Gangleri - 30.12.1871, Blaðsíða 3

sem vaxa um stund, og þá fara minnkandi
aptur um stund. Af þeim þekkja menn ná-
lægt 80.
Stöku stjörnur hafa birzt allt í einu,
skinið bjart um stund, en síðan horflð. í
októberm. 1572 tók Tycho Brahe eptir
stjörnu, sem hann ekki hafði fyrri sjeð í
Kassiopea; hún var allra stjarna björtust,
bjartari en Sirius, Vega og Júpíter, og
framan af sást hún enda um hábjartan dag,
en svo fór hún smámsaman minnkandi, varð
daufaii og daufari, og að ári liðnu og 5 rnán-
uðum var hún horfin, og hefir ekki sjezt síð-
an. Mönnum þótti þá sem stjarna þessi
mundi boða einhver stórtíðindi. og bar margt
til þess : bæði það, að stjarnan birtist sköminu
eptir að sBartólóineusnóttin“ á Frakklandi
var um garð gengin (s’br. Nýu söguna eptir
Pál Melsteð, bls. 112.), og svo hitt að menn
sem tóku mark af stjörnum, höfðu um tíma
spáð því að lieimsendir væri í nánd, en þorri
manna var fullur hjátrúar og hindurvitna. Þá
voru og nokkrir, er sögðu, að þetta væri stjarn-
an, sem hefði leiðbeint vitringunum frá aust-
urlönduin fyrrum, og mundi hún boða aptur-
komu guðs sonar, og hinn efsta dóm. Hversu
opt sem slíkar spár bregðast, þá er þó hjá-
trúin ávallt svo rík hjá alþýðu manna, að
þeim er trúað í hvert skipti. Tað er eins og
það liggi í eðli mannsins að festa trúnað við
það, og bera virðingu fyrir því, sem er óskilj-
anlegt og yfirnáttúrlegt, en þykja lítilsvert að
að þekkja hitt sem skiljanlegt er og eðlilegt;
og það er þessvegna, að alþýða svo opt læt-
ur blekkjast af brögðum þeirra rnanna er vilja
hafa sig til að nýta sjer heimsku annara. það
er ekki lengra síðan en árið 1857 að menn
víða um heim höfðu beig af halastjörnunni
miklu er þá sást.
Ilinn 10. október 1604 birtist og furðu
björt stjarna á himninum, en hún fór og
minnkandi síðan, svo að í aprílm. 1605 var
hún orðin á borð við 3. stærðar stjörnu, og
f marzm. 1606 hvarf hún. Það var og ár-
ið 1604 að ókennd stjarna sást í Refnuin;
hún ýinist bliknaði, eða eins og logaði upp
aptur, þangað til hún slokknaði með öllu.
Petta sein hjer heflr verið talið, eru að
cins fá dæmi til þess að sýna að í alheim-
inum ríkir einlæg breyting, en engin kyrð,
eins og mönnum hættir til að halda, þegar
inenn á heiðskýrri nóttu horfa á alstirndan
hiinin. í*ess ber og að gæta, að dæini þessi
eru tekin úr þeim hluta alheimsins, er kalla
má að sje næst oss; eu það er enginn efi á
því, að hin sama margbreytni á sjer stað í allri
hinni óendanlegu víðáttu, sem hulin er sjón-
um voruin.
Allt er hreiflng, en ekki kyrrð ; líf, en
ekki dauði; Ijós, en ekki myrkur; samhljóman,
en ekki þögn, Vjer verðum að líta á al-
hciminn til þess að fá hugmynd um mikilleik
sköpunarverksins, en inegum ekki binda liug-
ann við þetta sandkorn, jörðina, er vjer sjálfir
byggjum*.
Iljer að framan liefir verið talað um 1.,
2., 3. stærðar stjörnur o. s. frv. Menn hafa
sem sje sjer til hægri verka skipt stjörnununi
í flokka eptir „stærð“, þ. e. a. s. eptir því,
hversu stórar þær sýnast hjeðan af jörðunni ;
en það fer eptir fjarlægð þeirra; stærð fóstu
stjarnanna er oss ókunn, og vjer verðum því
að álíta, að þær stjörnur sein sýnast stærstar
sjeu oss næstar, en hinar fjær og fjær, scm
minni sýnast.
Fyrstu stærðarstjörnur eru alls 18 að
tölu; 2. stærðar 60; 3. stærðar allt að 200;
4. stærðar 500; 5. stærðar 1400, og 6. stærð-
arstjörnur 4000. Allar þessar stjörnur sjást
með berum augum. En auk þessara 6 ilokka
eru enn 10 flokkar, er að eins sjást í sjónpíp-
um. Ilinar minnstu stjörnur, scm inenn þekkja,
eru því 16. stærðar stjörnur. En með því að
*) Flamarion hejir rilad bók sina, sem þetta er
tekid úr, til þess ad færa rök ad þvi, ad skyn-
sainar verur byrjyi alla eda vel flesta hnetti.