Skuld - 18.06.1879, Blaðsíða 1

,§g g '3
a s s
S a g ,cj 'O
a g< l-ag
*. 5 .s g
» M fco S •
"S -c S> "
CO c3 ^
~ s É—< ^*
- « ctí PhT
2 '2 * p ^
P c cð ^ Vh
^ — C 'bn
CO ^ £ ©
ií CO r-P M
1 8 7 9.
q5 g- g" «
>-J »tí M 3
2-«g §r ö
►tí p ^
-» %
P5* - , _ 00 (JQ
<*? £ n hn 0
_K £f5w?
^ * o ? ^
3 B <ií!
SL 5' w
sö* rt- ítx é
?r ■
C'
n $ s,c§
&
s 0
Nr. 78.
Eskiíirði, Miðvikudag, 18. júní.
III, 18.
_____________211____________________
Nokkrar atkugasemdir
við tillögur
l»rauða- og kyrkjumála-
neftadarinnar.
Eftir XV., prest.
[Framh.] III.
Viðvíkjandi tekjum kyrkna eru
tvær aðalbreytingar, sem nefndin stingr
upp á, nefnilega að breyta innheimt-
unni, og að auka tekjur kyrknanna,
en ég get ekki séð neina verulega
ástæðu fyrir tillögum pessum. Hvað
pá 1. gr. frumv. snertir, pá virðist pað
ekki eiga við, að leggja nýjar álögur
á pær jarðir, sem kingað til hafa að
lögum verið tíundarfríar, nema pví að
eins, að hrýna nauðsyn til beri; ið sama
er að segja um hækkun legkaupsins,
sem virðist vera að minsta kosti
nógu hátt eins og er. |>að er sjálf-
Sagt, að surnar kyrkjur eru svo fá-
tækar, að pær geta ekki staðizt endr-
byggingu og viðgjörðir með eigin tekj-
Um, en par á rnóti eru margar kyrlcj-
Ur, einkum í norðr- og austramtinu,
sem eiga stórfé í sjóði, og eru pó
vönduð og stæðileg hús. jpessi mis-
öiunr á efnahag kyrknanna getr haft
ýmsar orsakir, en in almennasta mun
vera sú, með tilliti til norðr- og austr-
amtsins, að par standa hús margfalt
lengr og endast miklu betr en á suðr-
landi vegna veðráttunnar. — Nú stendr
svona á með margar kyrkjur: pær eru
uýlegar, stæðilegar og sómasamleg
guðshús, og eiga talsvert fé í sjóði. —
Hver nauðsyn er nú á að aukatekjur
pessara kyrkna? Er liún svo brýn,
að ekki verði hjá pví komizt að pyngja á
gjaldendum, eiunig í gjöldum til kyrkn-
Unna? Eða hvað mikill á pá sjóðr
þessara kyrkna að verða? og til hvers
u að verja honum? Og pó pví verði
ekki neitað, að sumar kyrkjur séu svo
ftitækar að pær geti ekki bygzt upp
O' eigin tekjum, eins og pær nú eru,
Þá ber pess vel að gæta, að til inna
'átæku kyrkna liggja ol’tast fáir bæir
(lítil sólcn) — svo að pó hækkuð væru
Sjöldin til peirra, eftir uppástungu
ll6fndarinnar, pá yrði pað að eins til
uð pyngja á gjaldendunum, en fátæka
y-J'vkjan fengi par með als ekki nægan
b'kjuauka.
En hvernig á að koma jöfnuði á
pnna misjafna efnahagkyrkna? Mér
ebr komið í hug, að petta mætti tak-
íisb ^ueð pví að skoða allar lénskyrkj-
212
ur og klaustrakyrkjur sem eina heild
— eina sérstaka grein iandssjóðsins,
líkt og prestaköllin með tekjum sínum
er ein grein hans, — og pá virðist pað
væri bæði réttlátt og skylt, að til bygg-
ingar fátæku kyrknanna yrði lagt fé
af sjóði ríku kyrknanna, að pvi leyti
sem pær eigi purfa hans með sjálfar.
J>etta er að minni hyggju alveg sam-
kvæmt pví, pegar lagt er frá einu
prestakalli til annars, — og að minsta
kosti verðr petta eigi meiri rangindi,
heldr en að leggja ný gjöld á alpýðu
og hækka in eldri. Aftr á móti er
öðru máli að gegna um bænda-kyrkjur,
en peim mætti líka hjálpameð pvi, að
lána peim fé úr landssjóði með væg-
um kjörum, pví flestar peirsa munu
eiga fasteign, til að setja í veð fyrir
láninu, og eru pær að pví leyti betr
komnar en lénskyrkjurnar.
Hvað eð snertir kyrkjutíund af
húsum, pá get ég eigi betr séð, en að
pað sé réttlátt, að eitthvert gjald til
kyrkju verði greitt af eignum pessum,
með sérstöku tilliti til pess, að frá
kaupstaðarhúsum fæst nú víðast hvar
ekkert gjald til kyrknanna annað en
ljóstollrinn, pví par mun sjaldan vera
tíundað lausafé. En pað er ef til vill
efasamt, hvort upphæð tíundar pess-
arar kunni ekki að vera of hátt ákveð-
in hjá nefndinni, í samanburði við
jarðatíundina.
Um pað að dengja innheimtu kyrkju-
gjaldanna upp á lireppsnefndirnar hefi
ég alveg sönm skoðun og um innheimtu
á tekjum presta, og hefi ég látið hana
í ljósi liér á undan.
IV.
[Niðrlag].
Um inar sérstöku uppástungur
minni hlutans parf ég pví síðr að fara
mörgum orðum sem ég er yfir höfuð
á líkri skoðun og meiri hlutinn hefir
látið í ljósi á 92. bls.' nefndarálitsins,
sem sé að meðvitundin um pýðingu
peirra breytinga, sem par er um rætt,
muni ennpá vera svo óljós hjá söfnuð-
unum, að hætt muni verða við pví, að
ef breytingin kæmi nú pegar, pá yrði
pað of snemt, af pví málefnið væri
ekki nægilega undirbúið. Aftr á móti
felli ég mig mjög vel við tillögu minna
hlutans, að nauðsynlegt sé nú pegar
að gjöra uppástungur, er miði til að
undirbúa petta málefni, og ætla égið
fyrsta frumvarp minni hlutans muni
geta stuðlað að pessu, með lítilijör-
213
legum breytingum. Mér virðist pví
sjálfsagt að sem fyrst ættu að koma
út lög, sem færu í líka stefnu og petta
frumvarp.
Hin tvö síðari frumvörpin hygg ég
muni að svo komnu reynast ótímabær
burðr, og ætla ég pvi ekki að rekja
inar einstöku greinir peirra. Ið eina,
sem ég get ekki stilt mig um að minn-
ast á í peim, er röksemdaleiðsla minni
hlutans fyrir að afnema lambsfóðrin
og offrin. Ég veit ekki betr en pað
sé alment viðrkent, að lambsfóðrið sé
einhver in notalegasca tekjugrein prest-
anna, en fyrir mjög fáa af gjaldend-
unum mun pað vera mjög tilfinnanlegt,
pó peir eigi að bæta einu lambi á
hey sin. Mér er pað líka kunnugt að
í sumum ef ekki flestum héruðum á
suðrlandi er lambsfóðrið langtum of
lágt sett í verðlagsskránni, eftir pví,
sem við gengstmanna á milli, svo að
enginn vegr er að geta fengið lamb
fóðrað fyrir verðlagsskráar verð. Svo
mikill ójöfnuðr er á pessu sumstaðar,
að pað munar alt að V4, og dæmi er til
pess, að bónda, sem fóðraði prests-
lamb, hefir komið i hug að fá uppbót
í peningum hjá prestinum á lambs-
fóðrið, svo pað yrði eins mikið og aðr-
ir borguðu honum með sínum lömb-
um. Ég treysti pví, að bæði bændr
og prestar á píngi hugsi sig vel um,
áðr en peir fallast á að afnema lambs-
fóðrin, — og hefði ekki inn geistlegi
partr minna hlutans verið alkunnr að
ósérplægni, pá hefði mörinum getað
blandazt hugr á að gruna hann um,
að pessi tillaga lians væri sprottin af
pví, að lambsfóðrin væru miðr vel
greidd af liendi hjá bændum við sjó,
heldr en alment á sér stað upp til
sveita, — og pað væri pess vegna mjög
æskilegt fyrir pá presta, sem búa við
sjó, og hafa mörg lambsfóðr að tölu,
að fá pessari tekjugrein breytt í eina
heild, sem peir gætu átt vissan aðgang
að hjá sóknarnefndinni, enhartmundi
efnamönnum par pykja aðgöngu, að
verða að gjalda ef til vill 3—10 lambs-
fóðrs verð; en pað lilyti pó að verða,
pegar sóknargjaldinu til prests yrði
jafnað niðr eftir efnahag og ástæðum.
ísjárvert pykir mér einnig að af-
nema offrin; pað er að vísu mjög ó-
sanngjarnt gjald, eins og pað nú er
golclið; en petta mætti laga með pvi,
að breyta upphæð offrgjaldsins, og
miða hana við efnahaginn. |>annig