Norðlingur - 10.08.1881, Qupperneq 2

nrinna enn einn stór skóli : þvívhvol'ki viröist mógulegt að á
alla smáskóla fengust góöir kennarar nh aö styrkur af opin- !
beru íð fengist til þeir’-a allra, svo kent yröi til hlýt-
ar í þeim, og væri þá illa farið. Þaö er eigi óhugs-
andi, aö vel stofnaöur skóli íyrir alt Vesturumdæmið, !
gæti fengiö álitlegan styrk úr Hrútafiröi, eí hann yrði ,
settur á þann staö, sem Hrútfirðingar álitu haganlegan, og 1
þeir mættu nokkru ráða um stofnun og stjóm hans. j
Skólajörðin verðnr að vera vel valin, ef verkleg búfræði i
ætti að verða kend á henni Víðast mun mcga kenna
túnarækt, en þaö þarf engu síður að keuna engjarækt J
eða vatnsveitmgar, sumar- og vetrar-hirðingu búfjár og !
margt lleira. Sýslunefndin í Dalasýslu niun þvi hafa valið j
svo vel sem kostur er á, að kjósa Asgarð til að stofna
skóla á og vðr þekkjuin cnga jörð jafn hentuga í Dalasýslu
og höldum að hún sð eigi til. Jörð þessi er á þjóðleiö |
nálægt miðju Vesturumdæminu; hún hefur gott og mikið
tún, gott og mikið íjalland heima, og þar renna fveir
lækir ofan hlíðina. sein brúka má til vatnsvcitinga um
hinn víðlenda Ásgarðs flóa, og vonandi er, að í honum i
megi finna mótak; en þess inun eigi hafa verið leitað j
hðr fyrri, því sauðatað og skóarhrfs roun hafa verið brúkað j
til eldsneytis. það er skamt til ^ælingsdals laugar; og
þó skriða sk nú hlaupin yfir hana mætti vera að viö
hana mætti gjöra, þar menn vita glögt hvar hún er.
í Ásgarði er að sönnu snjóasamt í ineira lagi, þegar
norðan-snjókomur eru; en þó ekki svo, að eigi megi
á flcstum vetruin nema fjárhirðingu úti sem inni. Yfir
höfuð liefir þessi jörð verið um langan tíina álitin bezta
bújörðin í Dalasýslu, af þeim sem ekkert sjóar-nh ,
eyja-gagn hala.
Nú er í ráði að halda fund að Sauðafelli í Míðdölum í
2. dag júnfmánaðar næstkomandi, til aðræða um skóla-
stoínun þessa; og er óskandi að þann fund sæktu þeir
menn ■— einn, tveir eða þrír — úr hverri sýslu í
Vesturumdæminu, sem beraskyn á.hversu þarfleg mentun
er áríðanði til llfs og sálar heilla, og að hún er einka
skylirði fyrir framför og hagsældum eptirkoinandi kyn-
fílóða á lundi voru Að funrlur Jx-ssi n nð hnldnot é-
Sanðafelli, er ekki af því að sú jörð geti verið vel hæfiieg
skólajörð, heldur af hinu, að presturinn, síra dakop (iuð-
mundsson á Sauöafelli, er hinn fyrsti hvatamaður þessa
álornis, og hinn ötulasti íramkvæmari alls þess sem eftt
getur efni og yiðgang þess, að skólinn verði stofnuður hús-
ið bygt og sein fyrst íarið aö kenna; og hefur hann
mikið lagt í söluruar á eiuu ári tíl þess, að skóla liug-
myndin iieldur lilnaði en dæi útaf, þrátt fyrir margar
hindranir uianað, elli og heilsu-lasleik sinn, sein haun
mjög lítift lætur hiudra sig frá að styðja og styrkja þetta
góða málefni, í orðum og verkuin.
það sem hfer iiefir verið ritað um mentun og skóla-
stoíun. er eigi þeirrar ineiningar. að þó skólar koinist
ujip. að fyrir það veiði ciregið úr hitmi lógskipuðu
heimakenslu. Það er heldur ætlun mín og ósk, að
þegar sú heimakenslu sem nú er lögskipuð, er orðin
inngróin meðvitund þjóðarinnar, þá veröi dálitíu við !
hana bætt, lil að mynda: nokkruiu cinföldustu og iiicó j
áríðandi heilbrigöis reglum, eða öðru .-em þá kynni j
að þykja mest áríðandi að innræta unglTiigum snemina.
þer sem látið þá skoöun yöar í Ijósi: að hin lög- I
skipaða kensla í skript og reikningi sð óþörf eða jafnvel I
spillandi, að því leyti sem iðni og ástundun í vim.u
áhrærir, gætið þess: að öll kunnálta og regluscrni í i
vinnu og við liana er mentun, sein altaí tekur fram-
fórum, og liefir tekið mörgum og rniklum framföruin hjá
flestum þjóðum jarðarinnar síðan þær umiu á líkan hátl
og yðr vinnum nú. Allur eymdarskapur vor á ró:
s(i,a í vankunnáttu cða mentunarleysi feðra vorra; o;
þvf kunna eigi fjósamenn vorir að bera út mykjuna, in
þeir sein moka liesthús vor að gjöra það, svo þai
gagn verði að hvorutveggja sem verða má til áburðai;
og°þðr kunuið hvorki að búa til haugstæði, nð segji
íyrir hvernig bera þarf hauginn eða verja haim skemdun
og hafið ,svo þriðjungi, ináske hálfu minna gagn af
áburði yðar en verða má. þar að auki hiiðið þör eigi
margt það, sem verða má að góðum áburði á viðcigauQÍ
jarðveg. Sð grasvöxtur og heygæði, undirstaða lífs-
framfæris og efnahags sveitadóndans, ásamt lagi og kunn-
áttu að afla heyja með dugnaði einsog þðr segið og
satt er að miklu leyti, þá veröið þer aö játa, að góður
áburður og rett meðferð á honum og jörðinni, se nndir-
staða grasvaxtarins og heygæðanna. En eg segi yður satt,
þðr kuunið harðla lítið f þessu, og þuríið þvf að láta
syni yðar læra það, svo þcir geti betur enn þer notað
sðr liina arösömu jörð. En þeir verða fyrst að læra
að skrifa og reikna, þvf annars læra þeir ekkert gagnlegt
livorki ser ne öðrum; jiví þetta er undirstaða als verald-
legs lærdóms og aðal-hjálparmeðal til að geta lært það
sem nokkur vandi er 4, til að geta gjort sjálfum sðr
og öðrum grein fyri því. Eg hefi tekið til dæmis að
bera út mykju og moka hesthús, svo sein þess auðveldasta
að almenningsáliti, til að sýna hve mikið oss vantar
í verklegri kunnátlu í flestum störfum, svo þau geti
orðið oss að fullu gagni. En bókleg íræðsla eða munnleg
tilsögn, jafnvel hvortveggja, hlýtur að ganga á undan, svo
maðurinn viti og skylji hvað hann gjörir, annars mis-
tækist honum opt og skaölega. Styðjið því, bræður góðir
að öllu því, sem getur cilt kunáttu og velferð niðja yðar,
í öllu þvf sein gagnlegt er, og gjörir þá hæfa til að
standa sómasainlega í stöðu sinni, samkvæmt Guðs. skyn-
seininnar og náttúrunnar boðum. Leggið fram Ið seni
flestir — þvf minna má vera frá hverjuin — svo að
nytsainur skóli komist sem allra fyrst á stofn; það er
betri arfur niðjum yðar, enn inörg hundruð krónur, og
fastari eign en nokkur jörð eða jarðar partur, og ber
betri og vissari ávöxt. A. B. (bóndamaður)
Ú i 1 e n (I a r f r j e 11 i r.
Danmör/c. þ>ess er áður getið í jSforðlingi að konuug-
ur hleypti upp þjóðþingimi danska af því að ráðaneytinu
samdi svo illa við það og sendi það lieim með snuprmn
fyrir únvta frammistöðu. Yar nú kosið á ný og töluverð-
ar æsíngar; en við þær lcosnmgar ox motstöðumönnum
raðaneytisins einniitt b^kur um hrygg og komu liðtleiri á
þing en áður og Iiálfu verri viðfangs. Gekk ekkert sam-
an a þinginu. og að síðustu var valin nefnd úr báðum
þingdeildum til þess að koma sáttum á, en þá er „Yaldi-
mar“ fór frá Höfn var útséð nm að það mundi takast,
og hefir þingi verið slitið enn á ný; en úliklogt er
að það ráð dugi eptir því sem kosningar fúru í vor. Vinstri-
menn vilja ekkert eiga við ráðaneyti það sem nú er og
neita því um að samþykkja fjárlögin, til þess aðneyðaþað
til að fara frá, en nú er langt liðið framyfir þanu tíína er
regluleg fjárlög skyldu samþykt af ríkisdeginum; fer þetta
alt í miklum úlestri fyrir stjúrn og þingi. Veðurátta hafði
nú mikið batnað, svo útlitið var betra fyrir uppskeru, þú
hafði rúgur ekki fallið enn í verði, en mais var dálitið ú-
dýrari og mun nú hér og á Oddeyri 100 pd. fást á 0 kr.
Danir ætla nú í sameiningu með nokkrum öðrutn þjúðuin
að stofnsetja vísindalegar rannsúknir sem næst Norðurheim.
skautinu, raða Jijúðir þær, sem samið hafa sín á milli uin
þetta fyrirtæki. rannsúknarstöðunum niður hringinn í kring-
nin heimsskautið. Menn vonast til að hinar mentaðri
suðurlandaþjúðir taki sig saman i líkum tilgangi hvað suð-
urheimskautið snertir.
Ekki hafa Englendin//ar enn þá lögleitt landbúnaðar-
lögin nýju fyrir frlfcnd. og þar gengur alt í sarna úlaginu,
og eru morð og úspektir hversdagslega, og hefir úaldar-
seggjunmn vaxið mjög hugur við það að lúrin Jcaþólski erki-
biskup Cröke hefir tekið allsvæsið málstað þeirra og haldið
jafuvel æsingaræður í Tipperary múti valdi og yfirgangi
Bngleudinga á írlandi. — Nýlega gjörðu írskir upp-
reisnarmenn tilraun til þess að sprengja ráðhúsið i Líver-
pool í loft upp, en þvi ráði var aítrað í tíuia.
Fralclcar hafa sigrað í Ttmis, og eru bæði ítalir og
Englendingar hæst óánægðir með þá herför. |>egar her-
liðið kom heim sunnan úr Afríku til Marseille, þar sem að
búa margir Italir, vildu þeir eigi fagna hemkomu liðsins