Víkverji - 07.03.1874, Side 2

36
Itana íslenska. Annars verðr hún eigi nema á yfir-
bot'ðinu, hún keuir einungia fram í einstökum
siðum, er vér hermum eptir öðrum, on petta geta
apar gcrt eins vel, og ef til vill betr, en vér. Skyn-
sömum maniú h*fir ttfinlega best að halila eðli sínu
og h' ta JmmS.
Loksins er vanalega sagt, að ný» nöfnin hati
fiað fram yfir in gömlu, að pau gangi í erfðir, en
hvað er unnið með fví? Afleiðingin af inum
svökölluðum u-ttarnöfnum erlendis hefir einmitt
orðið sú, að næstum öll ættvísi hefir clottið niðr í {>eim
löndum. J>að verðr aldrei komist hjá því, að ýms-
ar n-ttir taki in sömu nöfn, og nöfnin verða pví ein-
ungis villandi.
Vér pykjumst Jtannig hafa hrakið ástæður J>ær,
er vanalega eru tilfærðar fyrir að taka upp in nýu
nöfn, og vér skulum nú að endingu benda á, að
síðan nýu nöfnin fóru að enda á „son“, sem nú fer
að pykja búðarmönnum hefðarlegra en „sen“, J>á er
komin mikil ástæða fram á móti nöfnunum, sem sé
sú, að J>au optast segja mann som annars manns en
föður hans. 'Eina ráðið hér við verðr i alþjóðlegum
skjölum og annarstaðar, Jar sem nauðsynlegt pylcir
að nafngreina manninn sem fullkomlegast, að bæta
við nýa nafnið nafni föður mannsins, eins og gert
hefir verið hingað til við gömlu nöfnin samkvæmt
fornum lögum1 * * og siðvenjum, og pað pó nýa nafnið
endi á „sen“ eðr „son“.
— RÚSSAR 1 MIÐASÍU. 1 48. tbl. voru gátum.
v.én þess, að nýlega hefði verið stofnað nýtt ríki
Múhameðsmanna í vestrhluta Kínaveldis, og kaninn
í' pessu nýa ríki hefði leitað: vináttm Korðrálfupjóða,
einkum. Riissa og Englendinga. Vér nefndum par
hjá in voldugustu. ríki, er hingað til ^hafa verið í
Miðasíu millL kaspiska hafsinsog Kínaveldis. Vest-
ast af peim er Kíwa, landið fyrir sunnan Arals-
vatnið; í suðaustri af pví er Bokara og. fyrir austan
og norðan er Iíhokand. Ibúar pessara ríkja voru
pangað til. fyrir fám árum blindir Islamstrúarmenn,
er hötuðust við ail&; kristna menn, Engum. kristn-
um manni var. lífvænt í löndum poii'ra, og peirfór.u
opt herferðir til inna nál*gu: landa, einkum suðrá
Persaland, og ræntu paðan fé og mönnum. præla-
hald var alstaðar, og höfðingjarnir kúguðu og fóru
á margvíslegan hátt illa með almúgan. pað varð
pví að' vera inum mentuðu pjóðum umhugað,. að fá
bót á pessu, og Rfisgar eiga. lof skilið fyrir að liafa.
riðið fyrstir á vaðið, onda. varðaði pað Rússastjórn,
sem drotnar yfir öllum norðrparti Asíu, og. er hann
allpharðara og ófrjófsamara land en Miðasía, mestu, að
Miðasíulöndin yrðu friðuð, svo að. verslunarsamband
1) T. a m. Grágás þingskapaþ kaj>. 25 um dóm-
rubning: „ok er goþinn skyldr at segja ryþjaudaunm
hvern hann nefndi í dóm, ef hann spyrr, ok nefna
dómandann ok svá foþur haus eþa moþur, ef þau voro
íslendzk4, og vibar.
gæti komist á milli þoirraog nábúalandanna. peg-
ar Krímstríðinu var lokið (1866), fóru Rússar pví
aði hreyfa sig i austrálfunní. peir byrjnðn að aust-
anverðu og réðust fyrst á kanatið Khokand, og 1866
böfðu þeir unnið pað alt, en í Bokara var pákan,
Músaffar að nafni, sem var í miklu áliti fyrir her-
k.ensku sína og óti'auðlcik; hann gat fengið Klio-
kansmenn til að gera uppreisn gogn Rússum, og
gerði sambaud við kaninn í Kívva til að reka Rússa
norðr aptr. Rússakeisari gerði pá Kauffmann her-
foringja að landshöfðingja í inum nýúnnn löndum,
og gaf honum fullkomið vald til að ráða fyrir pess-
um löndum, svo að hann jafnvel gat samið frið við
nábúapjóðir á eigin hönd og sagt þeim stríð á hendr;
Sumarið 1868 réðst Kauffmann inn í Bokaraland,
vann fleiri orrustur og lagði alt landið undir sig.
Músaffar baðst nú iriðar, og þegar hann var búimr
að selja allar víggirtar borgir sínar í hendr Rúss-
um, lét Kauffmann hann halda tign sinni, þannig
að hann skuldbatt sig til að greiða Rússakeisara
árlegan skatt. í öllum peim löndum, er Rússar
lögðu undir sig, stofnuðu peir reglulegar póstgöng-
ur, og alstaðar lögðu peir fréttapráðu (telegrafa).
Yerslun og iðnaðr tóku pví skjótt allmiklum fram-
iförum; stjórn Rússa var réttlát, peir af tóku alt
pr.i-lahaldj öll víg og annan ójöfnuð; stjórnin varð
því einkar vinsæl hjá alþýðu, og kanin sjálfr fór að'
una aHvel við ið nýa fyrirkomulag, og sendi son
sinn tH uppfræðingar í rússneskan hermannaskóla'.
Nú var eigi eptir nema Kíwa-ríkið. pað er ekki
síórt (um 300’ ferh. mílur og 350,000 innbúa), en-
pað' er einkar örðugt að sækja að pví, þar sem 100
mílna breiðir eyðisandar eru umhverfis pað á alla
vegu, en af annari hálfu var pað einkar áríðandi,
að friða petta ríki, eins og hin ríkin, pví paðan
mátti einatt búast við uppörfun til uppreisna í poim
jlöndum, er voru. friðuð, og ræningjrflokkar þeir, er
jfara um eyðilöndin i miðasiu, gátu par haft ið bestá
iathvarf.
Tilefnið til að Iíanffmann í fyrra vor sagði
kaninumaf Kíwa stríðá hendr var, að kaninn hafði
’látið hertaka nokkra Rússa, er hann neitaði að láta
aptr lausa. í byrjun aprílmánaðar f. á. lögðu Rúss-
;ar á stað tH Kíwu. par sem peir áttu^ einS' og
;sagt er, að sækja yfir langa eyðisanda, urðu þeir
;að skipta liði sínu svo, að nóg yrði vatní inum fáu
íbrunnum, er voru á leiðinni; handa hermöimunum
og inum mörgu úlfóldum og hestum, sem peir urðu
;að hafa meðferðis til að flyfja fallbyssur, púðr, kúl-
íur, tjöld, vistir og annað, sem með parf í herförnú
?á tímum. 4 hersveitir, als 15,000 manns, lögðu því
|á stað úr ýmsum héruðum í iöndum þeim, sem'
iRússar voru búnir að leggja undir sig, og var gert
.ráð fyrir að p*r skyldu fyrst sameina sig í Kíwa-
landi. Vegalcngdimar, sem hersveitir pessar áttu
:að fara yfir land, sem að mestu lfeyti var sandr tómr,
-par er hvergi sást stingandi strá, voru frá 100—150