Norðanfari - 06.12.1883, Qupperneq 2

— 105 —
járna pá betur og síðan hefi eg hrúkað pá við
púfnasljettun í rjettar 25 vikur og pá bilaði
annar en hinn var og er ennpá alheill eptir
1 árs brúkun! Aðra tréskó á eg, sem eg í
Danmörku brúkaði í 34 vikur og gekk opt
eptir steinlögðum götum og her á landi hef
eg brúkað pá í 10 vikur óg enda lengur og
peir eru alheilir ennpá eptir 44 vikna brúk-
un og liafa enga við gjörð fengið, peir eru úr
tómu tré og kostuðu 1,20 aura með járnun-
um, 1 krónu án járna. Hinir tréskórnir
höfðu leðurkodda ofaná ristinni og vegna hans
kostuöu peír 2 krónur og járnin 30 aura og
vegna peirrar miklu .prælabrúkunar sem peir
hafa haft, pá hefir viðgjörðin kostað 1 krónu pað
er járnspöngum hælinn og járnplata undir ilj-
inni auk hinna vanalegu járna sem eru 2 spang-
ir aptan og framanundir ilvegnum. Hvað marga
íslenzka sjtó ætli að purfi til að duga eins vel og
vera pójafn odýrirogsterkir? Auk pessa eru
tréskór mjög heitir. Eg purfti optast aðvera
í tvennum sokkum pegar eg hafði íslenzka skó,
en í tréskóuum parf eg aldrei nema eina sokka
enda má láta hey eða hálm í pá ef kalt er.
Og allir iæknar munu álíta fóthitann mjög
hollan, en fótkuldann aptur orsök til ótal sjúk-
dóma. Menn mundu pví hafa purrari fætur
og betri heilsu ef að menn brúkuðu pá.
Eg hef gengið á peim við slátt; peir eru
góðir á túnhálku. Eg hef siegið á peim í
mýrí; peir verja vætu, og pó vatn renni inní
pá, pá verður pað ekki eins kaldt eins og pað
mundi vera í öðrum skóm, líka er hægt að
fylia pá svo með heyi að lítil væta komist
ofaní pá, einkum að tærnar vökni sem minnst
pví par er kuldin verstur. Eg hef gengið á
peim i hlákuveðri og á flughálku; par eru
peir eins og mtmnbroddar vegna járngadda
peirra sem inaður neglir iljaspangirnar með.
Eg hef gengið á peim í snjó 19 stiga frosti
og var í einum sokkum; snjór fór ofan í pá
undir hælnum en ekki undirtánni. Mérvar
pó vel heitt og er eg pó fremur fótkaldur. A
grjóti og í klettum hef eg gengið á peim,
en par eru peir stirðari og ekki heldur vil
eg ráða óvönurn til að ganga á peim í fönn
nema pví að eins að pað sjeu tréskóstígvel.
En pótt peir séu nú ekki góðir í áðurnelnd-
um hlutföllum, pá eru peir samt optast ágæt-
ir. j>ott peir séu nokkuð pungir, pá venst
inaður fijótt við pað og eg hef getað farið
eins fijött að vinnu minni á peim eins og
öðrum skóm, og eg er lítið seinni á peim ef
siéttur vegur er en á íslenzkum skóm.
Yiiji nú einhver vita hvert nokkur hafi
reynt pá í sveitum aðrir en eg, pá get eg
sagt að síra Arnljötur á Bægisá keypti
af mér eliefu pör peirra handa 'heimili sínu
og sjálfur brúkar hann pá og feliur vel. Líka
hafa 2 bændur inní Eyjufirði byrjað að brúka
pá og peir segja sama. Orsökin til að ekki
fleiri en pessir hafa ennpá reynt pá, er sú:
að svo lítið er af peim lijá verztuuarmönnuni
En vilji menn nú fura að brúka pá, pá er
bezt að biðja verzlunarmenn að útvega pá og
ef nógu margir verða til að kaupa pá, hygg
eg að peir verði lítið dýrari en í Danmörku,
par kosta leðurlausir treskór 1 krónu, með
leðri 2 krónur og járnin 30 aura undir hvert
par.
Beztir tréskór eru, að eg lield, í
sveitunum hj á Silkiborg á Jótlandi
|>að riður á að peir séu úr beyki, víðir
eða birki, en ekki úr greni pví pað er of
kleyít. En ef menn annars kæmust uppá að
brúka pá, pá væri bezt aðsenda lagtæka
pilta til Danmerkur og láta pá læra tréskó-
smíði par og með pessu móti gætu skór vor-
ir orðið að atvinnu fyrir nrörg heimili lagtækra
manna í staðirin fyrir að peir nú eru verk-
svikarar, skemmtistundapjófar og menutastunda
ræningjar stúlknanna til skammar fyrii:
okkur karlmennina, og fyrir skáldin sem eru
að jafna stúlkum við giðjur en leggja peim
sjaldan liðsyrði í pessu né öðru.
En pótt nú tréskór verði innleiddir pá ætl-
ast eg samt ekki til að íslenzkir skór verði
með öllu aflagðir. J>að má til fyrst uin sinn
að hafa pá við fjallgöngur og*snialameunsku
—reyndar held eg aðljettir og járnaðir s tí g-
vélaskór væru eins góðir og ódýrir og ís-
leuzkir skór pegar á allterlitið. En menn
lettu nú að geta smíðað sér létta og
haglega tréskó til fjallgöngu — á
vetrarferðum ættu allir að eiga vatns-
stígvél. — j>eir ungu inenn vorirsem eru
að stunda aflfræði, verkvélafræði, hagfræði,
.gagnfræði og hvaða nöfnuin sem pessi svo-
nefnda «reala» eða verklega fræði lieitir—•
peir ættu segi eg, að sýua menntun sína með
pvíaðfinna upp. eitthvað nýtt og gagnlegttil
pess að hæta allan búnað vorn og verklag og
parámeðal skó sem hæfðu fjallgöngnm og sem
væru endingarbetri og hollari en gömlu skqrnir.
Eg er ekki mikið «praktískur» og eghof
lagt m.iklu me.iri stundun á «andleg» en á
«verkleg» vísindi. En saint gat eg pó fundið
ofurlítið betrí sléttunaraðferð en hina fornu.
Vér getum ei lengur
Leikið saman
Ei framar unnið
Einum huga
Að framför vorri
Og fögrum menntum
Sem pú heitu
hjarta unnir.
*
* *
Bræður pínir
Bróðir liðni!
Sem að menntun
Með pér unnu
pig með höfgum
Harmi kveðja
|>ín með elsku
Avalt minnast.
Bjarni Jónsson.
Um trjeskó
eptir Guðmund Hjaltason
Fg hef áður ritað í Norðanfara um tié-
■ skó, en pá liafði eg aðeins brúkað pá eitt sum-
ar á sléttri og grjotiausri jörð í Danmörk.
Nú hefeg brúkað pá í tvö' ár hjer á landi dg
hef pví taisverða reynsiu með pá.
Stígvél eru ofdýr til pess að brúka pau
■við hverdagslega vinnu, okkar íslenzku skór
hafa marga galia : leðrið er dýrt, peir endast
illa, og eru kaldir og verja vætu oflítið og
pað er ekki lítill tími sem parf til að bæta
pá. |>eir stela margri stund frá stúlk-
unum. sem pær gætu notað sér tii skernmt-
unar og menntunar, enda eru frítímar stúlkna
skamtaðir úr hnefa á meðan karlmenn hafa
pá nóga, svo pað væri engi íurða að kvenn-
fólkið væri miklu fáfróðara og andlega daufara
en pað pó er. Og stögunin gamla gjörir hér
mikið að verkunr ásamt mörgu öðru sem á
pað er lagt. Eg gæti ritað langa grein um
efni petta, en pað verður að biða til seinna.
En tréskórnir pá! fyrst og fremst mundu peir
•hjálpa kvennfólkinu og gefa peim meiri frí-
tíma, pví viðgjörð sú er peir purfa er smiðs-
ins, en ekki stúlkunnar verk. þarnæst eru
peir endingarbetri Haustið 1881 byrjaði eg
að brúka járnaða trjeskó á Akureyri. Eg
gekk á peim daglega frá einu af hinum syðstu
til eins af liinum ýztu húsum par. Líka
gekk eg á peím 4 ferðir langt inn um Eyja-
fjörð, og eina ferð útá Árskógsströnd og aðra
útað Möðruvöllum. Um vorið 1882 lét eg I
ÆSIÍUSAGA
sjóliðsforingja Deinetríos.
Demetrios var fæddur við lok fyrri aid-
ar á eyju lítilii er liggurmilli, Skio og höfða
nokkurs er gengur út frá strönd litlu Asiu í
vestur frá Smyrna. Eaðir hans var prestur
við gríska kirkju og skóiakennari pví á al’.ri,
eynni voru einungis lijerumbil 30 heimili,
iifðu pau einlcum af geitahjörðunr sínum og
fiskiveiðum. Foreldrar hans voru pá er pessi
saga gjörðist á bezta aidri. IHyrirutan Dem-
etrius áttu pau eina dóttur, hún var premur
árum eldri en bróðir hennar, Lífpeirra var
kyrrlátt og hamingjusamt, laust við sorgir og
mæðu, höfðu daglegt hráuð m.eð Guðsblessan
J>að var stundum að faðjr barnann sagði peim
frá peirri grimmd er Tyrkjarnir á meginland-
inu einkum fyr á dögum befðu sýnt kristn-
um. Eyjarbúar pessir hjeldu sjer vera óhult
á eyju sinni fjrir Tyrkjanum og voru pví
ótta og uggalausir, pví eyjan var ill uppgöngu
En pað leið eigi á löngu áður óvænt óham-
ingja hitti pessa og aðrar nærljggjandi eyjar.
]?að var kveld eitt, pá Demetrios, Ijek sjer
niður við sjó með leiksveinuin sínum, að
hann sá ókunna báta í nánd við eyna. Einn
af drengjunum er komin var nokkuð til ára,
og hafði nokkrum sinnum farið með föður
sínum til Smyrna, sagði undir eins, að pað
rnundu án efa vera tyrkneskir hátar, hlupu
nú hörnin dauðhrædd heim til foreldra sinna
til að láta pau vita hvað pau hefðu sjeð.
Margir af eyjarbúum hlupu pegar niður að
sjáfarhakkanum og horfðu ofanaf klettunum
útá sjóinn, en bát gátu peir engan sjeð. Menn
ljetu sjer nú detta í hug að hinir tyrknesku
bátar mundu vera komnir af tilviljun nær
ströndinni en vanalega, svo framaríéga sem
hörnin hefðu sjeð rjett; pað gátu peirog eigi
ímyndað sjer, að ókunnir hátar dirfðust að
leggja að landi svo seint á degi, par senr
landtaka var svo slæm, og hættuleg fyrir par
alvana og innfædda fiskimenn.
Eptir nokkrar stundir lögðu menn sig til
hvíldar, og pað jafnvel hinir aðgætnustu hús-
feður, en pað varð nú hvað engan hafði grun-
að. Og varðpað fyrst eptir nrörg ár, að Dem-
etrius komst að, hvernig á pessu stóð. Mann-
fýla nokkur á eyju pessari, hafði orðið upp-
vís að pjófnaði og annari varmennsku, og var
pví vísað á burt úr söfnuðinum, pegar hanu
var burtfiæimdur, gaf hann sig í pjónustu lijá
tyrkjum og varð hann gjörður að skipstjórn-
armanni sökum dugnaðar síns. J>essi rnaður
er nú hugsaði ei 'um annað en hefndir, lýsti
velmegun eg blóma pessa safnaðar, er hann
var burtflæmdur frá, með miklum ýkjum fyr-
ir nokkrum burtviknum liermönnum og öðr-
um reifurum, par að auk hafði hann tilbúið
langa sögu um morð og önnur ofbeldisverk
er hinir grísku eyjaskeggjar hefði haft f frammi
við Muhameðstrúarjátendur. Með pessu
mótiæsti hann hatur og hefndargirni tyrkja
enn meira svo pað var afráðið og undir hans
forustu, uð gjöra skyndilega árás á eyna.