Baldur - 11.07.1868, Blaðsíða 4

44
VÖRN. II.
„Allt er vant,
ef þú vil) þepir;
þá ertu umb bleyfti borinn,
eba sonnu sagcir.
Annars dags
lát-tú hans ondu umb farit,
ok stófcva svá lýí)um lýgi !„
í annað sinn kem jeg til einvígis við níðritara Þjóð-
ólfs. í þetta sinn hefir burgeisinn, sem jeg á við, merkt
sig með ofurlitlu »6«-i. Hvað ó-ið á að þýða, veit jegekki,
en hitt veit jeg, að greinina í Þjóðólfi hefir skrifað prest-
ur, sem ekkert »ö« á í nafninu sínu. En látum hann
merkja sig með bje-i, það á vel við hans bjeað bull.
Hann herra Bjeaður segir þá, að kvæði mitt »Sankti-
I'jetur og sálin«, sje »ósæmilegt» og »gagnstætt siðgæði
og velsæmi«. Jeg fæ eigi sjeð að svo sje. Háðdeilur
(Satirer) fá reyndar optast óvini, ef þær eru sannar, svo
jeg get hugsað mjer, að einhver, sem hefði þótzt eiga sneið
í kvæðinu, tæki hana til sín. En hvernig fer þú að reiðast
þessu, sjera Bjeaður? Er það ósæmilegt að hæðstaðsjer-
vizku og hjegóma? Jeg hef reyndar heyrt fáeina afglapa
skilja þetta kvæði svo, að það ætti að skensa kvennfólkið
yfir höfuð, eða að sýna, að engin heiðvirð meykelling (Pe-
berjomfrue) væri til. En er ekki slík útlegging óðs manns
æði? Hvað mætti þá segja um Honesta í sögunni eptir
Machivaelli? Þar er andskotinn látinn fara uppájörð
í eigin persónu og kvongast; en svo vondur sem hann er,
þá fær hann konu enn verri, og svo illa, að hann kýs held-
ur að flýja aptur til helvítis, en að lifa saman við hana.
Ætli það hafl nú verið tilgangur Machivaelli’s, að segja með
þessu, að allar konur væru verri, en andskotinn? Út af
sögu þessari hafa verið orkt kvæði, er fara verr með kvenn-
fólkið, í ekki betri orðum, en gjört er í »Sankti-P. og sál.«
Og hverjir hafa orkt þau kvæði? Tegnérmeð Svíum, Öhlen-
schláger með Dönum og Ramler með Újóðverjum1. Enþað
er nú liklega til lítils að segja þjer þetta, sjera Bjeaður,
þú þekkir líklega lílið til þeirra, mannanna þeirra arna 1 —
En, með leyíi! sjera Bjeaður, má jeg ekki gjöra litla milli-
selning.
Úað er bágt til þess að vita, að eigi skuli geta heyrzt
svo hundsropi í Þjóðólfi, að ritstjórinn tóni þar eigi undir
ineð. Hvar á inn í neðanmálsgreinin á bls. 128a ? Það er
eigi gott að sjá! En jeg skal lesa í málið, sem góðfús
lesari, og taka hana eptir orðunum: »valið sjer slíkt yrkis-
efni«. En hvað á hún að þýða, greinin? Á hún að drótta
því að mjer, að jeg hafi eignað mjer hugmynd eptir Byron?
Sje svo, þá er hún óheppileg, því að það mátti vera hon-
um eins óskiljanlegt, að jeg shildi Byron, eins og það ermjer
óskiljanlegt, að hann skuli pehhja kvæði eptir hann, þar
sem hvorugur okkar mun vera sterkur i enskunni; enda
vill nú svo vel til, að jeg hef aldrei eignað mjer hugmynd-
ina í kvæðinu; jeg hef sagt að efnið væri æflntýr, eða þjóð-
saga. En jeg hef gert yður grikk, herra ritstjóri! Jeg
vissi, að ef kvæðið væri gott (og það er allgott), þá mundi
Þjóðólfur reyna að klína einhverjum óhróðri saman um það
og mig, því hann heflr sýnt sig í því fyr; og þvi ljet jeg
þess með vilja ógetið, að kvæðið er frumkveðið á dönsku
af Peter Magnus Tröjel, sem dó 16. dag desember-mán.
1793, þegar Byron (sem fæddist 22. d. jan.-mán. 1788) var
ekki fullra 6 ára gamall, og þó heldur sá hinn lcerði (?!)
útgefandi Þjóðólfs, að Byron hafi fundið hugmynaina. Nei!
hún er eldri, en bæði Byron, Tröjel og J. G.! »Ekki eru
allar ferðir til fjár»; svona fórþegarJón Guðm.fór af stað,
að sýna sig meðfjölvísi sínaogþekkinguískáldskap. Betra var
nú heima setið, herra ritstjóri! «flas er sjaldan til fagnað-
ar». Að svo mæltu kveð jeg yður, herra ritstjóri, fagnað-
arlaus kumpán!1.
Kvæði Tröjels byrjar svona :
„Sanct Peder sad ved Himlens Dor
og pikkede“.
og endar svo:
wsaa vendte hun til Yerden om
og foer derhen,
og leved der; men aldrig kom
hnn mer igjen“.
Allri skerðing «siðgæðis» og «velsæmis» verður því að
slengja á bak Tröjel sáluga í gröf sinni, og segir þó um hann
f æflsögu hans: «hann dó elskaður og virtur af öllnm góð-
«um mönnum, sakir þess að hann var maður vandaður í
«öllum hugsunarhætti sínum».
Sjera Bjeaður segir að sltáldskapurinn á kvæðinu sje
«klaufalegur og styrður». Á það ekki að vera kveðsltapurtnn?
En hvílíkur er sá, sem rekur upp þennan ástæðulausa og á-
mátlega sleggjudóm? Er það maður, sem heflr vit á því,
eða sem sje trúandi til orða sinna? Langt frá! Það sem
hann hefir látið frá sjer á prenti, er að vöxtum og gæð-
um bæði minnaogómerkara,enþað afar-litla, sem prentað er
eptir mig. Hann hefir því hvorki vit nje vilja til að segja
satt, enda hef jeg fyrir mig að bera dóm ýmissa manna
um, að kvæðið sje vel liðugt-, og meðal þeirra manna er
sá maður, sem bæði er víðara og betur kunnur um allt ís-
land, en sjera Bjeaður. Loks þakka jeg þó sjera Bjeuðum
fyrir þær góðu hugmyndir, sem hann hefir haft um nafna
minn, skólapilt, en þó honum þyki það eigi trúlegt, þá er
bæði hann og jeg einn og sami Jón Olafsson.
— Prestaköll 1. þ. m. samþykktu 6tiptsyflr«ö]din afe þeir
heftiu brautaskipti sjera Vigfús Sigurtsson og sjera Sveinn Skúiasou,
sjera Sveinn flytur því at Stabarbakka og sezt ab því brauti, en sjera
Vigfús verbur kyrr á Svalbarti.
1) Sjá: „Lyrische Bluhmenlese1-. Leipzig. 1774. und 1778.
1) cfr. Lárenzíus-sögu. 12. cap.
Útgefandi: «Fjelag eitt í Reykjavík«. — Ábyrgðarmaður: Friðrik Guðmundsson.
Preutabur í lands-preutsmibjuuni 1868. Einar púrtarsou.