Útsynningur - 01.12.1876, Blaðsíða 4

—ÚTSYNNINGUE.—
beztu og veglegustu gjof. Vinnuhjúin missa skyldurækt sína
við húshændurna, heimta sitt fæði, uppeldi og kaup, en gleyma
að sýna tilhlýðilega hlýðni og árvekni í sínu kalli — börnin
alast upp í því sama, og verða ónytjungar, embættismennirnir
verða eigingjarnir, og missa sjónar á skyldum sínum við þjóð-
ina, og þannig kemst nokkurs konar ólvfjan inn í allan þjóð-
líkamann í heild sinni. Vér verðum að gjörá oss það ljóst, að
vér höfum ekki einungis skyldur við sjálfa oss, heldur líka við
aðra. Vér verðum að muna eptir því, að þegar vér vinnum
sjálfum oss gagn og öflum oss menntunar, gjörum vér allri
þjóðinni gagn, og aptur á hinn bóginn, þegar vér gjörum sjálfum
oss skaða með iðjuleysi og áhugaleysi, þá gjörum vér þjóðinni
skaða í heild sinni. J>að er aflt of ríkur vani og iflur liugs-
unarháttur, sem á sér víða stað, að vilja heldur liggja upp á
örlæti og góðsemi annara heldur en að vinna og bjarga sjálf-
um sér. Ef illa fer, hugsa margir slæpingar, fæ eg ætíð hjálp
hjá þeirn sem geta, og margir þeir sem af misskildri mannúð
og örlæti hjálpa slíkum piltum, gjöra eigi annað en ala upp í
þeim þennan óþokka. Vér meinum ekki, að vér ekki eigum
tilbærilega að hjálpa þeim, sem, þrátt fyrir starfsemi sína og
iðjusemi, ekki getur aðstaðið — nei, engan veginn — því
þeir ern sannir þurfamenn. Nei — vér meinum þá, sem
af dáðleysi og leti ekki nenna að vinna fyrir sér sjálfir, og
þykir engin skömm að vera öðrum til byrði; margir
berja því við, að þeir opt og einatt hafi ekkert til að
vinna, og geti því ekki unnið. J>etta er vanalega afsökun
letingjanna, því hinir starfsömu og atorkusömu finna optast
eitthvað til þess að hafa fyrir stafni. J>að er sannarlega
hræðilegt að sjá iðjuleysið t. d. stundum hér í sjálfum höfuð-
staðnum, þá dagana, sem ekki er róið, og eru þeir stundum
býsna margir; má sjá opt húðirnar hálf-fullar af ungum og
fullfrískum mönnum, sem standa þar heilum og hálfum dög-
um saman með höndurnar í vösunum og gjöra ekkert nema
glápa hver á annan, þegar búðunum er lokað eru þeir þó um
síðir reknir út eins og fénaður út úr kvíum. Stundum má
sjá að iðjuleysið er farið að hafa svo slæmar verkanir, að þess-
ir hinir sömu verða um leið og þeir híma þetta heilum tímum
saman að liggja annaðhvort fram á búðarborðið eða hafla
sér upp að veggjunum. Ofan á allt þetta þykir rnörgmn eng-
in minnkunn að því að sníkja sér út snapsa gefins, og er það
sannarlega neyðarleg sjón, að sjá menn niðurlægja sig þannig.
Vér vonum að menn misskilji ekki svo orð vor, að vér nefn-
um þetta af nokkurskonar iilgirni, það er enganveginn svo,
en vér vildum benda á þetta mönnum til aðvörunar og í bróð-
erni, og biðja menn sjálfra sín vegua, og þjóðarinnar vegna,
að láta ekki slíka forsmán sjást. í öðrum löndum kemur eng-
inn inn í búðir, nema hann hafi erindi eða þurfi að kaupa
eitthvað, og þegar hann heíir aflokið sínu erindi fer hann
strax burt. J>að væri óskandi að kaupmenn tækju sig aflir
saman í einu, að líða ekki þennan ósið, sem er öllum til
minnkunar sem hlut eiga að máli. J>eir, sem þannig sóa tím-
anum til einkis, koma ef til vill með þá afsökun, hvað eigum
við að gjöra, við höfum ekkert, þegar við ekki erum á sjón-
um; slíkum og þvílíkum er hægt að svara þánnig, og skjóta
svarinu til þeirra betri manna; það er ætíð nóg fyrir þann að
starfa sem vill starfa. Ef þú hefir enga vinnu heima hjá þér,
þá væri miklu betra, ef nokkrir tækju sig saman, og færu að
rífa upp grjót hér í holtunum í kring, fyrir grjótið fá þeir
peninga. pá daga sem svo vont veður væri, að þeir gætu
ekki verið við vinnu úti, geta þeir lesið sér í nytsamri bók, eða
frætt sjálfan sig upp á einhvern hátt. Bækur geta þeir fengið,
sem að eins nenna að lesa. Sama reglan gildir um bænd-
urna í sveitinni; mörgum deginum sem eytt er með því, að
híma inn í bæjum og liggja uppi í rúmi, væri betur varið til
þess, að byggja túngarðaspotta og þrífa í kringum bæina, held-
ur en að slæpast í kaupstöðunum dögum saman, eins og
margir hverjir úr nærsveitunum gjöra. Vér látumst ætla að
fiýja landið sökum þess það sé svo hrjóstugt og gefi svo lítið
í aðra hönd,. en megum vér ekki spyrja hvern starfsaman og
31
atorkusaman mann, hvort hann hafi ekki vel komizt af, og
sumir jafnvel orðið efnaðir. Aumingjaskapurinn og fátæktin
hjá oss er sannarlega ekki allt landinu að kenna, því það er
óhætt að segja, að óvíða í Evrópu má nokkurt land fæða jafn-
iðjulausa þjóð og vér erum, í það minnsta má fullyrða það,
að hvað sauðfjárræktina snertir, þá eru, ef til vill, fá lönd bet-
ur löguð en ísland.
Gufuskipsferðirnar við Nore{j.
Vér höfum áður í blaði þessu litið eitt minnst á gufuskipsferðirnar,
og að vér erum pó komnir svo langt, að hafa tvö gufuskip í förum.
Ferða-áætlun fyrir bæði skipin „Arcturus“ og „Díönu“ fyrir næsta ár
er nú pegar komin. Fyrir hið fyrra er áætlunin líkt og vant er, sama
er að segja með „Diönu“ nema ferðimar eru nú þrjár, en pað sem vér
hér einkanlega vildum tala um, og öllum verður vist hverft við að sjá,
er pað, að hvorugt skipið skuli enn pá koma við í Noregi; margir hafa
vonast eptir, að slíku hefði verið breytt. Vér hyggjum, að paðséunæg-
ar samgöngur við England, par sem Arctums kemur par í öllum 7 ferð-
unum til og frá. Vér hefðum pví ekki purft á pví að halda, að Díana
kæmi par líka við í öllnm prem ferðunum. Menn vonuðu pvert á móti,
að hún myndi verða látin koma við í Noregi, en sleppt Englandi. Sú
tiihögun hefði auðsjáanlega verið miklu hentugri fyrir oss. Oss sýnist
petta svo undarleg aðferð, að vér getum enga grein gjört oss fyrir slíku
fyrirkomulagi stjórnarinnar, pví eins og áður hefir verið tekið fram, er
pað eitt af hinum fyrstu skilyrðum fyrir framförum vorum, og sem vér
ættum að leggja mesta áherzlu á, að vér höfum samgöngur við fleiri
pjóðir en Danmörku og England. Noregur er pó það land, sem oss er
bæöi kærast og eðlilegast að hafa samgöngur við. Auk þess sem pað
liggur oss næst, og er hin forna bræðrapjóð vor, og var einu sinni föð-
urland hinna fyrstu forfeðra vorra. Vér getum ómögulega séð pað, að
pó vér kynntumst Norðmönnum aptur að nýju, að pað geti á nokkum
hátt valdið misskilningi í nokkru efni. Vér höfum hlakkað til, að, eptir
að vér hefðum fengið meira frelsi og fleiri gufuskipsferðir, gætum endurnýað
vorn forna kunniqgsskap við Noregsmenn; par að auki eru peir einhver hin
mesta verzlunar- og framfaraþjóð, sem í mörgu gæti orðið oss til fyrir-
myndar; pað sýnist eins og að þeir séu orðnir oss næsta ókunnugir,
einkanlega í verzlunarsökum; engir vita betur á oss tökin í þeim efnum
en Danir, og er það ekki óeðlilegt eptir svo margra ára reynslu. Ef
einhver parf nú að ferðast til Noregs, sem liggur oss svo nærri, verður
hann fyrst að fara þennan litla afkrók suður í Danmörku og þaðan apt-
ur norður i Noreg. Hvað Díönu viðvíkur, ættum vér pó að eiga svo
mikinn hlut í máli, að vér gætum ráðið pví, að hún kæmi við t. d. í
Bergen í öllum premur ferðunum, par sem vér leggjum 30,000 kr. á ári
til hennar ferða. þetta væri oss betra en ekkert fyrir pað fyrsta. Vér
vildum pví stinga upp á, að landshöfðinginn bæri pað fram við stjórnina,
að vér fengjum nú ferða-áætluninni pannig breytt, og pað nú strax að
sumri. Vér getum ekki með góðri samvizku ímyndað oss, aðþetta fáist
ekki, pYÍ í sjálfu sér er það ekki mikill kostnaðarauki hvað vegalengd-
inni viðvíkur, pví pað er víst ekki mikið lengra að koma við í Bergen
heldur en Granton, en hitt er auðvitað að kolin eru par nokkuð dýrari,
en engan veginn í samanburði við pann hag, ervér gætum af þessu haft,
og vel til vinnandi að bæta þeim kostnaðarauka við, skyldi pað standa
í veginum. Yfir höfuð ættum vér að fara að hugsa um pað að reynatil
að eignast gufuskip, pví pó lítið fé sé fyrir hendi, hyggjum vér að Al-
pingi væri pað ekki ómögulegt, að verja pvi þannig, endagætupað eng-
ar öfgar heitið, pó ein pjóð, pó lítil sé, ætti eitt dálítið gufuskip. Vér
búumst nú við pví, ef til vill, að sumir muni kalla, að vér viljum sigla
nokkuð háan vind. þetta hið sama yar líka sagt, pegar hin innlendu
verzlunarfélög byrjuðu fyrst — par í væri lítil stefna, og íslendingar
kynnu ekki mikið að verzlun sjálfir, og allt mundi fara á höfuðið. Nú
er pó komið dálítið annað hljóð í strokkinn, pví fyrir ötula og ósér-
plægna forstöðu Tryggva Gunnarssonar og annara góðra manna í Norð-
urlandi er þaö alkunnugt, hversu stórkostlegum proska Gránufélagið
hetír tekið og útbreiðst nú á fáum árum — um slíkar framfarir mundu
menn víst hafa gjört sér litinn grun í byrjuninni — og þannig gætiorðið
um petta gufuskip. það er víst, að sjíkt skip ætti ekki að verða oss
til byrði, par sem vér höfum frjálza verzlun og mikla pörf á bæði inn-
og útflutningum, pví vér getum aldrei tekið pað of opt fram, að vegir
á landi og samgöngur á sjó, er það sem vér ættum jafnvel að meta most
af öllu, og kljúfa par tilprítugan hamarinn. Vérættum heldurað reyna
til að verja fé voru í pessa átt, en aðra sem miður er arðberandi.
Vérætlum nú ekki að fara lengra út í petta málað sinni, heldur heyra
fyrst hvert pað fær nokkurn árangur eða alls engan, en hitt megum vér
fullyrða, að hyað samgöngurnar áhrærir, eru pær eitthvert hið mesta á-
hugamál þjóðarinnar.
— Nýkomin er á prent ritgjörð um „Bráðapestina“; hún inniheldur
nákvæmar leiðbeiningar til að verjast henni. Hún fæst hjá útgefandan-
um Einari þórðarsyni í Keykjavík, og kostar 25 aura. _
Ábyrgðarmaður: pORLÁKUE Ó. JOHNSON.
Prentaður í proutsmiðju íslands, hjá Eikaki Pórðarstki.
32