Norðanfari - 02.12.1882, Blaðsíða 1

21. ár.
Nr. 41—42.
Akureyri, 2. tlesember 1882.
t
Jóii prestnr Hávarðssoii.
líinn 5. marz 1881 andaðist að Ósi í Breiðdal Jónprestur
Hávarðsson og var jarðsunginn 26. s. m. af sóknarprest-
inum sjera Magnúsi Bergssyni á Eydölum, er hjelt ágæta
ræðu í kirkjunni, og áður flutti hinn sami fagra og hjart-
næma húskveðju á heimili hins látna, pá kistan var flutt —
borin af 10 mönnum — til kirkjunnar. Sökum þeirra
grimmda og óveðra, sem gengu um pessar mundir, voru við-
staddir við jarðarförina að eins 80 manns. I virðingarskyni
báru helztu menn í sókninni kistuna til grafarinnar, og öll
fór jarðarförin allvirðulega og sómasamlega fram. — Jón
prestur Hávarðsson er fæddur að Brekku í Mjóafirði 10.
ágústm. árið 1800. Foreldrar hans voru: Hávarður bóndi
á Hólum í Norðfirði, Jónssonar bónda í Austdal, Hávarðar-
sonar bónda, Magnússonar, Hávarðarsonar prests að Desjar-
mýri, Sigurðarsonar — að jeg hygg — prests að Hjaltastað,
Magnússonar, og Guðný J>orsteinsdóttir prests að Skorrastað,
er dó 18Í0 áttræður, Benediktssonar bónda í Skógum undir
Eyjafjöllum, Högnasonar prests í Eyvindarhólum, erdól707,
Amundarsonar bónda í Slcógum, jpormóðssonar bónda í
Skógum, Kortssonar kaupmanns frá fýzkalandi, Líðssonar.
Fyrsta hluta æíí sinnar ólst Jón prestur Hávarðsson
upp lijá foreldrum sínum á Hólum, en pá tími pötti til kom-
inn, var honum komið að Skorrastað til Benedikts prests J>or-
steinssonar móðurbróður hans, par var hann nokkra vetur til að
nema hina fyrstu undirstöðu til skólalærdóms. Hjer um 14
ára gamall fór hann til Guttorms prófasts Pálssonar á Hólm-
um, er kenndi honum skólalærdóm undir dimission og útskrif-
aðist frá honum vorið 1823 af Dr. Gísla Brynjúlfssyni, sem
pá var prestur á Hólmum, og fjekk meðal vitnisburð.
26. maí 1825 gekk Jón prestur Hávarðsson að eiga
frændkonu sína Solveigu, dóttur Benedikts prests J>orsteinsson-
ar að Skorrastað, og liíði hann í hjónabandi með henni rúm
44 ár. Yarð peim 14 barna auðið og náðu sum af peirn
fullorðins aldri, en að eins prjú af peim lifa nú fööur sinn.
— 20. apríl 1828, á annan sunnudag eptir páska, var Jón
prestur Hávarðsson vígður af Steingrími biskupi, sem aðstoð-
arprestur tengdaföður síns Benedikts prests að Skorrastað, og
pjónaði hann pannig sem aðstoðarprestur, par til árið 1845,
að hann fjekk veitingu fyrir Skorrastaðar prestakalli. — Árið
1857 var honum — með veitingarbrjefi d. s. 12. nóvember
1857 og staðfestingu konungs d. s. 15. maí 1858 — veitt
Eydala prestakall; hafði hann pá pjónað Skorrastaðar presta-
kalli með skyldurækt og dugnaði í 30 ár. Yorið 1858 flutti
hann með allt sitt skuldalið að Eydölum. Árið 1864 missti
Jón prestur Hávarðsson allt í einu sjón á hægra auga og tveim
árum síðar, veiktist einnig á stuttum tíma vinstra augað,
svo hann átti mjög bágt með að sjá, sótti liann þá um leyfi
að mega sigla vegna sjóndeprunnar, pví bæði Jón Sigurðsson
í Kaupmannaliöfn og Sigurður prófastur Gunnarsson, ráð-
lögðu honuin pað, og töldu víst honum mundi batna.
Haustið 1866 sigldi hann pví til Kaupmh., en pá hann kom
par, var liann nærri steinblindur. '
Var hann pá strax opereraður á vinstra auga — hitt
áleit heknirinn ónýtt orðið — og gefin von um, hann gæti
fengið sæmilega sjón á pví. Vorið eptir eður 1867 kom
liann með fyrstu skipum upp á Berufjörð, og hafði sjónin
allan pann tíma frú pví hann var opereraður skírzt svo
hann ■'gat pá lesið fyrirhafnarlítið á bók, enda sagði
læknirinn lionum að hún yrði lengi að skírast, en petta fór
nokkuð öðruvisi. Um pessar mundir voru ísar miklir og
snjór á jörðu, og þá,daga sem hann fór af Berufirði (Djúpa-
vog) heiin að Eydölum, var sólskírt veður og logn, og pví
mjög bjart fyrir augun, petta þoldi ekki hans nýlæknaða
viðkvæma auga, pví skömmu eptir að hann var heirn kominn,
fjekk liann mikinn verk í augað, sem lionum að sönnu
batnaði aptur, en upp frá pví hætti sjóninni að fara frani,
já, pvert í móti, henni fór nú smámsaman að fara aptur, svo
hann að tæpu ári liðnu, ekki lengur treystist að pjóná sökum
sjóndepru, og sótti pví með brjefi til stiptsyfirvaldanna d. s.
22. júlí 1868, um lausn frá embætti sínu, sem honum og
var veitt með % af tekjum prestakallsins í eptirlaun. J>annig
varð sú fyrirhöfn og mikli kostnaður, er sigliug hans haíði
í för nieð sjer, árangurslaus, og hin fagra og gleðilega von,
að vera frelsaður úr liinu hryggilega myrkri, snerist nú
upp í sorglega tilhugsun um, í hönd farandi sífellt myrkur,
en hann tók pessu, sem öðru, með hugrekki og. stillingu.
Yorið 1869 flutti Jón prestur á kirkjujörðina Ós, er hann
hafði útvalið sjer til áÍHiðar. Hafði hann "þá pjónað -Eydala
prestakalli 11 ár, en alls pjónaði hann prestsembætti 41 ár.
— Arið 1870 8. apríl missti Jón prestur Hávarðsson konu
sína húsfrú Solveigu Benediktsdóttur, eptir að hafa lifað í
ástúðlegu og elskuríku hjónabandi með hónni í 44 ár. Eptir
dauða konu sinnar, hafði liann Guðlögu dóttur sína fyrir
búinu, á kvennhöndina, en honum til stórrar sorgar dó hún
snögglega 13. marz 1873, þessi missir varð lionum pví til-
finnanlegri, sein hantí nú bæði var orðinn blindur og af
mótgangi, erviði og elli lirumur orðinn og purfti því
hjúkrandi handar við, en pað var einmitt pessi dóttir hans
— aðrar voru ekki hjá honum — er hann vonaði mundi
hjúkra að sjer pað eptir var æfinnar, en pessi von brást,
eins og opt vill verða. Jafnvel pó liann eptir petta, opt
ætlaði að gefa allann búskap frá sjer, varð pó ekki af pví
fyrr onn árið 1880, að fiann algjörlega fjekk búið í hendur
fóstursyni sínum, og ætlaði svo að vera hjá lionum, en pað
reyndi litið á það, pví næsta dag eptir hann lwfði algjörlcga
afhent búið, varð hanrt vesæll og lagðist að fám dögum liðnuin
í rúmið, hvar hann lág opt pungt haldinn, par til liann
andaðist 5. marz 1881 — eins og áður er sagt — eptir
rúma 40 vikna legu. Hjer enti Jón prestur Hávarðsson langt
og reynzlumikið, en um leið, starfsamt og parft líf á 81.
aldurs ári. — Jón prestur Hávarðsson var með hærri mönnum
og þrekvaxinn að pví skapi með töluverðan herðahring, fríður
sýnum og —- áður en hærðist — dökkur á hár og skegg,
eniiið hátt og svipmikið, bar sig vel á fæti, og að öllu leyti
var hann mikill og höfðinglegur í sjón að sjá. Hann var prek-
maður mikill og. að jeg hygg, með sterkustu mönnum, pví
öll þau ár, sem jeg var hjá honum, sá jeg hann aldrei taka
pað handtak, sem honum var um megn og virtust mjer þó suin
pess leiðis, að ekki væri fyrir einn mann, enda mun pað í
minnuin haft, hversu knálega lianu gekk að vinnu á ungum
aldri, pví 12 ára gamall, sótti liann sjó með föðursínum —
sem var harðsíldur maður — og gekk pá til jafns við íull-
orðna menn. — í heimilislífi sínu var Jón prestur Hávarðs-
son hinn virðingar.verðasti maður. Hann lifði í ástríkustu
81