allan fjenað hans fram úr. J>ó að
margir munu hafa veitt nág-rönnum sínum
og öðrum nokkra lieyhjálp moiri og minui,
næstliðinn vetur, pá mun pað allt að pví
eins dæmi vera, að nokkur 'naíi hvorttveggja
haft, forsjá til að vera svo stórum hjálpandi,
enda hafi eigi legið á liði sínu. A manntals-
pinginu í vor minntist sýslumaðurinn pakk-
samlega pessarar höfðinglégu hjáípsemi hans,
og finnst pví fremur Ijúft og skylt, að pessu
sje á lopt lialdið.
Engihlíðarlireppi, á. ágúst 1882.
Nokkrir búendur.
(A ð s e n t).
J>að væri fróðiegt ef einhver af forn-
fræðingum vorum gæti gefið skýrslu um hve-
nær og af hverjum fyrst yrktir hafi verið sáð-
alcrar hjer á Suðurnesjum.
I gjafabrjefi Bjarna bónda Guttormssonar
á Utskálum (líklega lieíir hann verið bróðir
lögmanns Jóns Guttormssonar?) frá 1340