Norðanfari - 20.12.1884, Blaðsíða 1

23. ár.
Nr. 59.—60.
\-------------
T u n a s 1 j e 11 u n.
I,
(Niðurlag)
Ralístui og purrkur, ávinnsla og umliirð-
ing verður 8 krónum meiri enn á sljettu dag-
sláttunni. Verði nú þvílík dagslátta sljettuð,
pá er verksparnaðurinn 16 krónur, heybót ef
til vill 7 hestar = 28 krónur eða alls 44 kr.
árlega. Og að 6—7 árum liðnum heíir sljett-
aða dagsláttan borgað-.allan kostnað og jörðin
hækkað um 1100 krónur í verði ef jarðabót-
inni er viðhaldið með góðri umhirðingu.
En bezt er nú að gjöra ekki ráð fyrir
meiru en 25 króna arði á ári.
II.
Jeg hefi i áðurnefndri grein minni um
túnasljettun sýnt, að ef hver bóndi á Islandi
sljettaði að meðaltali 120 Q faðma á ári, pá
yrði öll íslenzk tún alsljett á 38 árum.
En pegar búið er að sljetta túnin, hvað
á pá að gjöra? Nóg er af óræktarmóum ým-
ist Iyngmóum með lausri rót og ílögum, eða
pá puntgrasmóum með góðri rót og engum
flögum. Jpað er víst að mörgum pykja móar
pessir óíp_'og gagnslitlir. En jeg er
viss um að margur bóndi í Noregi og Sví-
pjóð og enda á sumum stöðum á Jótlands-
heiðum, mundi pakka fyrir ef hann hefði eins
góðan jarðveg að rækta. Jeg hefi sjeð norska
bændur ryðja stórgrýtta og rótlitla móa og
gjöra pá að ökrum. Jeg hefi sjeð danska
bændur plægja sendna heiði par sem ekkert
óx nema Jyng og gjöra að akri eða túni; og
svo ófrjó var jörðin par, að grasið varð ekki
meira enn á útkjálkum túna vorra: pað var
varla hægt að íá í laglegan múg. f>essir
menn mundu kalla móa voraauðslind ogaðra
auðslind mundu peir sjá í öskubaugum vor-
um, pessum hinum merkilegu íornleyfum
„M ú k i n n“
leikrit í íjórurn Jiáttuni.
Gunnlaug'ur Einar Gunnlaugsson
á Y t r i - E y.
(Eramhald).
Margrjet.
Ráðið er að mörgu leyti gott, en mjer
Lýður hugur við að svíkja föður minn svona
hraparlega, jeg veit ekki nema pað verði
hans bani og í öðru lagi er jeg svo hrædd
um að petta misheppnist og pá er nú svo
sem úti um mig; kall faðir minn verður
fokvondur. og rýkur uudir eins til og trú-
lofar mig Gunnari lundabagga eða eiuhverj-
um mauradurna.
Guðrún.
Ef pjer býður svo mikið við að ergja
kallinn, svo sem vilcu tima, en ægir ekki
við pví að láta hann gipta pig einhverjum
og einhverjum, sem pú hefir alla pina æfi
skömm, andstyggð og leiðindi af, svo pú
Akureyri, 20. desexnher 1884.
sem ósjálfráð fyrirhyggja forfeðra vorra hefir
safnað og gefið oss í arf.
Móa pessa væri bezt að rífasundur með
plógi og sá svo grasfræi í pá. En ef plóg
vantar, pá er líka hægt að sljetta pá með áður
nefndri aðterð og er pað ekkert seinlegra, en
að sljetta gott túnpýfi.
Sjeu móar pessir látnir sjálfráðir, blása
peir upp ogeyðast: ofpurrkur á kollum peirra
og ofvæta í lautunum eyðir peim smátt og
smátt svo eptir verða að eins blaut og hrjóst-
ug melholt.
En verði öll tún alsljett og algirt, allir
móar sljettir og gírtir, allar mýrar purrkaðar
og girtar og hafðar fyrir haga og engi til
skiptis eins og á sjer sjtað í útlöndum, pá
yrði land vort fyrst frjótt og sannarlega fag-
urt —. |>á gætu miklu fleiri iifað hjer á
landi en nú er mögulegt, pví pá væri hver
grasblettur ræktaður svo hægt væri að hafa
margfalt meira pjettbýli, jpjettbýlið gjörði
allar vegagjörðir hægar og ódýrar; vegirnir
yrðu pví miklu fieiri og betri; og svo yrðu
allir aðdrættir hægri og ódýraii; og aðdrátta
hægðin sparaði marga verkdaga og verkdagar
pessir gætu orðið til nýrra starfa, nýrra fram-
fara bæði í andlegu og verklegu.
Og við petta yxi auður, frami og far-
sæld landsins.
En hverjir eiga aí"*))yrja á umbótum
pessum? Landsdrottnar og leiguliðar í sam-
einingu,
J>að er ljótt að vita til pess hve sumir
landsdrottnar hafa farið illa með jarðir sínar.
J>eir hafa opt eingöngu hugsað nm að hafa
afgjaldið af peim hvort sem pær verstnuðu
eða bötnuðu, en ekkert hugsað um að láta
bæta pær og prýða sjer til sóma og afkom-
endunum til gagns. |>eir hafa ekki hugsað
um pað að bætt og prýdd jörð er eins og vel
uppalin lcynslóð hinn bezti arfur sem vjer
getum veitt hinni komandi öld, og hinu feg-
ursti minnisvarði er vjer reisum sjálfum oss;
litur aldrei glaðan dag framar. Ef pú
pannig metur mauraánægju föður pins meira
en timánlega og jaínvel eilífa velterð pina,
pá er jeg alls ekkert að troða hjálp mmm
upp á pig. Jeg skal íúslega láta mjer
liggja í ljettu rúmi hagi pína, ef pú vilt.
Margrjet.
Blessuð Guðrún mín taktu ekki orð min
svo að jeg neiti hjálp pinni. Nei pvert á
móti verð jeg fegnari, en frá megi segja,
ef pú getur lijálpað mjer, að eins pað gæti
gengið slisalaust og pessi tilraun yrði ekki
til að gjöra illt verra og svipta mig allri
von um Eriðrik. p>að er pað, sem jeg ótt-
ast mest fyrir.
Guðrún.
Yertu öldungis óhrædd, Manga minl
Jeg skal útbúa pað þanmg að allt dugi (tek-
ur í handlegginn á Sæku). Hlauptu nú fyr-
ir mig yfir að Hólmi og segðu honum Enð-
rik að koma hingað undir eins og biða upp
í fjáihúsinu lijerna, pangað tíl jeg kem að
tala við hann, þú getur orðið honum sam-
ferða til baka aptur og látið mig svo víta
pegar þið eruð komin. en segðu honum að
hann megi endilega til að koma. og skuli
hann eigi iðra pess að hann finni mig; en
ekki máttu segja neinum frá pví; ef þú
gjörir pað skal jeg kæfa þig í honum svelg.
— 117 —
að vjer lifum í jarðabótaverkum vorum eins
og listamaðurinn og spekingurinn í verkum
sínum. Nei peir hafa nagað jarðir sínar eins
og hundar í hrossskrokk og eptirlátið afkom-
endunum hálfnagaða og stundum alnagaða
beinagrind peirra.
Hvað áttu þeir að gjöra? hvað eiga peir
að gjöra? að láta Ibæta jarðir sínar, jveita
leiguliðum trygga og æfilanga ábúð og
borga peim jarðabótina eins og landbún-
aðarlög vor loksins hafa ákveðið,| pótt óná-
kvæmt sje.
Og umfram allt, bæta jarðir sínar er
peir sjálfir búa á. Yanrækt sjáltseign-
arbóndaus á ábúðarjörð sinni ,er lang
svívirðilegust og ófyrirgefanlegust af
öllum trassaskap og slæpingshætti, enda
tóku lögin áður hart á henni og svo ætti enn
pá að vera.
En leiguliðarnir eru heldur ekki alveg sýknir
saka í efni þessu. |>að er ekki von að peir
sjeu viljugir til að bæta jarðir pær. er þeir
mega búast við að verða reknir af á .næsta
ári. En á landssjóðsjörðum, par sem þeir
geta haft æfilanga ábúð, ætti peim ekki að
vera vorkun á að gjöra jarðabætur. En hvað
gjöra peir? J»eir bæta pær optast ekki fremur
fyrir pað — þeir svíkjast opt um að upp-
fylla leiguliðaskyldurnar þó ekki sje nema að
sljetta svo sem 10—20 □ faðma á áriT' ’Og
pó veitti peim víst ekki af að gjöra pað bæði
til að fá flekkstæði og eins til að jarða ýms-
an óhroða, til dæmis afrakstur, sem sumir
brenna upp svo reykirnir sjást langar leiðir
eins og smáhverar væru að gjósa upp í tún-
uro peirra!
_það er ríst að mörg byggingarbrjef eru
vitleysislega ströng, enda svíkjast leiguliðar
rækilega umað hlýða þeim. Og landsdrottn-
ar láta petta viðgangast opt umtölulaust. Betra
væri að hafa byggingarbrjefin vægari, en ganga
svo rikt eptir að peim sje hlýtt, pví það væri
til pess að venja bæði leigufiða og lands-
Sæka.
Allt af á jeg að vera að sækja pennan
góða Eriðrik írá morgui til kvöids. |>að
vildi jeg hann væri kominn út í hafsauga.
J>að verður líka ekkí óskemmtilegt fyrir mi»
að tölta eptir honum suður á land. ef jeu-
parf að sækja hann tvisvar og prisvar á
dag í allan vetur. íákárri eru pað sæking-
arnar að tarna.
Margrjet.
Lattu nu ekki svona feæka mín! jeg
skal gefa pjer fiatbrauðsköku með nógu
sinjöri til að bita á leiðinni, ef pú passar
nú að segja engum frá neinu og laumast
frá bænum.
Sæka,
Jeg skal segja . . engum segja . , . .
fara hlaupa tíjótt og segja Birni, já ekkert
segja . . . blessuð Manga mín ! (fer).
Guðrún.
Par pú nú fram í stofuna, Manga mín I
og segðu pabba pínum að jeg vilji tinna
hann inn og tala við hann. , Jeg ætla að
reyna til að lagfæra kollinn á kalli áður en
Friðrik kemur og bónorðið byrjar. Vertu
frammi hjá gestunum á meðan.
(Margrjet fer).