Skuld - 12.03.1881, Qupperneq 3

IV., 136.]
SKULD.
[ll,s 1881.
V
337
Pegasus. Ef við viljum skoða stuðla
og höfuðstafi sein skafiaför Pegasi á
gljánni, þá sjáum við bezt, hve víxlaðr
asninn er; því sporin eru einatt al-
staðar annarstaðar en þar, sem þau
ættu að finnast að eðlilegum gangi ;
sumstaðar vantar stuðla eða höfuðstafi,
og þar má segja að Pegasus hafi verið
gigthaltr, og valhoppað á þrem fótum.
hefir aumingja dýrið tekið spretti á
góðum vegi, t. d. á Glæsisvöllum,
sem sýna, að það hefir verið til gangr
og ferð í skepnunni einhvern tíma,
sem enn eldir eftir af, og sem hefði
getað haldizt, hefði skaplega verið með
hana farið og maðr setið á henni, sem
kunni að' ríða.
En það má ef til vill líka skilja
það svo, að það sé Bessastaða-Grímr,
sem talar til lesandans. £»á verðr nú
reyndar líka nærri hvert orð ósannindi,
sem í kvæðinu stendr; en þá verðr
slíkt ekki svo mikil furða, ef það er
Grímr, sem talar. J>að er miklu
skiljanlegra, heldr en að Bragi sé að
Ijúga, gorta og misskiíja sjálfan sig.
Að Pegasus Bessastaða - Gríms
þoli ekki að láta tvímenna á sér, það
sést á i'útleggingunumn í kverinu,
f>að er hörmung að sjá, hvernig
bykkjan eys og gengr aftr á bak,
hvernig sem Grímr lemr hana, ekki
sízt þegar Byron er kominn upp á
hana fyrir aftan Grím; dýrið, sem
þegar cr orðið máttfarið af austrinum
Og hýðingunni, ber ekki slíkt heljar-
tröll sem Byron, en sligast með byrðina,
svo Grímr verðr að stíga af baki og
hálftoga, hálfdraga færleikinn haltan
og sligaðan eftir sér, en vaða sjálfr í
kvið gegn um leirinn.
Útleggingarnar, sem taka upp 20
af þessum 75 smáu síðum (og meira
þó, ef með væri talin þau kvæði úr
frumkvæða-tiokkinum, sem stolið er
frá útlendum höfundum og sem því
eru útleggingar) — já, útleggingarnar,
segi ég, eru það bágbornasta í allri
bókinni. Við skulum líta snöggvast á
þær.
1. Sólarljóð eftir Ossian. Út-
leggingin er hér undir hætti svo léttum,
að hvert barn getr gjört, annað eins,
ef það á annað borð hefir orðgnótt í
móðurmáli sínu og dálítinn smekk.
Annars er útl. þessi dágóð í saman-
burði við það, sem verra er.
2. Lethe eftir Milton. Bezta
útlegging höfundarins, enda hefir hann
valið fornyrðalag, af því hann hefir
ekki treyst sór að halda frumhætt-
inum.
3. Jiafið eftir Byron. Orðavalið
smokkleysislegt, svo sem að láta
storminn «skríða» yfir hafið. «Ofw-
beldi» er vandræða-orðskrípi, af því
höf. hefir engan annan hortitt haft
338
en þetta ur, sem hvergi á heima, til
að troðafí gættina, svo vísuorðið
yrði rétt. þetta «en » (sed) á
undan «mikilfeldi» kemr eins og and-
skotinn úr sauðarleggnu m , meinlega
meiningarlaust og meini ngarspillandi.
Um kveðandina er ek ki að tala.
Stuðlar og höfuðstafir ýmist engir til,
eða ofsettir, eða þar sem þeir eiga
ekki að vera. A einum þrem stöðum
í öllu kvæðinu standa stuð lar og höfuð-
stafir rétt, nl. í 3. og 4. vísuorði 1.
erindis og í 1. og 2. og enn í 3. og
4. vísuorði 3. erin dis. — Ef á að lesa
kvæðið með réttri áherzlu eftir því,
sem bragarháttrinn segir til, þá verðr
maðr að leggja móðurmál vort á hjól
og steglur, svo öfugt fellr áherzlan á
orðin.
Ég tek rétt til dæmis1):
«En hvort þú æðir fram í ofurbeldi (!),
eða þú þú bærist ekki kyrr og rór,
ertw þó ávalt eins, en (!) mikilfeldi
almáttugs drottins spegill, blái sjór
hæfir þér einnig... o. s. frv.
eða:
«Búinn dauðlegu holdi sífelt er».
4. Fall Senakeribs eftir Byron.
Höf. hafði verið svo heppinn, að setja
ekki nafn sitt undir þýðing þessa, er
hún var prentuð fyrsta sinni (í «|>jóð-
ólfi»), svo að honum var gefið, að
útskúfaþessubarni, sem maðr skyldi
hafa ætlað hann hefði hjarta til. Síðar
hefir séra Matthías svo snildarlega
þýtt þetta kvæði, að það er óskiljanlegt,
að Bessastaða-Grímr skyldi ekki hylja
blygðan sína, er hann sá þýðing séra.
Mattíasar, og útskúfa þessum vesala
leirburði úr safni sínu. Ég neuni ekki
að vera að plága menn með að til-
færa dæmi til þess, hver leirburðr
þessi þýðing er. Eg læt mér nægja
rétt þetta eina sýnishorn:
»Dauðans sveif andkaldur engill um grund
ög fest inum söfandi hermönnum blund«
jþað verðr að iegja áherzluna á
»og« og lesa »ög festi«. Ef menn
vildu gjöra sér það ómak að lesa
þýðing séra Mattíasar (og svo frum-
kvæðið þeir, sem þess eiga kost), þá
vona ég sá lestr verði nægr dauðadómr
yfir þýðing Gríms.
Synd er að segja það vanti stuðla
í byrjun kvæðisins:
»Ofan kom Assúr með óvígan her«, o. s. frv.;
en hitt verðr betr hagorðum mönnum
stundum, en Grírnr er, að hafa sl og
st. að stuðlum saman, t. d. »síokknaði
auga og síirðnaði brá.« En það œttu
þó allir, sem við ljóðagjörð fást, að
vita, að ef s með samhljóðanda næst
>) Aherzla á samkvæmt hættinum at liggja
á þeim atkvæbum, þar sem hlóþstafrinn
cr prentabr mefi . skáletri
339
á eftir er stuðull, þá verðr næsti stuðul
og höfuðstafrinn að vera s með sama
samhljóðanda á eftir sér, sem í fyrra
stuðli.
5. Aljjaskyttan eftir Schiller, er
ein beð beztu þýðingum Gríms, en orð
leikr á, hvort sem satt er eða ekki,
að annars snjallari manns liandbragð
sé á þýðingunni, en Gríms. Ég vil
ekki finna að því þótt Gríms grammatík
hafi »fífidjörfustum boga-sveigir« (fyrir
»boga-sveigi«). Hitt þykir mér ófyr-
irgefanlegri »grímska«, aðrímasvona:
»0g hans bak við greipar gildu
geitin hrædda felur sig,
en hann drynur: „Drengur vilút
dauða’ og kvölum angra mig?“«
Og þetta rímlýti er full-augljóst,
án þess höf hefði þurft að vekja
sérstaklega athygli lesandans á því,
með því að stafsetja »vi/(tu« (fyrir
»viltu«).
6. Stef h'órpuleikarans eftir
Oethe. Braglýti í síðara erindinu.
Uýðingin öll skelfilega þunglammaleg.
7. Fislámaðrinn eftir sama.
I 5. vísuorði 2. erindis er of stutt
milli stuðla (því vissirðu, Ave Tíumrum
er«). þ>ýð. hefir getið þess í athgr, að
skothenda sú (réttara væri nú »rímleysa«,
því »skothenda« er alt aunað, þó Grímr
viti það ekki), sem er í næstsíðasta
vísuorði síðasta erindis, »finnist« einnig
í frumkvæðinu; það er nú gott og gilt.
En hvar vill hann »finna« því stað,
er hann hefir ekki færri en 6 (segi og
skrifa sex) stuðla í þessu vísu-orði, auk
höfuðstafs, ins sjöunda, í næsta vísu-
orði? — Vísuorðið er svona:
nllálfdró Mn /?ann, Mlf-Éné Mnn fram
og Avarf á samri stund.«
Eftir kreddu Gríms, sem álítr á
sama standa, á hvaða stað í vísu-
orðunum stuðlum er slengt eða stráð
eins og pipar á plokkfisk, hljóta öll
þessi sex h að vera jafnborin tit stuðla-
tignar, og því jafn-réttræð sem stuðlar.
þ>annig verða sex stuðlar í vísuorðinu.
Minna má nú gagn gera. Sumstaðar
er einn stuðull eða enginn í kveðskap
haus. Væri nú ekki betra minna og
jafnara ? — J>ví sex — nei, það er þó
hreinasta óhóf! Höf. »ljóðmæla« þess-
ara er þíngmaðr eins og ég, og honum
er eins og mér ant um að efla tekjur
landsjóðsins á hagkvæman hátt; hann
er enn fremr tolla-vinr mikill, meiri en
ég; mundi eigi mega vænta fylgis
hans með frumvarpi, ef það yrði upp
borið, um að leggja toll nokkurn tals-
verðan á óþaifa stuðla (fleiii en tvo í
vísuorði) og höfuðstafi (fleiri en einn í
vísuorði) ? — Ég' heiti þvílíku frumvarpi
eindregnu fylgi mínu.
[Niðrl. sffiarj.