Víkverji - 20.08.1874, Blaðsíða 2

168
manna, er báru í brjósti sér um landnámatíb, ekki
aí eins hreysti i bardögum og sjókæni, heldr einnig
lögvisku, sagnafræöi og mikilfenglegan skáldskap, til
þeirra landa, sem þeir höfðu unnið í austrvegi og
vestrvegi. það erþví auðsætt, að ekki einirNorðr-
landamenn, heldr allar mentaðar þjóðir, eiga ís-
lendingum gott upp að inna sakir iðna þeirra á
frumöldum Islands bygðar.
í öðru og einkanlegu sarabandi við Danmörk
hefir ísland verið nú í margar aldir; og það hefir ekki
síst sýnt sig á háskólanum, sem er jafnheimill Is-
lendingum og Dönum. pað er sannsagt, að þekk-
ing á íslenskum fornritum er, sakir efnis þeirra,
nátengd rækt þeirri við fornöldina og viðleitni að
endrlífga kosti hennar, sem nú er rótgróin um öll
Norðrlönd; og það er ekki ýkt, að háskólinn i
Kaupmannahöfn hefir ekki valdið alllitlu, að svo
er komið, einkum vegna þess, að hann er eigandi
meginbluta þeirra handrita, sem frá íslandi eru
komin, og undirstaða eru norrænna fornfræða.
Ami Magnússon, einn af nýtustu mentamönnum,
stofnaði rétta og djúpsetta rannsókn allra þeirra
hluta, sem annaðhvort lúta að fornritum íslendinga,
eða að seinni sögu íslands, og gaf háskólanum stór-
mikið safn íslenskra handrita, sem ætíð munu verða
talin með mestu gersemum bókasafnsins; og því er
hvergi jafnhægt og hér, að komast að botni í fom-
öid íslands og annara Norðrlanda. Jón Eiríksson,
lærðasti maðr, og ástvinr íslands og mikill gagns-
maðr íslandi, hafði numið vísindi í háskólanum og
varð aldrei frásldla honum né heldr handritasafni
Áma Magnússonar. Og nú að síðustu, R. K. Rask,
einhver mesti málfræðingr og einn af frumhöfund-
um norrænnar málfræði og allrar málvísi, var
jafnan samgróinn háskólanum. Islensku fomritin
sýndu honum fyrst þá stefnu, sem hann hélt þegar
með slíkum framgangi, sem kunnugt er. En hann
týndi aldrei ást sinni við ísland og íslendinga; og
hitt mun jafnvíst, að íslendingar gleyma því ekki,
að vart hefir verið meiri og einlægri vinr þeirra,en
Rasmus Kristján Rask.
Ekki er háskólinn í efa um, hvað rétt sé íþví,
að embættismannaefni á íslandi fá að sumu leyti
kcnslu í landinu sjálfu. En af því ætti ekki að
leiða, að ísland og háskólinn yrði sundrskila hvað
við annað. Og háskólinn er fús að efla sérhverja
ráðstöfun til að festa sambandið,
Af því, sem hér er fram tekið, hefir háskólinn
i Kaupmannahöfn tilefni til að samfagna íslending-
um nú fyrir sitt leyti.
Og er það ósk vor, að endrminning liðinna
þúsund ára hvetji Islendinga til að neyta með nýrri
atorku sér til hags og framfara þeirra ráða, sem
þeim cru með nýrri stjórnarskipun í hendr fcngin.
Kaupmannahöfn, 14. dag júlím. 1874.
Undir innsigli háskólans,
C. Hermansen
h. a. rektor Universitatis.
C. Goos,
Referendarius Consistorii.
ÁSKORUN.
I seinasta blaði Yíkverja frá í dag er í grein
um brauðaskipunina (úrbréfifrá sveitamanni) með-
al annars talað um hirðuleysi presta með að gegna
embættum þeim, sem þeim eru á hendr falin, og
sem dæmi upp á þetta er sagt, að ungr prestr, sem
átti að þjóna prestlausu brauði skamt frá sér, hafi
eitt sumar ekki hreift sig til þess, þó hann væri
heill og hraustr. Eitt sinn hafi hann farið heiman
og komist á bæ í aukasókninni, verið þar dag um
kyrt, en hafi ekki nent að yfirheyra þar pilt, sem
átti að fermast, þó bóndin beiddi hann þess, heldr
farið heim til sín svo búinn.
Einnig er þar sagt, að sumir prófastar séu
haugatrassar í prestsþjónustu og i öllu eðr fiestu
eptirbátar prestanna; þeir vísiteri ekki nema 3.
hvert ár, þó umdæmið sé lítið, húsvitji aldrei, cate-
chiseri lítið og hneyksli söfnuði sína með orðum og
athöfnum.
pessar ásakanir eru þess eðlis, að eg finn mig
orsakaðan til hér með að skora á hinn heiðraða á-
byrgðarmann Víkverja tafarlaust að nafngreina í blaði
sínu bæði þann prest og þá prófasta, er litið er til í
áminnstri grein, eða að öðrum kosti höfund greinar-
arinnar, svo eg geti snúið mér til hans, og leitað
hjá honum frekari upplýsinga. Á meðan þessari
áskorun minni ckki er gegnt, verð eg að skoða
fyrrgreindar ásakanir sem ósannan og ástœðu-
lausan rógburð, sem í mínum augum gjörir Vík-
verja lítinn sóma.
pessa áskorun bið eg inn heiðraða ábyrgðar-
mann Víkverja að taka í næsta blað prentaða með
sama letri eins og sá kafli greinarinnar sem hér
ræðir um, er prentaðr með.
Reykjavik 13. ágústm. 1874.
P. Petrsson.
Til
Ábyrgðarmanns Víkverja, herra yfirréttar pró-
kúrator P. Melsteð.
Vér hikum eigi við, að taka framan ritaða grcin
herra biskupsins í blað vort, og, að láta prenta hana
með því letri, sem hann mælist til, en, þó sumum
kunni, ef til vill, að virðast sem vér bætum gráu
ofan á svart, getum vér alt um það eigi orðið við
þeirri áskorun hans, „að nafngreina tafarlaust í
blaði voru“ þá menn, er hann skorar á oss að
ncfna; vér getum það eigi af mjög auðskildum á-
stæðum. En hvað þvi að öðru leyti viðvíkr, er grcin