Norðanfari - 28.03.1883, Blaðsíða 2

22 —
ósk sinni aukin tveimur mönnum. Nú kom
nefndin enn með nýtt frumvarp (4. útg.),
er að miklu leyti líggur til grundvallar fyrir
lögunum, svo sem nú eru pau, eða að
minnsta kosti fyrra hluta peirra. Við um-
ræðu málsins tók 1. pingmaður Norður-
múlasýslu (A. Ó.) fram, að hann kynni
betur við, að lögin byrjuðu á 3. gr., en 1. gr.
væri 3. gr., og lögin pannig hyrjuðu á að
skylda til að skrásetja landamerki, og vakti
athygli á, að pað myndi valda misskilningi,
að í 1. gr. eru nefndir „umsjónarmenn“
jarða, en i 3. gr. „umráðamaður“, ef með
báðum orðunum væri átt við sama mann,
enu enginn virtist að gefa pessum skinsam-
legu bendingum gaum. J>ingmanni Dala-
manna (G. E.) pótti frumvarpið helzt tii
friðsamlegt og vildi auka peirri ákvörðun
inn í 3. gr., að menn skildi innan árs og
dags vera skildir til að krefjast gjörðar-
dóms samkv. 7. gr., ef ágreiningur væri um
laudamerki, en 1. pingmanni Eytirðinga
(E. Á.) pótti ekki heppilegt að skylda menn
til að fara í mál', og fjell svo sú breyting-
artillaga prófastsins við lítinn orðstír. með
14. atkv. gegn 4. Síðan var frumvarpið
með breytingum peitn, er aðkomust, sam-
pykkt í neöri deild. Efri deildin fann
pegar, að talsverðir agnúar voru á frum-
varpinu, og hinn 3. konungkjörni ping-
maður (J. P.) tók fram, að niðurröðunin
væri eigi góð, sem væri pó mjög áríðanda
og gjörði mjög mikið til. Hann var síðan
ásamt tveimur öðrum (B. Kr. og B. Th.)
kjörin í nefnd til pess að lagíæra frumvarpið.
En livað gjörir nefndin? Hún viðurkennir
gallana, en ræður pó til að sampykkja
frumvarpið óbreytt. Eii efri deildin i heild
kunni pó svo vel sóma sinn í petta sinn,
að hún felldi frumvarpið við aðra umræðu
(með 5 samhljóða atkv.), og virtist pað
einkum að pakka<^ viturlegum tillögum 1.
pingmanns Húnvetninga (A. E.) og hins 5.
konungkjörna pingmanus (M. St.), er meðal
annars tók fram með áherzlu, að pað væri
galli, að skipað væri að hafa glógg landa-
mæri, par eð slík skipun gæti orðið til pess
að koma af stað deilum meðal peirra, er
ella kæmi sjer vel saman og lifðu saman i
bróðerni og eining.
þingmaður Dalamanna (G. E.) vakti
draug penna, ef svo mætti kalla frumvarpið,
upp á alpingi 1881, og hafði dálítið breytt
pvi (5. útg.), að pví er virðist, til bóta, og
var fallinn frá málshöfðunar-skyldu-kreddum
sínum. Enn var fimm manna nefnd kosin
í málið og voru i henni prír lögfræðingar
(B. Sv., L. Bl. og J. J.), og kom nefndin
enn með nýtt frumvarp (6. útg.). Umræð-
urnar voru mest kit milli B. Sv. og J. J-
Hinn 1. pingmaður Arnesinga (j>. G.) Ijet
og til sín heyra. Svo fór, að frumvarpið
var sampykkt í báðum deildum og afgreitt
sem lög frá alpingi 25. ágúst. Siðan koma
landamei’kjalögin 17. marz p. á.
j>að hefir varla verið ofhermt, að niður-
röðunin væri eigi góð (J. P.) og myndi hafa
átt betur við, að lögin hefðu byrjað á að
fyrii’skipa um skrásetning landamerkja og
síðan hefði verið gefnar reglur um, hversu
að skyldi fara, er landamerki eigi eru glögg
og svo um viðhald peirra (A. Ó.). Nú er
3. gr. um skrásetning landamerkja, 2. gr.
um landamerkjasetning og 1. gr. um við-
haldið, viðhaldið á undan sköpuninni, fram-
stykkið aptan á, og pykir eigi fara sem
bezt á pví, ef viðhaldsskylda samkvæmt 1.
gr. hvílir á merkjum, sem sett eru samkv.
2. gr., sem ætla má, að til sje ætlazt. En
hvort sem pessi niðurröðun gjörir mjög
mikið til (J. P.) eða eigi, pá sýnist hún pó
vera einhver minnsti galli pessara laga
fyrra hlutans).
í 1. gr. er ákveðið, að skyldur sje hver
landeigandi að halda við glöggum landa-
merkjum fyrir jörð sinni og að umsjónar-
menn jarða, sem ekki eru einstakra manna
eign, hafi sömu skyldu að gæta, að pví er
til peirra kemur, Líklegt pykir, að hjer
sjo eigi að eins átt við glögg landamerki,
í sem eru, heldur og glögg landamerki, er
sett kynni að verða samkv. 2. gr., pótt af
greinaröðinni sje annað að ráða. Líklegt
pýkir og, að viðhaldsskylda landamerkja hvili
eigi að eins á öðrum peirra, er land á
að merkjum eða hefir til umsjónar, heldur
jafnt á hvorumtveggja, pótt eigi sje pað
tekið fram, og að krefjast megi af granna
sínum viðhaldsvinnu til móts við sig i lík-
ing við merkjasetningarvinnu eptir 2. gr.
Yiðhaldsskyldan virðist eptir 1. gr. að hvíla
á eingendnm eg umsjónarmönnum jarða og
pá um leið kostnaður sá, er pað hefir í
för með sjer, og sýnast lögin að ætlazttil,
að leiguliðar sje undanpegnir peirri skyldu.
Landshöfðingínn virðist pó eigi að skilja
pað svo, pví að i brjefi 28. júlí næstl. gjörir
hann ráð fyrir, að landsetum pjóðjarða hafi
i byggingarbjefum verið gjört að skyldu að
halda við glöggum landamerkjum og ætlast
eflaust til, að peim sje framvegís gjört pað
| að skyldu. Ef pað er rjett, og raunar
hvort sem heldur er, munu aðrir eigi
ætla sjer vandara um og landeigendur
slengja peirri skyldu á landseta sína. —
Viðhaldsskylda á landamerkjum peírra jarða,
sem eigi eru einstakra manna eign, hvílir
á „umsjónarmönnum“ (eigi „umsjónar-
manni“, pví að orðið myndi hafa verið haft
í eintölu svo sem „landeigandi“ í 1. máls-
pað sje ekki í fleiru en trúarefnum að lion-
um stendur á sama hvort rjett er eða rangt?
Vörum okkur á honum í öllu. |>að er óvíst
að hann viðurkenni nokkurt annað siðferðis- *
legt vald en eigingirni sína.
(Pramhald).
Um fyrra hluta landaiucrkjalaganna.
J>að er ósjaldan um pað kvartað, að
ráðgjafinn fyrir ísland sje ýmist ærið seinn
að átta sig, áður enn hann ræður til sam-
pykkis á löguin alpingis, eða hann pá að
raunarlausu ráði frá að sampykkja pau, og
eigi skal pví neita, að svo kunni einatt að
vera. Engu að síður kynni pó á stundum
að vera ástæða til að kvarta um, að hann
sje heldur bráður á að ráða til sampykkis
laga, eða heldur deigur til pess að ráða frá
að sampykkja pau, er pau hafa mistekjzt.
Ósagt skal láta, hvort svo hafi til tekizt með
landamerkjalögin, en stuttlega skal segja
sögu pess máls á pingi og berida á ýmis-
legt, er í peim pykir miður vel og vandlega
liugsað, og gjörir skilning peirra vafasaman og
framkværod peirra að sumu leiti erfiða og tor-
mögulega, pó eiga athugasemdir pær er ept-
ir fara, nær eingöngu við lyrra hluta peirra.
Málið hefir æðilengi verið á döfinni.
Á alpingi 1877 bar 2. pingmaður Árnesinga
(J>. G.) og einhverr annarr búándanna í
neðri deild upp frumvarp til lagaum landa-
merki og gjörðir í landaprætumálum, og
var kosin i pað priggja manna nefrid bú-
anda, er síðan var aukin tveimur búendum.
Ejórir peirra urðu sammála og sömdu peir
nýtt frumvarp i tveim köflum (2. útg.) og
var hinn fyrri um landamerkjanefndir, en
hinn síðari um gjörðardóma. En af pví að
málið hafði nokkuð langa útivist í nefndinni,
tókst svo til, að frumvarp.nefndarinnar komst
eigi til umræðu og varð úti við svo búið að
pví sinni.
Fjórmenningar pessir báru frumvarp
sitt óbreytt fram á alpingi 1879, og hefir
peim annaðhvort pótt fugl sinn fagur, eða
peir hafa eigi nákvæmlega athugað málið í
milli pinga. Neðri deild kaus fimrn manna
nefnd í málið og var einn peirra, 1. ping-
maður pingeyinga (B. Sv.), er síðan tók
helzt nokkurskonar ástfóstri við málið, að
pví er virðist. Nefndm, eða meiri hluti
hennar, gjörði nýtt frumvarp (3. útg.) og
slepti öllurn ákvörðunum um landamerkja-
neíndir; par eð henni pótti sá kaflinn leggja
ríkari bönd á einstaka landeigendur enn
góðu hófi gegndi. En eigi fjekk nefndin
meira pakklæti enn svo, að málinu var vis-
að til hennar aptur, og var hún síðan eptir
liann sat og lagði höfuðið upp á rúmstokkinn,
og horfði raunalcgur á Frits, eins og hann
vissi hvað til stóð. Móðir hans sat lengi á
rúminu.hjá honum, og klappaði hinum trygga
vin Frits; og loksins pegar kl. sló tólf, mundi
hún að pað var kominn háttatími fyrir hana,
sem purfti að safna kröptum til næsta dags.
5. kafli.
Sjórinn var skínandi bjartur, að eins hæg-
ur sunnan andvari gáraði hann lítið eitt, pegar
«Havfruen» skreið hægt og hægt með pöndum
seglum út frá Kaupmannahöfn. Hin grænu
trje á «Löngu línu»', «J>ríkrónurnar», par
sem sólin glampaði á byssustingi varðmann-
anna, veifan á veifustönginni, skipafjöldinn,
fiskibátarnir með rauðu seglunum og hinn
nýji starfi Frits, allt petta hafði dregið svo
huga hans til sín, að hann næstuin gleymdi
hinni sáru skilnaðarstund á tollbúðinni.
Orð Jörgens frænda höfðu líka hresst
hann upp: «J>að hjálpar nú ekkert víl eða
vol lengur», sagði hann, «pú ert nú orðinn
sjómaður, og verður að taka til starfa dreng-
ur minn». Singsaljah Hurra! sungu peir
meðan peir Ijettu akkerum; og hve yndislega
ljet petta gamla viðkvæði í eyrum drengsins,
sein hann fyrir löngu kunni utan að; bann
hefði ekki purft áminningu Jörgens frænda,
petta kvæði nægði til að minna hann á sín-
ar nýju skyldur. Frits stóð við horðstokk-
inn hjá Jörgen frænda og hafði hann nóg að
gjöra að svara öllum spurningum hans. Allt
í einu kallar skipstjóri, sem var aptur í:
«Hver skollinn svartur syndir parna í kjöl-
farinu. J>að er pó varla selur. Nei, nú sje
jeg pað greinilega í kíkirnum, pað er loð-
hundur, nú liggur honum við að sökkva,
petta ferðalag reynir á kraptana. Hvað ætli
liann vilji hingað».
I sama vetfangi hljóðaði Frits upp og
sagði: «Ó! pað er liundurinn minn, pað er
hann |>ór Jörgen frændi, hann langar til að
koma, æ! nú drukknar hann».
Skipstjóranum leiddist að heyra til Frits
og kenndi lílca í brjósti um veslings hundinn,
sem lá við að sökkva, og skipaði liann pví að
setja út bát, til að bjarga hundinum. Aður
nokkurn varði, var Frits búinn að vinda nið-
ur skutkænuna, og gaf sjer varla tíma til að
bíða eptir manninum sem átti að fara með
honum. það verður sannarlega góður sjó-
maður úr pessum strák, sagði skipstjóri peg-
ar hann sá snarræði drengsins, og Jörge.n
frændi var frá sjer numinn af gleði pegar
hann sá hvað Frits fórst finrlega að taka til
áranna, svo hann nærri snjeri á lagsmann
sinn, sem var pó alvanur sjómaður. |>eir
náðu nú hundinum á svipstundu, enda mátti
pað ekki seinna vera, pví kraptar hans voru
að protum komnir; liann var svo mattfarinn
að hann gat varla reist sig á fætur til pess að
sleikja Frits í framan eins og hann var van-
ur, en í augum hans mátti lesa pað sem hon-
um bjó í skapi; hann hresstist samt brátt á
skipinu, og pá var Frits glaður, en enn pá