Skuld - 07.04.1880, Blaðsíða 1

9 3
‘<V 03
•s |
S g,
3
a> o
co cá
g i
s § .
^ rJ t-.
I .« I
0>
C -S
- Ph O
_oc Í3
‘ðo S •
I
2 ^
5!
K 00
Ph
os p* *r
jí-l 3 *“
í^»
eð «4-.
S ö0
p§ «
k u I
1 8 8 0.
ö; *•
3
k o &.
o 3 P
3 co h-
&• K &
a- «» c-
cf CR
. oo *
>1 ST S'
" *■* p
^ g« 3
3« p
o> v 3
3 £ »
• >!£
*t ^
g* a
SL B
f:
£ cr?
^ §
CD
er *
3 &
yq o
P 3
dD P
1 CF^
IV. árg.
ESKIFIRÐI, MIÐYIKUDAGr, 7. APRÍL.
Nr. 104.
37
38
39
Alpingis-kosningar.
n. Pólitísk flokkaskipun.
Eins og vér höfum pegar sýnt
fram á, leiðir pað af inum nýju lög-
um, að ólíklegra er nú en áðr, að menn
„kaupi köttinn í sekknum“ að pví, er til
skoðana pingmannsefna kemr. J>að er
svo auðvelt nú, að bera svo spurning-
ar upp fyrir pingmannsefnum, að svo
miklu leyti sem peir eigi sj álfir ótil-
kvaddir láta í ljósi skoðanir sínar, að
enginn vafi sé á, hversu peir líta
á aðalmál pau, er kjósendum leikr
hugr á.
En petta er líka nauðsynlegt, —
miklu nauðsynlegra nú, en áðr envér
fengum löggjafarvaldið og par með að
miklu leyti stjórn vora í hendr sjálfir.
Sjálfstjórn vor verðr pá fyrst sannar-
leg sjálfstjórn, er alpýða manna gjörir
sér hugmynd um pær aðalskoðanir,
sem um er að gjöra á hverjum tíma, —
pegar liver kjósandi reynir að mynda
sér á skynsamlegum rökum hygt álit
á meginmálum peim, sem eru á dag-
skrá hjá pjóðinni, og lætr petta álit
sitt ráða atkvæði sínu, er hann kýs
pingmann.
p»að er nú auðvitað, að vér höfum
eigi pað kosningarform, sem eitt hæfir
sannri sjálfstjórnarhugmynd,1) en vér
höfum pó svofeld kosningarlög, að vér
getum neytt peirra miklu hetr, en
hingað til hefir átt sér stað.
Eins og eðlilegt er, pá er pað
ekki hver einstakr kjósandi, sem getr
heimtað, að fulltrúinn fylgi einmitt
hans skoðunum í hverju máli. Vér
viljum enda segja að hver einstakr
kjósandi geti als ekki haft fasta skoðun
i h v e r j u máli.
J>að gengr svo í stjórnmálum cins
og öllum öðrum málum í heimin-
um, að pað eru einstakir menn, er
hera mannvit og pekkingu af múgan-
Um sem sérlega leggja alla stund á
þessi mál og verja enda öllu lífi sinu
til að rannsaka pau og berjast fyrir
1) Yér eigum hér við lilutfallskjörháttinn
(.,proportional“-kjörhátt). Vitrustu menn í
finglandi, Schweisz, Belgíu o. s. frv. eru nú að
herjast fyrir að innleiða hann. Andræ kom
fionum inn í grundvallarlög Dana, að þvi, er
hl landþingis-kosninga kom, en þjóðin var svo
®hamt á veg komin í pólitískum þroska, að
'lán slepti aftr þessu dýrindi að mestu, og það
er fyrst nú in síðustu ár, eftir að aðrar þjóð-
lr tóru að taka upp hugsun Andræ, að Danir
ru farnir að s k i 1 j a, hvað þeir áttu og mistu.
pví, er peir ætla rétt og gagnlegt.
Undir eins og eitthvert land hefir
fengið einhvern pátt í stjórn sinni, koma
slíkir menn fram í stjórnmálum pess,
og í stjórnfrjálsu landi hljóta að vera
margir slíkir menn, sem eingöngulifa
fyrir stjórnmál ættjarðar sinnar. Jþjóð-
irnar purfa slíkra manna, og hvar
sem pörfin er, par myndast mennirn-
ir. Fjöldinn, sem eigi getr sjálfrvar-
ið svo öllu lífi og magni til stjórn-
mála, veitir pá fylgi sitt peim af pess-
um stjórnmálamönnum, sem hafa pær
skoðanir, er honum fellr bezt í geð,
treysti hann annars hæfileikum manns-
ins.
Jþannig myndast p ó 1 i t í s k i r
f 1 o k k a r.
Vel vitumvérpað, að allr flokka-
dráttr hefir ýmislegt misjafnt í för með
sér. En pað getr nú eigi öðruvísi ver-
ið í pessum lítið fullkomna heimi. Enda
ætlum vér, að pað sé allr munr á
flokkadrætti, sem lítið annað mark eða
mið hefir, en að efla sundrlyndi og
hatr, og hins vegar á eðlilegri póli-
tískri flokkaskipun. Flokkadráttrinn
kemr af pví, að pað eru eigi mótsetn-
ingar í skoðunum á aðalmálum pjóðar-
innar, sem skilja flokkana, heldr eftir-
sókn eftir valdi og valdsins hagsmun-
um. Flokkadráttrinn (í illri merk-
ingu) kemr pá af skorti á eðlilegri
pólitískri flokkaskipun. — Vér lcöll-
um pað flokkadrátt (í illri merking),
pegar menn með sundrleitum stjórn-
! málaskoðunum hindast í lag um að
fylgjast að, til að verða við samein-
inguna nógu sterkir til að seðja valda-
löngun sina eða vinna sér aðra hags-
muni. Slíkt er ávalt einskonar sala
á sannfæring sinni. — J>ar sem sann-
arleg og eðlileg flokkaskipun á sér
stað, par bindast peir menn oft sam-
an, sem eru ef til vill alt annað eu
vinir í daglegu lifi, peir hindast sam-
an til að fylgja frain peim stjórnmála-
legum skoðunum, er peir álíta sannar,
réttar og gagnlegar. Jp>ví pá erupað
m á 1 i n, sem mynda flokkana.
|>að mun auðsætt öllum, er hug-
leiða eðli hlutarins, að ekkert pólitískt
líf getr átt sér stað hjá nokkurri pjóð,
án pessji? að pað lýsi sér í pólitískri
flokkaskipun.
Að pví er til vor Íslendinga kemr,
pá er vort pólitíska líf ungt, pví pað
er eiginlega vaknað með frelsinu, að
svo miklu leyti sem pað yfir höfuð er
vaknað enn. J>ví áhuginn, sem hér
lifði meðan á stjórnardeilu vorri stóð,
var kapp og fylgi með einu máli o:
stjórnarskipunar-málinu, en ekki eig-
inlegt pólitískt líf, sem sýnir sig í á-
huga á framförum landsins og pjóð-
arinnar í allar stefnur.
J>etta var og að svo miklu leyti
eðlilegt, sem pólitískt líf or ávöxtr
stjórnfrelsisins hjá pjóðinni; ogpaðer
eigi vonlegt að liún leggi mikinn á-
huga á pjóðmál sin, meðan hún hefir
lítil eða engin áhrif á pau, par sem
slíkr áhugi yrði að verða að miklu
leyti ónýtt ómak.
J>að er frelsið, meðvitundin um,
að vér getum haft áhrif á málin og
tekið pátt í að ráða úrslitum peirra,
sem vekr hjá oss á h u g a n n eða i ð
pólitíska líf.
Yér sögðum áðan, að pólitísk
flokkaskipun væri nauðsynlegt lífsmark
hjá stjórnfrjálsri pjóð. — Yér ætlum
að pað hafi átt mikinn pátt i, hve ó-
skipulegar kosningar til pings hafa
viða orðið áðr, að vér höfum ekki haft
pólitiska flokkaskipun. En nú h 1 ý t r
hún að komast á. Hver, sá semkos-
inn verðr á ping i sumair, hvar á land-
inu sem er, hann gjörum vér ráð fyr-
ir að Iiafi látið kjósendum í ljósi skoð-
anir sínar á aðalmálum vorum, og
pví má telja., að pau atkvæði, er hver
pingmaðr hlýtr, séu gefin peirri póli-
tísku skoðun, er hann fylgir.
|>annig verðr pá, ef pað verðr
hljóðhært, hverjar skoðanir hvert ping-
mannsefni lætr í ljósi áðr en hann er
kosinn, hægt að flokka pingmenn eftir
skoðunum peirra. — í peim kosn-
ingum, er nú standa fyrir dyrum, mun
pjóðin gefa atkvæði sitt með og móti
peiru helztu pólitísku skoðunum, sem
nú eru uppi hjá henni.
Síðustu kosuingar. sem fóru fram
undir inum gömlu lögum, sem smíðuð
voru ráðgjafarpings-kosningum og ó-
samhoðin voru og ófullnægjandi pjóð,
sem sjálf hafði fengið löggjafarvald,
gátu engan veginn álitizt sem vottr
um pólitíska flokkaskipun pjóðarinnar,
pví pað er als ekki ljóst um hvern
pingmaun fyrir sig, af hverjum
á s t æ ð u m hann var kosinn, og margr
pingmaðrinn mundi sjálfr í vanda
staddr, hefði hann átt að leysa úr pví.
J>að eru pessar nýju kosuingar,
sem eiga að mynda vora pólitísku
flokkaskipun, koma föstu lögulagi og