Norðlingur - 18.02.1878, Síða 3

157
158
kynni að virðast sem þess væri l»öpf«(!!) f>essi svokallaða reglu-
gjörð ráðgjafans hefir fylgt nefndinni í latínukenslunni »í gegmvm
þykt og þunt«. — Vill alþýða, vill alþingi þola þnð, að hin dauða
tunga, latínan beri þann ægishjálm yfir liinurn þörfustu nárnsgrein-
um, að á viku hverri sé þessum Mólok offrað meira en f jórdung
allra námsstundanna og að henni sé ætlaðir meira en þrisvar
sinnum fieiri kenslutímar heldur en hinum nytsömustu fræðum??
J>að finst oss óhugsandi. En þessi lestafla sýuir bezt, hvilík þjóð-
tiauðsyn er á að hér sé sem allra bráðast tekið alvarlega í taum-
nna af þjóð og þingi, svo framarlega sem þjóðin ogþing henn-
ar eigi álítur latínuna hart að því fjórum sinmnn naud-
synlegrl en hinar þörfustu námsgreinar að grísku og stærðar-
fræði undantekinni: En þvílíkri vísindagrein einsog t. d. náttúru-
sögu hefir eigi ldotnast einu sinni fjórði hluti kensluslunda til
móts við latínu, og full líkindi til þess að þessum litla rétti henn-
ar verði beldur hallað framvegis eins og allra þeirra námsgreina er
ejgi bafa fundið þá náð fyrir augum hins svo kallaða íslands ráð-
gjafa, að taka skuli í þeim aðalpróf er komi til álita við stúdenta
examen. — þetta er þá mergur! réttarbótarinnar I í skólamáli voru
frá ráðgjafa hálfu.
Framhald.
oREYNDU AÐ VERDA AD NOTUM*.
þessi áminningarorð hins merka rilhöfundar Colton Mathers
liafa vakið inig til þeirrar meðvitundar að ekki sé nóg að heyra og
lesa, hvernig aðrirhafa verið, heldur verði maður sjálfurað breyta
og láta hugmyndir sínar koma t’ram í verkinu. Ástundun og þol,
sern sprettur af mannkærleika, og rniðar til sannrar velferðar, er
það afi sem enginn fær móti staðið, það hrifur mannvinina og fær
þá til að starfa með sér, og andi þeirra einstöku hefir áhrifá heil-
ar þjóðir. þessu tvennu vil eg treysta, og leitast við að starfa
að einhverju því er geti sagt: «þú hefir verið þarfur».
flvað á eg þá að taka fyrir hendur? Eg fer af stað, og berst
ósjálfrátt áfram í straumi tilburðanna, eg heyri hvar góður faðir er
að kcnna börnum sínum kristileg fræði og áminnir þau um að lypta
Jiuga sínum upp til hiinins og biðja iðuglega með heitri og lotningar-
fullri bæn, móðir barnanna cr hóvær og blíð og kennir þeim gott
siðferði, reglusemi og hlýðni, og gjörir þeim Ijósa hugmynd um
dygðir og lesti. þetta eru farsæl hjón, rík af dygðum og mann-
kærleika, og friður og blessun guðs hvílir yfir heimili þeirra, hér
finn eg engan skort er mannleg hönd kunni áð bæta, og berst eg
því lengra fram, og heyri á ræður góðra og skynsamra manna,
þeir tala um þjóðheill og föðurlandsást, ýmsan félagsskap og bind-
indi í nautn áfengra drykkja. þetta eru þjóðvinir sem ekki
vilja einungis lifa fyrir sig eiua, heldur og líka fyrir þjóð sína og
land, með þessum mannvinum vil eg starfa, og ganga ódeigur fram
i fiokki þeirra. Eg berst því enn Iengra fram, og heyri hásan
málróm, ldátra, sköll og ákafar kappdeilur, eg er kominn að breiðum
húsdyrum sem standa opnar, eg skoða mig um, og sjá! á miðju
gólfi hússins stendur borð með mörgum flöskum og giösum, mik-
ill fjöidi manna á ýmsum aldri sitja á lömuðum stólum alt í kring-
um það. f>ar má jafnt þekkja af hrímhvítu lokkum ellinnar hið
háaldraða gamalmenni, sem og líka ungmennið af blómhringum
æskunnar. þetta er drykkjustofa sem eg er nú kominn til; eg kalla
liátt! hver ræður hér lnisnm? Rakkusl Rakkus! gegnir hás og
skjálfandí rödd, hann cr hér einváldur konungur og við erum þegn-
ar lians. Nú rísa upp deilur og sundurlyndi, flöskur og glös velta
niður á gólfið, og stólar og horð berast hornanna á milli íhúsinu;
falsvinir Rakkusar vakna nú til óljósrar meðvitundar um ástand silt,
og úthúða Bakkusi fyrir svikula værð, þeir tala um harðstjórn hans
og fjármissi sinn, og minnast kona sinna og barna, sem als fara á
mis heiina, þar eð liakkus með sínti grimma einokunarvaldi dragi
undir sig hvern skildinginn, er ætlaður var fjölskyldu þeirra til fram-
færis. En fieiri raddir hregða fyrir. — «Höfnð mitt er sem steinn,
fætur mínir fá ckki gengið, augu min hata hér blindast, skilningnr
minn cr sljófur og heyrn mín er dauf, og Rakkus hefir dregið
tímann úr höndum mér, sem eg þurfti að vinna á verk köllunar
minnar».
J>ar eptir ganga fram trygðavinir Bakkusar og vilja koma sætt
á, og-kalla þessa iðrunarfullu meðbraiður sína drotlinssvika, og
brígsla þeim um kviklyndi og óstöðugleik. Með mjúkum og hjart-
næmum orðum reyna þeir til að þagga niðnr samvizkuáklðgun hinna,
sýna þeim dropann í glasinu og slritast við að gjöra þeim skiljan-
iegt, að Bakkus hafi samverkandi meðöl handa hvcrjum þeim sem
snúi sér og trúi, sem læknað geti höfuðverk og sorg, svo lengi
bergt sé á lífsbáru hans; sú verður þá sættin á, að margir liverfa
til hins fyrra ástands og bófsmaðurinn verður á endanuin að
ofd rykkjumanni.
Eg er þá kominn að því takmarki sem grein mín miðar að, sem
er að henda öllum yfirhufuð, en þó einkanlega hinni uppvaxandi
kynslóð á hinar hryggilegu myndir ofdrykkjunnar.
En hvernig verða be/.t reistar skorður við því átumeini þjóð-
arinnar, sem er lands og lýða tjón ? Með engu öðru en algjörðu
bindindi, margra ára reynsla sannar og sýnir að hófsemi stoð-
ar lítið, þvi vanalega er gengið gegnum þær dyr til bústaða of-
drykkjumannanna. Látum oss ekki farast miður en hinum heiðnu
Spartverjum sem innrættu börnum sínum viðbjóð á ofdrykkjunni. —
þér foreldrar gætið barna yðar í tíma, áður enn straumur of-
drykkjunnar lirífur þau með sér útá eyðimerkur spillingarinnar.
Og þér húsfeður, gætið heimila yðar fyrir þessum viðbjóðslega
lesti, og sýnið á sjálfum yður eptirbreytnisvert dæmi. Bendið
hinni uppvaxandi kynslóð á dæmi feðra vorra, og leiðið hana frá
nautn áfengra drykkja til algjörðs bindindis: það væri fagurt að
sjá smádrengi í sveitunum hópa sig saman til að ræða um það
félagslíf, því slík smáblóm' ættjarðarinnar mundu með tíð og tíma,
ná þeim þroska og afli, að þéirra harrlku limar mundu ná frá
kyni til kyns og kasta svalandi blæ framfaranna á þjóðir komandi
aldar, því ekkert spor gegn ofdrykkjunni verður stigið jafntryggi-
legt og það, að byrja á börnunum í tíma, og innræta þeim við-
bjóð á henni, því hjá þeim er enginn ríkjandi vani til fyrirstöðu, og
eugin löngun til þess, sem þau hafa aldrci tamið sér, og ef hver-
vetna væri með óþreytandi áhuga lögð rækt við þá aðferð, mundi
eptir fáa ára tugi algjört bindindi komið á yfir alt (slund.
Núna með áraskiptunum var þessu máli hreift í fremri hluta
Fnjóskadals, og byrjuðu umræðurnar með áþekkum fyrirlestri og
hér segir að framan. Og fanst þar enginn á meðal fundarmanna
er ekki játaði fyrirtækið þarflegt og gott; enda þótt dálítill mein-
ingamunur yrði, gáfu sig þó nokkrir mannvinir fram sem vilja styðja
fyrirtækið. — Við algjörðum sigri er ekki að búast í bráðina
Nú var samt eigi nóg meb þctta,
nú tók ah þyngja’ en eigi létta
innvortis kvöl og ósköpin,
laxeroliu lét eg síéan
leka tvisvar í holla víban,
þetta tók liann i cinu inn.
Finst honura stokkur fur&u stríéur
fyrir brjóstinu’ og dtá sííur,
hann þolir ei ah hræra sig,
hitinn er orbinn miklu minni,
inikif) beld eg 8amt til hann finni,
því hljótin hans ganga gegnum mig.
Ilvab á af) gera, hvah aö segja?
hcldurfiu karlinn muni deyja?
Ilann fer þá samt í himininn.
Æ þú hripar mér eina línu
aptur mef) Bjössa’ ah gamni m(nu;
sýnd’ engum manui sefiilinn.
Bcrbu kvofiju frá mör og mínum
margsinnia öllum vinum þínum,
konu og dóttur, kæri minn!
Heilbrigfii’ og glehi’ um Höfibabæinn
haldi nú á þér sérhvern daginn
á Iófura sínum út og inn.
Svo kann eg oi af) bibja betur,
en bæfii sumar og kaldan vetur
Guf) almáttugur gæti þ(n,
og láti’ okkur báta syngja saman
aveitungana — þah verfur gaman —
( cillfu lífi, elskan mín.
P. Ó.