Skuld - 30.01.1880, Síða 2

III. ár, nr. 34.]
S K U LI).
[3% 1880.
406
syo sem 3 tíma eða svo tvo daga í
viku í búðinni. Arsumsetningin var
þó stærri þar en við sumar pær verzl-
anir hér á landi, er halda verða fact-
or og eina 3 fasta verzlunarpjóna. Öll
bókfærslan yfir heila árið nam þar
ekki yfir svo sem 50 blaðsíðumí mjóu
broti. Allir sjá, hver óendanlegr kostn-
aðarmunr er því á vöruskifta- og láns-
verzlun á eina hlið, og verzlun móti
borgun í peningum á hina. En
allr slíkr kostnaðr legst nú á vör-
urnar.
Frá kaupmannanna hálfu mun
það fljótt tilfundið móti frumvarpi vorn,
að kostnaðrinn aukist aftr óhóflega
fyrir kaupmenn við pað, að innflutn-^
ings-kaupmenn hafi ekkert að ferma
skip sín með út aftr, og að útflutn-
ings-kaupmenn hafi ekkert upp að flytja
í sínum skipum, er til útflutnings
purfa. En vér svörum því, að sum-
part geta útflutnings- og innflutnings-
kaupmenn notað sömu skipin, pannig.
að annar leigir skipið upp, en liinn
legir paðút; og sumpart gætipaðver-
ið, að petta drægi til pess, að pað
kæmist á, sem fyrir löngu ætti að vera
á komið, að t. d. 3, 4 eða 5 kaup-
menn á nálægum kauptúnum slægju
sér saman um, að leigja í s a m e i n-
ingu gufuskip til að flytja sér vörur
(og utflutnings-kaupm. af sama svæði
leigðu pað út aftr). |>etta hlyti að
verða bæði vissara og að vér ætlum
ódýrra, en in mörgu smáu seglskip
með þeim mannfjölda og kostnaði, er
pau hafa í för með sér. J>etta kynni
að herða á kaupmönnum um slíkan
gagnlegan félagsskap; og væri sá skaði
eigi stór!
J>á murulu sumir kaupmenn telja
til pann kostnað, er pví fylgdi, að
senda peninga sífelt út og inn, par
sem útflutningskaupmenn pyrftu jafnan
að senda peninga út og borga ábyrgð
þeirra, en útflutningskaupmenn yrðu
ávalt að flytja peninga inn. IJr pess-
ari viðbáru gjörnm vér harla lítið.
Kaupmenn vita vel sjálfir, aðkaumaðr
í Khöfn, sem kaupir farm frá Eng-
landi, sendir sjaldnast peninga fyrir.
Hann fer og kaupir víxlbréf upp á
kaupmann i Englandi og borgar með
pvi. |>egar nú utflutningskaupmaðr
hér parf að fá peninga fráKhöfn, pá
getr hann borgað pá til pess manns
par, er á að fá peninga héðan frá inn-
flutnings-kaupmanni, og fær svo víxl-
bréf upp á innflutsingskaupmanninn
hér, seru þannig borgar honum pen-
ingana og sleppr við að senda pá út.
Auðvitað pyrfti samt sem áðr eitthvað
af p e n i n g u m að flytjast út og inn,
en pað yrði að eins 1 i t i 11 hluti af
umsetrringunni. |>að er að eins fyrsta
árið, meðan skipulagið væri að kom-
ast á, sem peninga pyrfti að flytja inn.
En hjá pví verðr nú einu sinni ekki
komizt.
407
Yér viljum svo eigi orðlengja um
petta að sinni, en bíða útásetninganna.
|>að má vel vera, að þá hængi megi
marga hér við finna, er oss dyljast nú,
eða sem oss hafa eigi pótt svo veru-
legir, að oss pætti vert að fara út í
pá að sinni. Má og vera að sýna
megi og sanna, að petta sé alt ótil-
tækilegt. Yér fáum eigi séð pað, fyrr
en fram kemr, og pótti oss pó vert
að láta nú loks í ljósi árangrinn af
langri umhugsun vorri um málið.
J>að getr aldrei verið skaði að tillaga
vor komi fram, svo hún geti orðið
rædd.
Oss pætti mjög æskilegt að þeir,
er skyn bera á, sér í lagi greindirog
reyndir kaupmenn, vildu láta álit sitt
í ljósi — pví frá þeim búumst vér
við glöggvustum augastað á göllum
tillögu vorrar. En pess biðjum vér
pá að gæta, að tillaga vorhefir gagn
þjóðarinnar íheild sinni fyrir
augum, og að eigi tjáir að líta á pað
eingöngu frá hagsmuna-sjónarmiði
kaupmannastéttarinnar.
„Skuld“ hefir nú fært oss margar
góðar ritgjörðir um ýmis mikilsvarð-
andi málefni, svo sem kyrkjumálið,
skólamálið, um landbúnað og gras-
rækt o. fl., ekki að gleyma víndjöfl-
inum hans M. J., pví petta mun höf.
sjálfsagt telja eitt ið fyrsta og mest
áríðandi mál pjóðar vorrar, (— ljótr
bagi að hans merkilega lagafrumvarp
varð ekki fullrætt á síðsta alþingi!—)
En hefir „Skuld“ pá haft eins vakandi
auga á sjó og landi ? Hún er pó víst
ekki sjóhrædd! Nei, það er húneklri;
og hún veit pó að útlendar fiskiduggur
fiska árlega og óhindrað upp í land-
steinum hjá okkr, og liggja hópum
saman á innfjörðuin vorum, eða senda
bát út af og til, til að ræna og gjöra
spellvirki hér og par. En til hvers
er að kvarta undan slíku? J>ó sýslu-
menn vorir hafi inn bezta vilja, já,
pó peir gæti breytt sér í höfrungs-
líki, mundi þeim samt veita örðugt að
smala öllum peim Flandra-fanz og
hegna að verðleikum. Og hvað gjörir
yfirstjórn vor við þessu? Jú, hún
hlutast til að danskt herskip heilsi
upp á okkr einu sinni á ári, þegar
vel lætr. |>etta finst henni líklega
næg trygging fypir að útlendir fiski-
menn brjóti ekki rétt vorn og skemmi
veiðarfæri vor og fiskiveiðar m. fl. —
f>ó nú stjórnin sé svona vanmegnug eða
framtakslítil í að vernda réttindi vor,
pá megum vér pó engan veginn láta
hugfallast og leggja árar í bát, heldr
verðum vér með áhuga og elju að
leitast við að bæta kjör vor sjálfir.
Eins og áðr er sagt, hefir „Skuld“
fært oss margar góðar ritgjörðir, er
miða til endrbóta á land-atvinnu vorri,
en ekki minnist ég neinnar ritgjörðar
________________403
hjá henni, er miði til eflingar og endr-
bóta á fiskiveiðum vorum. Sjórinner
pó, eða getr óneitanlega verið oss ís-
lendingum in ríkasta auðs-uppspretta,
ef vér að eins leggjum næga ástundun
á að nota hann á réttan hátt; en oss,
austfjarða-búum væri ekki hvað sízt
pörf á að íliuga þetta; pví pó fiski-
veiðar hinna landsfjórðunganna söu
hvergi nærri í svo góðu lagi, sem ósk-
andi væri og verða mætti, pá stöndum
vér austfirðingar pó langt á baki peim,
að minsta kosti hvað pilskipa-útgjörð
áhrærir. Æskilegt finnst mér pví að
blöðin vektu máls á, og hvettu menn
til verulegra endrbóta í pessu tilliti;
pau ættu að vekja menn og uppörfa
til félagsskapar, til að koma sér upp
þilskipum og góðum veiðarfærum,
einnig að útvega duglega, reynda for-
menn fyrir skipin, ef peir hafa pá ekki
sjálfir. — Er pað ekki harmlegt að
vita til, hve lítið vér öflum oft, peg-
ar við viðhöfum okkar gömlu vanalegu
fiskiaðferð, oftast 2 eða 3 á smábáti,
þegar útlendingar, t. d. Færeyingar,
hafa fisk þvínær á hverjum gogg, og
hlaða pilskip sín oft á stuttum tíma,
jafnvel tví- eða príhlaða pau á sumri,
þegar vel gcngr, og petta oft rét.t fyrir
framan hendr vorar. En hver er pá
helzta orsökin til pess, hve lítill vor
afli er, í samanburði við t. d. Færey-
inga? Eg held pað sé mest eða ein-
göngu þekkingarskortr og vöntun nægra
og góðra skipa og veiðarfæra. Islend-
ingar eru af náttúrunni til alt eins
góðir sjómenn eins og aðrar pjóðir,
sem moka upp aflanum víðsvegar kring
um land vort; en, eins og áðr sagt,
vér höfum ekki næga þekking, okkr
vantar skipin og voiðarfærin.
Yæri nú ekki reynandi að stofna
hlutafélag til að koma upp fáum þil-
skipum til hákarla og fiskiveiða? Eg
held sjálísagt það launaði sig vel, ef
skynsamlega væri að farið. það, sem
einatt er örðugast, er byrjunin, og pví
pyrfti hér duglega menn til forgöngu;
fé mundi ekki skorta ef viljinn væri
góðr, pví liluti gætu tekið bæði sjávar-
bændr og sveita.
|>á er enn ein veiðin. sem kalla
má að sé alveg ónotuð lijá oss, en
sem pó er einhver in arðmesta, pegar
allvel hepnast; pað er síldarveiðin sem
ég á hér við. Ætli pað borgaði sig
ekki að styrkja nokkra unga, efnilega
menn til að nema pá veiði af Norð-
mönnum, og síðan færa sér kunnáttu
þeirra í nyt; eða pá kaupa á leigu
duglega formenn frá Noregi, ogleggja
peim til öll veiðarfæri? Jú, ég held
sjálfsagt það borgaði sig. Hvað skyldi
annars Norðmönnum ganga til að veiða
síldina í fjörðum vorum? Ef peir hefðu
ekki haft hag af pví, pá væru þeir
sjálfsagt fyrir löngu hættir; en nú
par á móti eru mynduð og eru að