Baldur - 05.08.1868, Blaðsíða 1

(k-'lf"’ Auglýsingar og grein-
ir um einstaMeg efni
eru telcin í blað þetta,
ef borgaðir eru 3 sk.
fyrir hverja linumeð
smáu letri (5 sk. með
stœrra tetri). Kaup-
endur fá helmings af-
slátt. Sendur kaup-
endum ókeypis.
Þeir, er viJja semja um
eitthvað við rilstjórn
blaðs þessa, snúi sjer
í því efni til ábyrgð-
armannsins, Friðriks
bókbind. Guðmunds-
sonar, er býr í húsinu
nr. 3 í Ingólfsbrekku.
Verð blaðsins er 24 sk.
ár-þriðjungur hver (6
blöð), og borgist fyrir-
fram.
1. ár.
Reykjavík 5. dag ágúst-mánaðar, 1868.
12. blað.
Efni: Ný-Grikkir. — Börknn á veiíarfærura. —Náhrafnarnir (kvæbi
eptir Ján Olafss). — Frjettir innlend. — Agrip nm „Lærdnmslistafjelag-
ib“ — f Jiín Jjnríiarson Thóroddsen (kvæbi). — Anglýsingar.
NÝ-GRIKKIR
(úr dönsku máli).
í>á er Georg, sonur Iíristjáns konungs hins IX., varð
konungur á Grikklandi, fór suðurþangað með honum mað-
ur, að nafni Þeódór Hansen. Hann hefir nú dvalið þar
síðan og verið hirðprestur konungs. Hann hefir þannig
átt kost á, að kynna sjer ástæður Ný-Grikkja, enda hefir
hann nú gefið út bók á danska tungu, er lýsir ástandinu
þar, einkum í andlegum efnum, og nefnist sú bók >Frá
G rikkj uma (»Grœske forhold«).
Um þær mundir, sem Grikkir fengu danskan konung
yfir sig, var það einhverju sinni, að prestskepna nokkur í
Danmörku ljet í Ijósi þá skoðun, hvort það atvik, að Grikkir
fengju konung af danskri ætt, myndi eigi geta orðið til þess,
»að Danskurinn gæti nú með hjálp Grikkjans snúið Tyrkj-
anum á kristilega danska trú(!)«; prestskepnan hefur nú
líklega í sinni heilögu einfeldni haft eins kúfaðan og fleyti-
fullan mæli af trúnaðartrausti á drottinn sinn, eins og nið-
ursetukellíngin hornfirzka, sem hugði, að guð mundi bæta
hag sinn með því, að láta sig giptast byskupinum, »því
að ekkert er drottni ómáttugt«, sagði kerling. — En hver
sá, sem les bók sjera Hansens, mun stórlega verða að efast
um, hvort það mætti eigi kalla framför, að minnsta kosti
að siðferðislegu leyti, ef Hund-Tyrkinn fengi snúið Grikkjum
og gert þá að góðum og trúföstum Múhameðlingum.
Bók þessi Hansens prests er bein áskorun um hjálp
til handa trúboða einum, er Laskaratos heitir; hann stend-
ur einn uppi í Grikklandi, og hefur, að hætti siðbótar-
manna, stofnað sjer í þann háska, að við liggur, að hann
þoli píningarvætti fyrir það, er hann boðar kristni og talar
trú fyrir Grikkjum.
Yjer erum þess vissir, að lesendum vorum mun þykja
fróðlegt, að sjá fá ein brot úr efni bókar þessarar, og telj-
um fullvíst, að þeim leiðist það eigi.
Laskaratos er íónskur maður, frá Haus-ey (Kefalonia,
sem er stærst íónsku eyjanna); hann er fæddur árið 1811
af göfugu foreldri; hann var neyddur af þeim, er að hon-
um stóðu, til, að leggja sig eptir lögvísi, og tók hann em-
bættis-próf í þeirri grein. Síðan er hann fór ulan til að
fullkomnast í mennt sinni, þá opnuðust augu hans svo, að
hann sá eymd ættjarðar sinnar. Þegar er hann var heini
kominn tók hann að yrkja háðdeilur um svínshátt og sóða-
skap þann, er átti sjer stað í prestastjettinni ogá heimilis-
brag manna. Hann var svo farsæll að hljóta gott kvonfang;
gekk hann að eiga ítalska konu ; var það hinn bezti kvenn-
kostur; efldi hún hann og aðstoðaði í siðbótum hans. Árið
1856 gaf hann út »Launungar IIaus-eyjar« (»Kefalonias
mysteriera)-, í þeirri bók dregur hann skýluna af öllum aum-
ingjaskap og svivirðing hins kyrkjulega og borgaralega fje-
lags; settu klerkar hann þá í bann; hefir hann síðan ritað
dagblöð og flugu-rit og kennt, og lagt allt í sölurnar fyrir hið
góða málefni; hafa »papad«-arnir (geistlegi skríllinn) ofsótt
hann ; og hefur hann ótrauður og með hinni mestu sjálfs-
afneitun barizt eins og sannleikans postuli; en mótstaðan,
sem hann fær, er of ósigrandi og hjálpina ekki að telja;
honum hefur verið varpað í karma-dýflizu1, og orðið að
sæta smánun og ofsóknum skrílsins og óþjóðalýðs hins arg-
asta, og nú, sem stendur, liggur við að hann líði nauð.
Sjera Ilansen tekur upp í bók sína lýsingu Laskara-
toss á löndum sínum og siðferði þeirra; en sú lýsing er
allt of stórkostleg, umfangsmikil og efnisrík til þess, að
ágrip af henni verði sýnt í svona litlu blaði, svo nokkuð
megi heita og í lagi fari. Það eru hvað um sig stórkost-
legar ægimyndir, er hann sýnir oss af barna uppeldinu,
sóðaskapnum í híbýlum manna, illsku skrílsins, kúgun
kvenna, sölunni á dætrum í hjónaband, embætta-svældinni,
okrinu, svikunum, trúleysinu, tjóngleði manna eða bölfró
(iSkadefryda) við náungann, afvegaleiðslu alþýðunnar o. s.
frv., o. s. frv., o. s. frv.
Grikkir hafa þrenn trúarbrögð — segir hann —: ein
er sú trúin, sem þeir játa, en breyta ekki eptir, ein, sern
þeir breyta eptir, en játa ekki, og enn ein, sem þeir bæði
1) Karma-dýflizn nefni jeg þess kyns fangelsi, er þiljní) ern snndur í
karma et)a klefa. Er þab gjört föngnnum til enn meiri kvalar, svo a?)
eigi býr nema einn í hverjum karmi, og eru þeir þaunig skildir frá
öllnm samvistnm manna.
45