Norðanfari - 26.09.1883, Blaðsíða 2

— 85
um 3. gr. í lögum 27. febr. 1880 um
skipun prestakalla.
2. Tillaga til pingsál. um að setja nefnd
viðvíkjandi ávarpi til konungs.
3. Tillaga til pingsál. í harðærismálinu.
4. Tillaga til pingsál. útaf dómi í launa-
máli |>orgr. Johnsens læknis.
5. Tillaga til pingsál. útaf veiðiaðferðinni í
Elliðaánum.
6. Tillaga til pingsái. um að taka niður
merkin á alpingishúsinu.
C. Ekkí útræddar.
1. Tillaga til pingsál. um breyting á 3. gr.
pingskapanna.
2. Tillaga til pingsál. um fjárveitingu til 4
aukalækna.
3. Tillaga til pingsál. um lærða skólann.
IV. Fyrirspurnir.
A. Leyföar.
1. Fyrirspurn til landshöíðingja um heimtu
á lestagjaldi af póstgufuskipunum (Dag-
skrá pessu viðvíkjandi sampykkt).
2. Eyrirspurn til landshöfðingja viðvíkjandi
verzlunarsamningnum við Spán (Dagskrá
pessu viðvíkjandi felld).
B. Eklti leyfðar.
1. Fyrirsp. til landshöfðingja um eptirlaun
Ben. Gröndals.
2. Fyrirsp. til iandshöfðingja um reglur fyrir
veitingu eptirlauna.
3. Fyrirsp. til landshöfðingja útaf eptirlauna-
máli uppgjafaprests Fr. Eggertz.
Frjeítir.
Ur brjefi úr Reykjavík d. 2 september 1883.
Jeg skrifaði yður brjef með «Lauru» og
sendi yður skráyíir mál pau, er alpingi hefur
haft til meðferðar. pettað magra ping, sern
naumast hefir átt marga sína líka, og von-
andi er að eigi muni — að minnsta kosti
eptir næstu kosningar — eiga sjer marga líka,
hætti störfum sínura 27 ágúst. það sem
einna verst mælist fyrir af störfum pingsins,
er meðferð pess á lánsstofnunar — eða bánka-
málinu, sem pingmönnum eptir endalaust pjark
og sundurlyndi póknaðist að svæfa rjett fyrir
pinglokin. J>ví verður pó varla neitað, að
peninga stofnunar málið, er eitt af mestu
nauðsynja málum landsins; pörfin á láns-
stofnun eða bánka bjer á landi, er svo aug-
Ijós að hún getur ekki dulist nokkrum skyn-
sömum manni, og er hrein furða, að pingið
skuli ekki fínna brýna skyldu sína á að koma
pessu velferðarmáli í viðunanlegt horf, sem
allra fyrst.
Mörg eru dæmi til pess síðustu árin, að
menn hafa haft fleiri púsund króna virði í
fulltryggilegum veðum, án pess að geta fengið
einn einasta eyri til láns útá pau, og er ein-
ræðt hve slíkt stendur öllum almennum fram-
förum og fyrirtækjum fyrir prifum. — þeir
segja mjer, sem vit hafa á, «að pað geti verið
viðsjált, að lofa pessu máli fram að ganga»,
er haft eptir einum af löggjöfum vorum. Já
vissulega gæti pað verið viðsjált! ef peir
skyldu finnast meðal fulltrúa pjóðarinnar, sem
gætu komist jafnómannlega að orði um eitt
hið helzta nauðsynjamál landsins.
Annað miður hepplegt afreksverk pings-
ins, er frumvarp pess til laga um afnám kon-
ungs úrsk. 20 janúar 1841., um ferðastyrk
til Danmerkur handa íslenzkum stúdentum,
pað er að vísu svo, að með pessum konungs-
úrskurði, er lagt árlegt — og pó máske ekki
á hverju ári — gjald til landssjóðs, er nemur
stundum nokkrum tugum króna, stundum ef
til vill nokkrum hundruðum króna. |>að
kann pví í fljótu bragði að pykja allra pakka
vert af pinginu, að vilja spara landssjóði
pessar krónur, en pegar nákvæmar eraðgætt,
mun pað varla virðast svo. Gjald petta, sem
er sá eini kostnaður, er landið hefur af íslenzk-
um stúdentum, er nema við háskólann, er
svo óverulegt og lítið í samanburði við pann
ríflega styrk, er peir njóta af hálfu Danmerkur,
að landið ætti ekki að láta sig muna um
liann. Hinsvegar getur afnum ofannefnds
konungsúrskurðar, ef til vill, dregið mjög
venjulegan dilk eptir sig, peim sem sje, að
pað getur orðið eitt með öðru til pess, að ís-
lenzkir stúdentar, missi pessi mikilsverðu
hlunnindi, er peir nú hafa við háskólann í
Khöfn. Danir munu vissulega nota petta,
sem vopn í hendi sjer, og segja sem svo:
pegar pingið — úrvalalið pjóðarinnar — vill
ekki leggja til eyrir á móti krónu, til að kosta
embættismanna efni sín til náms við háskól-
ann, er engm ástæða íyrir okkur til að vera
að hrúga í pá púsundum króna á árihverju;
við höfum nóg með okkar fje að gjöra, lofum
Islendingum sjálíum að kosta embættismanna-
efni sín eða kehna peiin heirna. Hver er pá
áranguriun af pessum sparnaði ? Enginn annar
en sá, að landið verður árlega að leggja til
hundruð í stað tuga, púsund í stað hundraða,
tii pess að geta fengið hæfa menn í hin nauð-
synlegustu embætti iandsins. J>ví varla er
pað ætlandi, að nokkur íslenzkur stúdent geti
af eigin rammleik kostað sig til náms við há-
skólann, og meðan ekki fullkominn háskóli
með viðunandi kennslu í öllum peim vísinda-
greinum, sem á parf að halda á landi hjer,
er kominn á fót, verða einstakir stúdentar
pó að sækja menntun út úr landinu. J>ví
er ekki að leyna, að fmnast munu peir meðal
pingmanna, pó ekkí sjeu peir margir, sem
annaðhvort skortir pá menntun, pekkingu á
almennum málefnum og paraf leiðandi sjálf-
stæðni, eða ef til vill ennpá nauðsynlegri
hæfilegleika að pess sje að vænta, að starf
pað, sem peim er á hendur fengið að vera
löggjafar pjóðarinnar, geti orðið aífarasælt og
borið' heillavænlegan árangur. Hins parf eigi
að geta, að peir eru íleiri, sem með rjettu
má segja um, að sjeu sómi pings og pjóðar.
En clítið súrdeig sýrir allt degið», segir gam-
alt máltæki, og enginn ætti sá á pingi að
sitja, sein eigi ber fulla virðingu fýrir sjálfum
sjer, eða pví ætlunarverki, sem hann á að starfa
að.
Hinn setti landshöfðingi Bergur Thorberg,
sem í sumar gengdi fulltrúastörfum stjórnar-
innar á aipingi, pótti koma lipurlega fram
og gætilega, og var samvinna hansvið pingið
hin bezta.
Fremur óheppilega pykja nokkrum land-
lækni vorum hinum nýjatakast sumarlækninga-
tilraunir sínar. Getur líka verið að menn haii
verið of auðtrúa á öll pau býsn og undur i
læknislegu tilliti, sem af pessum manni voru
sögð af fyigismönnum hans, pegar verið var
að koma honum í embætti pað, sem hann
nú hefir fengið — að einstáka manni virtist
— beint ofan í alla sa.nngirni og rjettlæti —
og að menn pessvegna nú gjöra of strangar
kröfur til hans. En hvað sem pví líður, pá
er pað víst, að aldrei hefir fólks dauði á
sjúkraliúsinu hjer í bænum pegar drepsóttir
hafa eigi gengið, verið jafn tíður og í sumar.
Tíðarfar er ágætt hjer syðra, og árferði
má yfir höfuð heita miliið gott. Verziun
með líflegra móti, að öðru leiti enn pví, að I
Eggert Gunnarsson, heíir pví miður engar I
vörur fengið í sumar, og hefir pví enga verzl-
un haft.
Kafli úr brjcfi frá Brazilíu.
I næstliðinni Páskaviku útbýtti keisar-
inn gefins milli fátækra manna 35,000 Mil-
reis (nálægt 70 000 kr.) og árið 1881 pegar
hann ferðaðist hjer nm Paranafylkið hjer
um bil 20,000 Milreis. Á hverju ári sýnir
hann pannig gjafmildi sina í einhverjum
hluta keisaradæmisins, en á stjórn landsins
getur hann litlu góðu til leiðar komið, pví
vald hans er mjög takmarkað og er hann
pví nefndur 0 (núll) af mörgum útlendum
ferðamönnum, sem rita nm Brazilíu og stjórn
landsins. Svo er talið til að íbúar Brazilíu
sjeu 12 milljóuir og mun pað pó fullhermt.
Af peim eru hjer um bil 140,000 þjóðverjar,
sem langflestir búa i fylkinu Rio Gfrande
de sul, sem liggur syðst af Brazilíu við La
Plata fljótið, og eru framfarir og vellíðan
útlendra langmestar í pví fylki. ítalir ganga
næst þjóðverjum að fjölda og hafa komist
lengst allra pjoða hjer, einkum í Rio
Grande de sul og varðhveitiuppskera par
í fylkinu 40,000 sekkir (hver sekkur 100 pd.)
og aflaðist mestur hluti pess í tveimurstór-
um nýlendum sem heita Caras Conde
d’Eu og d’Isabel.
Eterliðið er talið 11,333 manns, af pví
er stórskotalið 1951, riddaralið 2140, fót-
göngulið 7242. Her pessi er að vísu lítill
í samanburði við liðsafla stórveldanna í
norðurálfu, en stjórninni verður fullervitt að
kosta hann, er hún parf aó borga 3 ‘/2
miljón Milreis á hverjum mánuði í rentu
af ríkisskulduuum eða 1 Milreis 321 reis
á sekúndunni, og er pað ærin sumtna.
Mestur hluti landsins er eign rikra jarðeig-
enda frá Portugal eða niðja peirra og ráða
peir mestu í lögum og stjórn landsins, sem
bezt skilst afpví, að svo telst til að af pess-
um 12 rnilj. manna, sem búaí Brazilíu eru
að eins 1,600,000 læsir. Útlendingar hafa
allt að pessu engan pátt tekið í stjórn lands-
ins og pá auðvitað ekki heldur prælarnir.
Eptir skýrslum telst svo til, að af hverjum
100 ibúum Brazilíu, greiði atkvæði til að
velja á fylkispingín aðeins 1,3, en i Rio
Grande de sul út af fyrir sig 3n. Ept-
ir síðasta ríkisping var útlendingum gefínn
kostur á að verða Brazilíanskir borgarar
kaupláust, áður kostaði pað 105 Milreis.
I fylkinu Parana hafa pegar 104 útlendingar
unnið eið og fengið borgarabrjef, flest |>jóð-
verjar. Innlendir jarðeigendur gjalda engan
landsskatt og liggja pví öll útgjöld mjög
pungt á staða- og nýlendubúum, og
eru allt af aukin, Hka á allri verzlun og
innfluttum vörum; aðflutt vara er pví mjög
dýr.
Víða um keisaradæmið, eruað myndast
fjelög til að fria prælana og pannig afnema
pá svívirðing, sem hvílir á Brazilíánum í
augum allra menntaðra pjóða fyrir præla-
verzlunina. Nokkrir eðallyndir menn hafa
pegar gefið frjálsa præla sína, en aðrir
gjöra allt hvað peir geta, til að spilla mál-
inu; peir meta ekki líf hins svarta manns
meira en hundsins, enda vildu gjarnanhafa
innflytjendur fyrir præla. f>essir stórriku
prælaeigendur eru líka alvanir við að sleppa
hjá liegningu við dómstólana með fjemútum
pó peir berjí præla sína i hel, eða steiki
pá í ofni, og hefur petta rjettarfar skaðleg
áhríf á hugsunarhátt manna. Nýlega var
haldið præla-uppboð i Saö Paulo og 70
prælar seldir fýrir 115,229 Milreis. Stjörn
Braziliu í Rio Janeiro hefur nú fýrir
skemmstu g.jört sainning við kínversku stjórn-
ina um að flytja hingað 20,000 kínverja á
3 árum og eru flestir blaðamenn á móti pvx
og hvetja heldur til að fylgjadæmi Norður-