Gangleri - 10.05.1871, Side 5

getur Magnfis Stephensen firskuröarins 14. apr.
1819, að hreppst. skuli ekki eptirleiðis vera
undan þegnir að greiða fátækraframfæri, og að
amtmenn megi fyrir ddugnað og óhlíðni gegn
boðum yfirvaldsins, setja þá frá án dóms og
laga, en segir síðau : „Þannin er meirilduti
konunglegra náðarfyrirheita, sein hreppst. að
boði konungs þann 21. júlí 1808, var Ijentur
í launaskyni, fyrir þeirra fitdragssömu embætt-
isstörf, auk þess sem þeim í kanselibrjefi frá
11. jfilí 1818 ekki áleizt veitandi undantekn-
ing í sakamálakostnaðar fitsvari — nú — ept-
ir 11 ár ein, þeim misstur ásamt rjettinum,
að fellast frá embættum, að eins eptir lög-
sókn og dómi. Aumkandi fremur en öfundandi
væru þó dugnaðarmenn , sem til launa fyrir
vitsmuna, ráðvendnis og atorku yíirburði, vcrða
til hreppstjórnarembættisnafna einna hjer ept-
ir kjörnir launalítið, ef þeir þegar gjör-
misst hafa velinegun sína til almenningi nauð-
synlegustu og gagnsöraustu embættisstarfa-
íramkvæmdar, mcð sífeldri armæðu, ónæði
kostnaði og margskonar álasi og aðköstum, og
verða óhæíir vegna fjeleysis og args, til að
gegna þeim framar, eða þá þjónusta þeirra
þóknast ekki lcngur — þar á ofan fitarmast
skyldu mcð Iögsóknarkostnaði — en tvöfalt
sælli eru þeir nfi, sem án dóms og laga, en
að kostnaðarlausu amtsboði, verða framvegis
við þunga, arg og fitdragssama hreppstjórn-
arverka-armæðu sem fyrst kvittir8.
f*annig hefir mál þetta staðið síðan, og
stendur enn í dag, nema hvað nýjum og nýjum
störfum hefir verið snarað í hreppstjórana
eptir því sem þau hafa falliö fyrir. Til al-
þingis 1845 komu tvær bænarskrár um bót i
kjörum hreppstjóra. þingið áleit brýna nauð-
syn að launa þeim, en af þvf nefndin, sem
skipuð var í tnálið, stakk upp á launuin fir
sveitarsjóöi, var málið látið falla niður, því
þingið gat ekki aðhyllst það. Árið 1863 var
bænarskrá um þetta mál send til alþingis frá
Borgarfjarðarsýslu. Komst málið nfi svo langt,
að um það var rituð ftarleg bænarskrá til
konungs, og beðið um, „að hreppstjórum sem
lögregluþjónum væri veitt frá 20—60 rd.
þóknun úr rikissjóði, eptir örðugleikum hrepp-
anna og öðrum málavöxtum“. Nfi fór að
liækka brún á mörguin hreppstjóra, og það
ekki síður, þegar frumvarp var lagt fram á
alþingi 1865, af hendi sjálfrar stjórnarinnar
um að bæta kjör þeirra. þeir voru nfi bún-
ir að bera hita og þunga dagsins í 65 ár af
öldinni, og þó sumir væru nfi bfinir aö leggja
frá sjer byrðina, og aðrir gengnir tíl hvíldar,
þá hugsuðu nú þeir sem slórðu, að loforð iu-
struxins væru nfi þegar uppfyllt, og annað
væri ekki eptir Cn að læsa írumvarpinu með
innsigli konungsins: En þaö er sanntnæli aö
„margur verður offeginn engu“. þingið þótt-
ist hvergi geta fengið buddu til að taka laun-
in fir, og þar ineð var rnáiið látið falla niður
að sinni. Bannig brugöust nfi hreppst. hinar
góðu vonir er þeir hölðu til þjóöþings sfns,
og er það ætíð ónotalegt, þegar þeir bregöast
er menn helzt vænta góðs af Um meðferð
alþingis á máli þessu hefir nfi orðið margrætt
í hjeruðum. Menn hafa furðað sig á, að
nokkrir af hinum konungkjörnu þingmönnum
hafa verið málinu mjög hlynnandi, cn aptur
hafa sumir hinna þjóðkjörnu vcrið eins og hálf-
volgir. Menn hafa sagt, alþing hafi lagt sig
í líma, með að fitvega hinum æðri embættis-
mönnum landsins launaviðbót, er nuinið hefir
mörgum þúsundum ríkisdala, svo að þeir geta
nú fengið nokkurn veginn saðning sína , og ef
til vill orðið vel brúnsljettir, en hreppstjóruin
hefir hið saina þing ekki getað ótvegað svo
mikil laun, að þeir helðu hálfan kvið, og ekki
einu sinni þóknun fyrir járn undir hest eða
íyrir reiðfataslit í þarfir hreppanna. Menn
hafa sagt að þingið hafi haft samvizku til —
sem þó var samvizkupóstur — að fá laun
handa lögregluþjónum kaupstaðanna, af jafn-
aðarsjóðum amtanna, en þcgar lögregluþjónar
sveitanna áttu að fá þaðan þóknun, þá fengu
menn svo mikið tannakul, að ekki var nærri
því koinandi. Monn hafa sagt að alþingi hafi
gjört uppástungur um, að auka á alinenningi
gjöld til spítalasjóðsins, og lagt á sveitirnar
nýtt gjald til þjóðvega, en að leggja á land-
ið þóknun handa hreppst., það var nfi ekki
nærii því komandi, jafnvel þó það lægi f aug-
um uppi, að fyrst þurfti að fá laun handa
þeim, þvf þá voru nokkur líkindi að hitt gengi
nokkuð greiðara en orðið hefir raun á. Það
er nfi að vísu ætlun vor, að þetta mál hafi
ekki verið nógu vel undirbfiið þegar það var
rætt seinast á alþngi. Málið hafði að sönnu
gengið sinn vanalcga gang, á milli stjórnar-
innar, amtmanna og alþingis, og þó þessir þrír
málspartar kunni að hafa hinn sanna mæli
vizkunnar í stjórnarmálum vorum, og þótt vjer
viðurkennum fyllilega þekkingu þeirra og and-
legt atgjörfi, þá mega menn þð vita, aö í
hjeruöum finnast þar að auki menu. sem eru skynv