Norðanfari - 17.03.1883, Blaðsíða 1

22. ár.
Xv. 9.—10
A 11 g 1 ý S 111 g.
Af því fje, sem í ijárlögunum fyrir árin
18S2/83 10. gr. C 4. er veltt til eflingar bún-
aði, niun cptir því, scm venja hefir verið liing-
að til, 4000 kr. falla til Norður- og Austur-
amtsins á þessu yfirstandandi ári, þannig, að
landshöfðingi útbýtir þessari upphæð eptir til-
lögum amtráðsins, að hálfu eða 2000 kr. milli
búnaöarfjelaga og búnaðarsjóða.
Eins og að undanförnu mun amtsráðið í
tillögum sínum urn útbvting fjárins fylgja þeirri
grundvallarreglu, að hvert fjelag fái eptir því
rneii i eða minni styrk, sem fjelagið framkvæm-
ir á árinu meir eða minna af þarflegum og
varanlegum jarðabótum, og verða skyrslur
þær, sem fjelögin senda hingað mcð bæna-
skrám sínum um styrk af þeirri fjárveiting,
sem hjcr ræðir um, að vera sniðnar eptir
þeiin reglum, sem hjer koma:
1. Eigi skulu aðrar jarðabætur taldar í
skýrslunum, en þær einar, er fjclags-
menn vinna sem fjelagsmenn og því eigi
þær, sem þeir vinna utanfjelags, svo sein
áskildar jarðabætur leiguliða í byggingar-
brjefum þeirra. o. s. frv.
2. Nákvæmlega skal lýst jarðabótinni, bæði
liver hún sje og hvernig henni sje háttað
svo sem livað háir og breiðir garðar,
brýr og girðhigar sje að meðaltali, eða
skurðir djúpir og breiðir; úr hverju efni
girðingar og brýr sje byggðar; hvernig
sljettað sje, t. d. hvort rneð plóg eður
spaða; hvort undir sje borið grasrótina
o. s. frv.; hve margar dagsláltur eða
ferfaðmar sjeu gjörðir að flóðengi með
þcim eða þcim flóðgörðum o. s. frv.
3. Metið skaí, hve mörg gild dagsverk
jarðabótin sje, og sem sönnun um ár-
reiðanlegleika dagsverkatölunnar skal fyl-
gja með vottorð frá hreppsncfndar odd-
vita eða tveimur valinkunnum mönnum.
, Skýrslur þessar ásamt meö bónarbrjef-
um fjelagsstjórnanna skulu komnar til forseta
amtráðsins fyrir 10. september næstkomandi.
Skrifstofu Norður- og Austuramtsins
12. marz 1883.
J. llavsteen,
seltur.
Kokk u ð iiisi tr úar eí*n i,
að miklu leyti tekið eptir fyrirlestrum, sem
haldnir hafa verið um það efni
af Guðmundi Hjaltasyni.
(Framhuld).
En samt sem áður verð jeg að segja,
að lioiium hefir verið betur tekið en inenn
eru vanir að taka því líkum yðrunar postulum
erlendis. Jeg held að útlendir prestar hefðu
látið ógjört að lána honum kirkjur sínar,
þótt hann hefði verið innlendur þar. Tfir-
völd ytra mundu hafa sett hann í fangelsi
og alþýðan hefði farið ver með hann en
menn hafa gjört hjer, það er að segja, ef
engin guðleg uþþlífgun hefði verið komin á
undan honum þar.
En kemur þetta þá af tómu göfuglyndi?
má ske nokkuð, en meðfram af því, að menn
hafa ekki gjört sjer ljósa grein fyrir hvort
þeir vilji hafa trúna eða ekki.
En þess má líka gæta, að liann er alls ekki
strangur eptir því sem margir «pietistar» eru.
Hann var að vísu nokkuð strangur gegn
ofdrykkunni, en hún hefir það framyfir
marga lesti, að þeir sem æfli hana, gjarna
þola hún sje dæmd liart, þótt þeir alls ekki
hætti við hana, kemur það af því, að Ijót-
leikur hennar er svo augljós fyrir öllum.
En hefði Lárus farið að tala um lesti
þá, sem að mínu áliti eru skaðlegri fyrir
siðferði vort, svo sem: órjettvísi í kaup-
um og sölum og öðrum viðskiptum,
óhreinskilni í umgengni, lýgi og bak-
mælgi þar sem margir búa nærri
öðrum, Ijettúð í skírlífi og fleira;
hefði hann talað um þessa lesti, þá
er jeg viss um, að hann liefði fengið öðruvísi
viðtökur og þó einkum ef hann hefði
gjört það utan kirkju við hvern ein-
stakan! En einmitt þess konar prje-
dikara þyrftum vjer að fá! og aðrar
pjóðir þurfa þá ekki síður, en þær l’á þá líka
og gjöra þeir opt talsvert gagn.
6. kafli.
Alkristnir.
Með pessu nafni nefni jeg trúmenn þá,
sem geta sameinað hið himneska við hið
jarðneska. Jeg álít þá fullkomnari en liina
ströngu trúmenn, sem að eins hafa köllun
til að greiða götu fyrir liinni fullkomnu trú.
Hin sanna fullkonmun ætti að vera sú,
að geta sjeð Guð í allri tilverunni, sjeð geisla
af Ijósi hans í öllum trúarbrögðum, sjeð
ímynd speki hans í uppgötvunum vísindanna,
sjeð dýrð luins í fegurð listanna, elskugeisla
lians í gjörðum mannvinanna, að heyra rjett-
i lætisrödd lians í orðum liins hreinskilna, að
sjá almætti hans í Bflum náttúrunnar.
Sá, sem hefir þetta hugfast, hann fær
þess fegri hugmyndir um Guð því meira
sem liann veit. |>egar liann sem lista eða
vísindamaður uppgötvar eitthvað nýtt, þá er
eins og nýr heimur opnist fyrir bonum.
Mæða og mótspyrna sú, sem liann mætir,
fellur honum ljett, því hann elskar vísindin
og fegurðina ekki vegna ytri hagsmuna, lieldur
vegna Guðs sem lieíir skapað pau.
J>annig gekk það, til dæmis, fyrir mjer
þegar jeg fyrst fór að þekkja jurtir; mjer
opnaðist nýr yndislieimur.
Hann mun aldrei fyrirlíta þessa hluti,
þótt hann sjái að skrtllinn vanbrúki þá, því
hann veit að það er mönnum sjálfum að
kenna ef að peir vanbrúka verk skaparans.
Eymd sú og óregla, illska og villa, sem
finnst í heimi þessuin, hneykslar hann ekki
eða veikir trú hans á kærleik, rjettlæti og
inátt skaparans, því liann veit, að það er
ekki honum að kenna, heldur öðrum höfundi,
livað sem menn annars nefna hann.
Fullkomnun þessi var hjá frelsaranum.
guðsást og mannást hans var takmarkalaus.
En hann hafði sjón á því fagra í tilverunni,
þótt ákvörðun hans væri reyndar önnur en
sú, að kenna mönnum jarðnesk vísindi og
fegurðarfræði, því það ætlaði forsjónin öðrum.
En hanu virti samt fagrar listir þeg-
— 17 —
ar hnnn kenndi í dæmisögum. Hann
sá fegurð náttúrunnar þegar hann
b a u ð m ö n n u m a ð s k o ð a 1 i 1 j u g r ö s a k-
ursins. Hann elskaði fegurð mann-
legs lífs þegar hann faðmaði börnin
og dáðist að sakleysi þeirra. Hann
t ó k h 1 u t d e i 1 d í s a k 1 a u s u m s k e m m t-
unum, þegar hann snjeri vatni í vín.
J>annig hafa margir af játendum hans
verið. f>annig var Luther. Alvara og strang-
leiki lians hindraði hann eklii frá pví að sjá
fegurð og ágæti lífsins.
|>annig vnr ]>orlákur helgi. Hann
var strangur, siðavandur og hindindissamur
trúmaður, en hann unni samt fögrum listum
og fornfræðum íslenzkum eins og segir í sögu
hans.
pess liáttar menn njóta lífsins gæða í hófi
og þeir vita, að ofnautnin er fólgin í því, að
fáir njóta þess í fáum stórskömmtum, sem
margir ættu að njóta í mörgum smáskömmtum.
Mannleg náttúra getur ekki að jöfnuði
þolað of mikla gleði nje of mikla sorg, hún
er bezt farin með jafnt og lítið í einu.
Siðferði þessara manna er optast mjög gott.
Ekki að eins skaparinn, heldur einnig nátt-
úran og liið góða í mannlífinu heldur þeirn
frá að gjöra illt. ]>egar þeir sjá hreina og
góða sál, þá skammast þeir sín að hugsa illt
í nærveru hennaf. ]>egar þeir sjá hið sak-
lausa harn, sem ekki getur ætlað öðrum illt,
þá býður þeim við að segja því hina lítilfjör-
legustu lýgi. ]>egar þeir sjá inndæli jurt-
anna og dýrð himinsins, þá voga þeir ekki
að nálgast þetta með óhreinum hug eða
| óbættum syndum.
Og ef þeir vísvitandi gjöra eittlivað illt
í nærveru góðrar sálar eða fagurrnr náttúru,
þá er alveg eins og sá staður eða sú sál, taki
yfir sig sorgarblæju og ógni þeim; þvl nátt-
j úr helgast af liugsun um liið góða, en saurgast
af illri hugsun.
Trú þessara manna er viss og föst; þeg-
ar jeg talaði við þá og var hjá þeim, hæði í
Noregi og Danmörk, þá fannst mjer eins og
jeg heyrði nýja rödd úr æðra heimi. Og þessi
liinn æðri heimur var eins verulegur fyrir
þeim og hinn sýniiegi heimur fyrir mjer.
Jeg mótmælti þeim stundum, en þeir
stóðu eins og bjarg fyrir þvi; þótt jeg kæmi
með ástæður sem rnjer fivndust góðar, þá urðu
þær samt Ijettvægar fyrir þeim, og því ekki
það ? ]>eir liöfðu lesið mörg lærð rit, sem
rifu niður trú þeirra; þeir hugsuðu uni þau,
og þar fundu þeir móthárur, sem voru erf-
iðar fyrir alvöru! En engar þess háttar mót-
bárur gátu veikt trú þeirra. Sumir liöfðu að
sönnu efast um stund, en. fljótt aptur liorfið
til trúar sunnar og orðið sterkari í henni en
nokkru sinni áður enda var hún meira byggð
á andlegri reynslu en á vtri ástæðum. Já,
það eru líkur til, að þessir og aðrir trúmenn
hafi einhverja andlega sjón sem vjer ekki
þekkjum. (Eramhakl).
]>ó jeg aldrei liafi ætlað mjer að gjörast
fræðari lýðsins í blöðuuum, eða hafi neina
fýsn til að láta skoðanir mínar í ljósi fyrir
almenningi, ef jeg ekki er knúður til, þá ge
Áfiureyri, 17. marz 1883