Skuld - 18.06.1879, Blaðsíða 3

ÍII. íVí, nr. 18.]
SKU L D.
f,8/6 1879.
217
^andi við brauðasameininguna, sem I
aftr er svo nátengd prestspjónustu og
Itristindómi; pví mjer hefir fundizt
tiðarandinn, meir en sannur kristin-
dómsáhugi eða sönn trúar ummliyggja
liafi. gefið brauðasameiningunum helzt
til mikinn byr. Jeg á hjer síður við
bráðabyrgða-sameining, sem opt er pó
tieyðarúrræði. |>að er samt varla gjör-
andi fyrir prestana, að tala hjer
mikið um landssjóðsgjöld, fyrir prest-
ana, sem sízt ættu að missa sjónar á
því, að peir eru guðspjónar, og muna
pað, sem meistaripeirra sagði, að hverj-
Um degi nægir sín pjáning; pað er
varla gjörandi fyrir pá, að h e i m t a
— pað sem er nú farið að kalla
sv0 — fje úr vasa bænda. |>að er
pó raunar ekki úr vasa bænda, pað
sem kyrkjan nú á, pað er eign kyrkj-
Unnar og erfð, hennar pjónustumönn-
Um til lianda, ekki er heldur úr vasa
bændapað, sem embættismenn gjalda
i landssjóð samkvæmt lögum. Já, já,
jeg vil eklci sem p r e s t r keimta tje
úr vasa bænda, pað er, bæta við úr
landssjóði til prestanna nýjum
gjöldum, heldur láta kyrkjuna bera
sig sjálfa, ncma ef pjóðinni er slíkt
tillag viljugt, og hún sannfærist
um að prestastjettin purfi pess
pjóðinni s j á 1 f r i í hag, og sjer í lagi,
ef hún sannfærðist um, að brauðasam-
einingar væru kristnideyfandi, og ef
liún sannfærðist einnig um pað, að
prestar, sem ekki geta lifað, eptir nú-
tima liag, svo lýtalaust pyki, fyrir fá-
tæktarsakir, að peir ættu að fá bót
kjara sinna, eða með öðrum orðum,
að kaup peirra eða lífsuppeldi ætti
ineira, en liingað til, að skoðast í sam-
bandi við kostnaðinn undir prestsskap-
inn og i sambandi við hina háleitu
köllun, og ef pjóðin kæmist til peirr-
ar sannfæringar, að ekkert brauð
ætti að vera svo rýrt, að prest-
ur feítir allan skólakostnaðinn) geti
eklci komizt par af með fjöl-
skyldu, pótt enginn búmður væri.
Og er sú skoðun raunar farin býsna
ínikið að ryðja sjer til rúms, að
ekkert brauð ætti að vera tekjuminna
en með 1000 Kr. tekjum, og get jeg
ekki neitað pvi, að jeg er peirrar skoð-
Unar, og sje ekki alpýða vor eða bænda-
stjett fús á að láta petta að meir eða
minna leyti úr landssjóði, pá er að
jafna kyrkjufjenu sjálfu, svo laun prest-
anna komist í meiri eða minni sam-
hljóðun við launajöfnuð læknanna, en
að framúrskarandi eða hálaunuðpresta-
köll purfi að vera í hverju prófasts-
dæmi, pað fæ jeg ekki skilið bctur en
sumir aðrir.
þegar jeg nú vík mjer meir sjer-
staklega að brauða sameiningunum,
uiðurlagningu kyrkna eða nýrri sókna-
skipun, pá lýsi jeg yfir pví, að jeg
hefi aldrei fylgt pessum sameiningar
anda, er mjer hefir pókt hezt til al-
_______________218
mennur, ekki aðeins hjá prestum, held-
ur og jafnvel mörgum bændumoghefir
mjer fundizt menn par meir líta á
líkamlega hluti, en andlega; p r e s t-
a r, að fá fje til viðlialds prestastjett
(en raunar líka vegna vandræða að
fá prest á prestlaus brauð; petta
er nú samt bága úrræðið, og reyna
síður að fmna annað), — b æ n d u r
til pess að losast við nýjar álögur.
Hitt álít jeg pó betra fyrir kristnina,
að rýra góðu brauðin, pangað til dugir,
pað er að minnsta kosti — að mjer
finnst — skárra neyðarúrræði en hitt,
e f að öðruleyti (eða a ð pví leyti sem)
landssjóður (vasi bænda) neitar um
sína hjálp.
I pessu atriði ætla jeg nú, að
koma með tillögu, sem okki hefir áð-
ur verið komið fram með, og hún er
sú, að í cngu prcstakalli landsins
sje nema tvær kyrkjur og að cng-
in kyrkjusókn sjc ,])ó svo stór,
víðlcnd cða örðug, að cltki mCgi
álítast allsækjandi fyrir unglinga
frá 12—16 ára (e ð a 11—16 ára)
að sækja tii kyrkjunnar í bærilegu
færi og veðri á hclguni döguiu
og fara liciin og lieiinan, án pess
jeg tali um tímann frápvíseint í nóv.
til pess í snenuna í febr., pví setning
mín er pessi, að allir prestar sje
skyldir til að fara yfir allt kvcrið ræki-
lega og fræðin með unglingum á
útmánuðum, eða liafa lokið pví að
minnsta kosti fyrir miðjan aprílm.,
aukhins sjerstaklegaundirbúnings
fermingarbarnanna eptir páskana, eins
og pað er skylda lilutaðeigandi for-
eldra og húsbænda að lialda ungling-
unum til að koma til spurninganna,
enda eru lögin hjer til hjálpar enn í
dag, sem hóta sektum á báðar hend-
ur, pótt báðir partar stundum, ef til
vill, kristninni í skaða, litilsvirði liin
góðu lög um barnaspurningar. Sje
pessari minni tillögu nokkuð sinnt og
hin gamla og góða löggjöf um barna-
spurningar ekki fóttroðin, pá er mik-
ið gjört til að sjá borgið kristindómi
meðal pjóðarinnar, ef svo að öðruleyti
einhver ráð eru höfð með pað, að
prestaköllin verði ekki prestlaus.
Sje nú slíkri roglu fylgt eða eín-
hverri mjög líkri, er gengi sem
aðalregla gegnum allt sóknarskipunar-
málið og prestakallamálið — (petta
má pó ekki vera af handahófi, ein-
hverri fastri reglu verðr að fylgja
fyrir allt landið) — pá muu pað að
vísu varla verða ofan á, að fækka
megi prestaköllum niðr úr pví, sem
nú á sjer stað, og pví síður kyrkjum,
pví par mun líklega purfa að bæta
margri við (en hver prestr gæti og
haft tvær kyrkjur), — ef eigi eins
mikið vegna messugjörða og sóknar-
fólks, pá vegna barnauppfræðing-
ar. pví jeg er farinn að skelf-
219
andinn virðist æða áfram að deyfa
hinn helga áhuga í pessari grein og
er naumast skoðað hjer vel í hvern af-
kyma, en p e s s i alpýðumentunin mun
pó drjúgust og mest verð um aldir
alda. Hjer er snert við atriði, sem
mjer finnst efni í langa ritgjörð eða
bækling sjer og bendi jeg ípessu sam-
bandi á undirbúning barna undir ferm-
ingu og spurningar hinna fermdu og
ófermdu unglinga við kyrkjurnar og
jeg segi í messunni, svo sem á að
vera og lög bjóða, eins og í alla staði
er uppbyggilegast, og skil jeg ekki,
liví vjer prestarnir vildum leggja niður
hinn fagrasta og uppbyggilegasta sið.
Yjer látumst vilja hafa kyrkjubót, en
hlýðum pó linlega góðum og gömlum
lögum, sem voru áður, og pað fyrri
part pessarar aldar, í meiri heiðri en
n ú, pegar upplýsingin er pó meiri.
Svo er um tilskipanir næstliðinnar
aldar, sem áður er áminzt, og hvað
segjum vjer um hið ágæta kgs. br.
2. júlíin. 1790? og hyggjeg væriparf-
legt að skipa fasta nefnd einusinni
enn, er hugleiddi með öðru, pessu
stórmáli viðvíkjandi, áður pað væri
leitt til lykta — öll pessi eldri lög?
ef nokkuð í peim skyldi nú ekki
geta átt við pennan tíma; að öðru
leyti liygg jeg væri gott, að herða á
strengjum peirra, pessum hinum and-
legu tauguni kyrkjulaga vorra, pó eink-
um, ef tíminn gæti nokkuð sannfærzt
um, að pað ætti við. |>að var lofs-
vert af biskupi vorum, er liann, cin-
mitt í peim anda, er jeg nú pykist
vilja tala, vildi lifga kristni - og kyrkju
-lífið með pví að koma nýju afii í með-
hjálparakosningar, eins og hann á-
málgaði um húsvitjanir, líka um kyrkju-
rækni og hve nær til skyldi taka.
En pó hefir petta varla liaft pann á-
rangur, er liann vonaði og vildi, pví
tíminn parf enn meiri alvöru við; pað
parf að koma úr mörgum áttum og
opt. Og jeg er fastur á pví, að pað
parf að taka langtum fastara í tauma
liinna gömlu laga, en pað dugir ekki
stórt að einangrast í peirri taug, presta-
stjettin ætti lijer að gjöra einhverja
rögg á sig mikla og alvarlega og pær
pjóðraddir liafa satt að mæla, er svo
kalla; annað mál er um, h v e r n i g
menn pafa stundum kallað. En mjer
finnst lika hitt, að fáir eða engir bendi
nógu skýrt á hin rjettu eða að minnsta
kosti hin beztu læknismeðul. En hjer
er táknið skýrt og rúnirnar auðlesnar:
„Prestastjcttinni er ekki til setunnar
boðið“. [Niðrl. síðar].
IJÓKM E>TIR.
|Framli. frá II. árg'. nr. 35.]
„Lítll Ferftasaga Eiríks Ólafssonar,
bónda á Brúnum í Rangárvallasýslu, er hann
fór til Kaupmannahafnar 1876, um reisuna
fram og- aftr, og ýmislegt, er hann sá og heyrði