Norðanfari - 21.11.1884, Blaðsíða 3

— 99 —
æðarvarp» eptir herra G. E. Gunnlaugs-
son að sumu leyti athugasemdir við grein er
jeg hafði skrifað í Eróða um æðarvarp. en að
sumuleyti almennar athuganir og tillögur um
petta mál. Eptir að höfundurinn hefir góð-
látlega lýst yfir Pví, að grein mín sje í ýmsu
athugaverð, og ei á rjettum rökum byggð,
segir hann, að jeg muni kunnugri æðarfugls
veiði en æðarvarpi. Jeg hefi nú reyndar
hvorugt haft að starfi, en pekki hvorttveggja
dálítið af afspurn, og pó meir hið fyrnefnda
c:”S og höf. getur til. Höf. líkar ekki sú
tiilaga mín, að varpeigendum sje óheimilt að
taka nokkur egg, og segir að stundum sje æð-
urinni ofvaxið að verma öll eggin og unga
peim út, stundum verði vörpin svo blaut, að
allt verði fúlegg í sumurn hreiðrum eðurpau
fljóti út og væri pá hart að mega ekki nota
eggin.
J>að segja sumir að engin sje regla án
undatítekningar. Jeg held nú reyndar að
pað sje óvit, og undanskil fyrst boðorðið og
máske ýms lleiri, en pó gæti jeg nú samt
trúað, að ekki ætti pað að vera regla án und-
antekningar, að banna varpeigendum að taka
egg, en jeg álít að pað ætti að vera aðeins
undantekning að peir mætti taka pau. Æð-
urin á hvorki fleiri nje færri egg, en henni
er eðlilegt, pægilegt og ánægulegt að liggja
á, og unga út. Fágætir atburðir geta gjört
undantekning frá pessu, svo sem óvanaleg vor-
harðindi, en eins og pað væri eðlilegra, að
fjáreigendur hjúkruðu ám sínum svo, í fá-
gætum vorharðindum, að hverki dræpust und-
an peim lömbin nje pyrfti að skera pau, svo
væri og betra að varpeigendur vissu, gætu og
gjörðu að hjúkra að æðarfuglinum og hreiðr-
unum, svo að hvorttveggju væri borgið, en
að myrða afkvæmið, til pess að frelsa móður-
ina. Til pess að varna bleytu i varplöndum
myndi sumstaðar mega ræsa pau fram sem
mýrar, og gætu pau blotnað af sjóarföllum
eða vatnavöxtum mætti kannske verja pau
með vatnsvörzlu-görðum, eða hækka varpstæð-
ið upp með aðfluttum jarðveg sje pað lítið
ummáls.
J>á get jeg eigi annað, en haldið við pá
meining, að æðurin leggi ekki meiri dún í
hreiður sitt, en henni og eggjunum sje nauð-
synlegt, og að jafnaðarlega ætti pví ekkert af
honum að taka meðan hvorttveggja parf á að
halda. Að taka mjög dún um varptíma mun
litlu reitum mínum, pví nógir eru bjefaðir
vargarnir að rifa pær út úr höndunum á
mjer, já pvílikir hræfuglar pegar á allt er
litið, og allt er upp talið, allir skattar og
útgjöld til sýslumanns, prests, kongs og svo
pessi litla summa til sveitarinnar; já pvílik-
ar útgiftir fyrir utan allt ok allt.
Guðrún
J>að tjáir ekki að tala um pað, pað eru
nú lög sem hafa tog.
Björn.
Djöfullinn hafi togin peirra! jeg vildi
að pað væri búið að hnýta peim öllum upp
i pá pessa fjárans kúgara og teyma pá á
peim útí hafsauga, svo maður hefði frið með
pessar litlu reitur sínar einhvern tíma.
Guðrún
|>ar sem talað er um skattskyldu i ritn-
ingunni, pá er par sagt „að gjalda skuli
keisaranum pað, sera honum beri.
Björn.
Er pað ekki annað aulinn pinn að gjalda
einum einasta manni, en öllum pessum bölv-
vera álika varasamt og að ría fje snemma á
vorum,
þar sem höfundurinn liefir eptir mjer
pá tillögu, að menn ekki mætti veiða æðar-
fugl nema í hjargar skorti segir hann að
margir myndi pykjast í bjargarskorti og veiða
svo o. s. írv., ef pessi uudanpága yrði að lög-
um. Jeg játa að pessi tillaga mín var helzt
til óljós, og ófullkomin, og par að auki má-
ske óhentug; en höfundurinn gerir hana pó
en afsleppari með pví, að skilja frá orðin:
«enda sje ekki annarstaðar björg að fá».
Jeg hafði sem sje hugsað mjer pessa undan-
tekning í hallæri, pá lægi við manndauða, og
hvergi væri náanleg nje fáanleg björg, en
bæði tók jeg petta of óskýrt fram, og ljet ó-
sagðar reglur er jeg hafði hugsað að þessu
yrðu að fylgja; en nú tek jeg pær ekki upp
af pví, að jeg, meðfram fyrir tillögur höí-
undar Eróða, styrktur af tillögum pessa and-
mælanda míns er horfinn frá pessarí tillögu
í heild sinni.
Herra G. E. Gunnlaugsson leggur pað
til að sektir sje hækkaðar fyrir æðarfuglaveiðar
frá 1 kr. til 10—12 kr. fyrir fuglinn til pess
að skjóta pessum mönnum, sem nota fughnn
gagnstætt lögum og landsgagni, skelk í bringu.
Ekki get jeg annað en efast um, aðgaguyrði
að pvi að pessi tillaga yrði að lögum; pað er
alkunnugt að peir er pannig veiða, vita að
að peir gjöra pað í laga óleyfi, og pví vinua
peir þetta í leyni í íullri von um, að verk
þeirra verði aidrei uppvis fyrir mönnum. A
petta mundu peir nú hætta líkt, pó sektin
yrði hækkuð, og máske að pað rættistá perm:
«p>ví harðari kegniugarlög, pví meiri afbrot*.
«Enn hugsa peir pá ekki að athæíi peirra
og launbrögð verði uppvís fyrir Guði, pó pau
geti dulist fyrir mönnum?» kynni einhver
að spyrja. Já pað er nú eptir að minnast á
pað. j>uð mun ekki svipað því, að aliir þeir
er æðarfugl veiða sje samvizkulausir menn,
eður hafi svæft hana, heidur hugsa peir sem
svo : Jeg veit reyndar að pað eru mannalög,
að jeg megi ekki eignast einn æðaríugi mjer
til bjargar, heidur eigi Sigurjón og Sigurður
Arni og Bjarni og aðrir varpeigendur pá eins
og kindur síuar, og megi drepa pá i fæðing-
unni bæði með pví að taka eggin eptir vild,
og með pví að stofna fuglinum i hættu með
pví aö taka um of dún hans úr hreiðrunum,
sem á að vera honum og eggjunum til skjóls.
Jeg gjörí fuglinum pvi miklu minni spjöll
uðum sæg, par er ekki talað neitt um prest,
sýslumanu eða hreppsútsvar eða alpingistoll
eða pessháttar ólukku tolla.
Guðrún.
J>að dugar nú ekki að berja höfðinu við
steininn með pað, og er pvi bezt að gjalda
umtölulaust pað, sem vera ber.
Björn (angurvær).
Jeg held þú segir pað satt, það er bezt
að týna í þá þessar reitur á meðan þær
endast til, pvi pegar þær eru búnar, pá
purfa þeir ekki að kinka kollinum yfir þeim
lengur pessir góðu embættismenn. Látum
pað nú vera. En út yfir allt tekur hún
Manga mín er afskiptalaus af þessum reit-
um mínum, pví ekki skal henni verða að
veigi að hnyssa að neinu sem jeg á.
Guðrún.
Hún er nú ung en þá krakkarían. Hún
kemur til með aldrinum krakkatötrið, pvi
hún er aldrei svo óefnileg hún Manga hjerna.
Björn.
Jæja Gunna min! |>að sannast nú
bezt á sínum tima, hvað umhugsunarsöm
yfir hófuð, en sumir varpmenn, þó’jeg geti
narrað nokkrar pokaandir i netstúfinn minn,
sem ekki er nú heldur um að gjöra, nema
þegar grásleppu afli er, og þá er mesti lilut-
inn geldfugl, og held jeg hann auðgaði litið
vörpin þeirra góðu herra. J>að veit og trúa
mín, að ekki hefi jeg brúkað bissu á æðar-
fugl um dagana. Ekki af því að jeg ekki
viti, að hægt er að fá sjer nokkra skjótta á
pann hátt, heldur af pví, að jeg hefi aldrei
viljað leggja pað á samvizku mína, að særa
þannig íjölda af íugium, sem svo kveljast frá
lífinu, sumir síðar meir en sumir kunna að
gróa fyrst eptir lengri tíma, en af pví æðar-
fugl situr svo pjett, pá hlýtur svona að fara,
pá skotið er að ekki falli allir sem særast.
þegar svo samvizkan fær svona skýr 'rök að
eins frá skynseminni, og hinsvegar er dúnn
og kjöt í boði, pá segir húu já og amen.
J>essu líkt ætla jeg að ýmsir hugsi, og
pví stakk jeg upp á, að varpeigendum væri
bannað að taka eggin svo peir yrðu hinum
ekki til hneixlis. J>ví verður ekki heldur
neitað, að með pví að taka egg einungis til
pess að fá þau í soðið, spiila varpeigendur allt
eins fyrir almennu gagni, eins og hinir, sem
íuglinn veiða, *og skil jeg valla að lög ekki
gætu hamlað pví. En mjer skilst að slík lög
myndu að nokkru leyti frelsa sjómenn frá að
geta látið skynsemina villa sjónir fyrir sam-
vizkunni með líkum samanburði við varpeig-
eudur, og peim er jeg sýndi, en pessa freist-
ast þeir nú pví heldur til, sem hjer er eng-
in Spartversk virðing fyrir lögum samgróin
eðli manna.
Aðrir hugsa pannig: «Æðarfugl er eins
og fieiri pesskonar hlynnindi við strendur
landsins, landseign. J>essi fugl er langtum
arðsamari í varpi en til veiða. J>ví er pað
landsnauðsyn að friða hann fyrir veiðum, pví
það er líka, að væri hann ekki friðaður yrði
hann á fám árum eins fár og hver annar
audflokkur hjer, og landinu par með notalaus
að kalla. Sje par á móti friðunailögunum
hlýtt pá geta bæði aukist pau æðarvörp, sem
nú eru, *og orðið margra manna uppeldi, og
líká gæti æðarvörpum líklega stórum fjölgað
á ströndum landsins til allmikils gagns og
prýði, og þeir, sem hafa vit og vilja til að skoða
írá svona almennu og óhlutdrægnu sjónar-
miði, peir veiða vart æðarfugl, pó þeir eigí
kost á, (Niðurlag).
hún verður; en látum pað nú allt vera, pó
hún verði ekki svo sainhaldssöm, sem jeg
vildi óska, en út yfir allan pjófabálk tekur
það, ef hún skyldi vera farinn að makka
eitthvað við' strákinn hann Eriðrik hjerna á
Hólmi, já pvilík ósköp! sem ekki á skeini
fyrir rassinn á sjer; en pa,ð skal nú varla
verða mikið úr pví meðan gamli Björn tórir,
pví ef jeg. kæmist að pvi að þetta væri satt,
skyldi jeg óðara gjöra hana arflausa, já
föðurlausa par ofan í kaupið. Hún sver
sig pá líka fyrst til muna úr ættinniefhún
girnist að eiga bláfátækann manninn, sem
pó er öngvu umkominn, en væri hann stud-
entus eða factorarius, sem eru i embættis-
manna tölunni og hafa launin, já pvilk
blessuð laun, sem peir hafa, sem eru pen-
ingarnir; pað var annað mál; en að faraað
bífatta sig með strákinn hann Friðrik, pví-
likann gútta, sem er öldungis fjelaus jeg
vil ekki segja vitlaus, pvi nógu er hann
gáfaður og gefinn fyrir bækurnar trúi jeg,
það læt jeg svona vera; jeg held maður lifi
lítið á þessum gáfum jog pví síður á bók-