Skuld - 31.03.1882, Blaðsíða 1

Árg., 32 nr., kostar 3 kr.;
borgist í sumar - kauptíð til
Einarsprentara pórðarsonar.
Eftir að V' árgangs eru út
komnir, gildir eigi uppsögn
á næsta árgangi.
i I L B.
1882.
Afgreiðslustofa í prent-
smiðju Einars pðrðarsonar.
Rit stjórnar-skrifstofa:
Aðalstræti Nr. 9, opin kl.
4—5 e.m. hvern virkan dag.
V. árg.
Reykjavík, Föstndaginn Bl. marz.
Nr. 147.
Sprettur.
Jeg 1 ierst á fáki fráura
fram um veg,
mót fjallalilíðum háum
Meypi jeg,
og golan kyssir kinn
og á liarða, liarða spretti
hendist áfram klárinn minn.
pað er sem fjöllin fljúgi
móti mjer;
sem kólfur loftið kljúfi
klárinn fer,
og lund mín er svo ljett
eins og gæti’ eg gjörvalt lífið
:,: geysað fram í einum sprett. :,:
Iive fjör í æðar færist
fáknum með!
Iive hiartað Ijettar hrærist!
Hlær við geð —
að finna fjörtök stinn.
pú ert mesti gæðagammur,
:,: góði Ljettir, klárinn minn! :,:
Ifve hátt ’hann lyftir hnakka,
Iivessir brá
og hringar hreykinn makka —
horfið á!
Sko, faxið flaksast til!
Grundin undir syngur sönga
sljett við Ljettis hófaspil. :,:
En læg nú sprettinn, Ljettir!
líttú á,
við eigum brekku ettir;
hún er há.
Nú ægjum við fyrst ögn,
áður söng og hófahljóði
:,: förum rjúfa fjallapögn. :,:
Hannes Hafsteinn.
(Aðsent).
Meira um iniskrúkun á landsfje.
Herra ritstjóri! — í síðasta númeri blaðs
yðar var grein um "misbrúkun á landsfje», sem
mjer og mörgum öðrum hefir fallið vel í geð
j>ví að það er mál, sem víst var full þörf á að
hreifa, en blöð vor hafa hingað til verið lielzt
til spör á það, og get jeg þó með engu móti
annað sjeð, en að slíkt sje almenning varðandi
mál, og álít jeg alveg rangt að skoða það sem
áleitni við einstaka menn, er í hlut eiga, að tala
um slíkt, þegar það er gjört á sæmilegan hátt,
eins og hjer befir átt sjer stað.
En grein þessi vakti upp fyrir mjer mál
sem mjer og líklega fleirum var fallið í gleymsku
en sem jeg verð að ætla að rjettvístsje að draga
nú fram í dagsbirtuna við þetta tækifæri.
pað er í dag einmitt hálft 19. ár síðan að
dómsmálastjórnin ritaði stiftisyfirvöldunum svo
látandi brjef, dags. 27. október 1863 (prentað í
"Tíðindum um stjórnarmálefni íslands», I. bd.,
bls. 773):
»Halldór Friðriksson, kennari við inn lærða
skóla í Reykjavík, hefir sent stjórnarráðinu
bænarskrá um, annaðhvort að ið opinbera
taki að sjer kostnaðinn við útgáfu innar yngri
Eddu, sem hann hefir í hyggju að gefa út,
þó svo að hann þá fái 100 rd. í ritlaun, eður
að honum verði veittur 150 rd. styrkur til
að standast kostnaðinn við útgáfu bókarinnar,
sem hann þá að öðru leyti kostar sjálfur,
Um þetta skal yður til vitundar gefið, herra
stiftamtmaður, og yður, háæruverðugi herra,
sjálfum yður til leiðbeiningar og til þess þjer
kunngjörið það Halldóri skólakennara Frið
rikssyni, að stjórnarráðið ekki getur tekið til
greina ið fyrra af því, sem hann hefir um
sótt, en þar á móti veitir þaðhonum 150 rd.
styrk, til að gefa Út bókina á sinn eiginn
kostnað. pess skal getið að landfógetanum á
íslandi hefir í dag verið ritað um að greiða
fje þetta úr jarðabóhars/óðnumn.
Herra Halldór hefir því fengið út borgaðan
150 rd. (== 300 króna) styrk «t.il að gefa út á
sinn eiginn kostnað« Snorra-Eddu. Nú er liðið
18 ‘/2 ár síðan. pessar 300 kr., sem kennarinn
hefir vafalaust ekki borðað út, heldur geymir
sjálfsagt vandlega, hafa náttúrlega ávaxtazt með
4 af hundraði, má gjöra ráð fyrir, og eru því
með rentum og rentu rentum orðnar liðlega
600 krónur nú. Síðan hefir nú Snorra-Edda
verið gefin út, og að því er þeir segja, er vit
hafa á, verið gefin vel út alveg styrktarlaust,
svo að nú er engin þörf lengur á útgáfu herra
Halldórs. pað má því ganga að því vísu að
vor árvakra landsstjórn gjöri gangskör að því
nú loksins að heimta inn aftur að minsta kosti
inn upprunalega höfuðstól (300 kr.), því að það,
að hafa þennan höfuðstól rentulaust til afnota
í 18'/a ár, sem má meta fullkomlega 300 króna
virði, sýnist að vera nægileg borgun handa yf-
irkennaranum fyrir það, að láta vera að gefa
út Snorra-Eddu!
Sá, sem þetta ritar, hefir heyrt, að dánar-
bú Jóns Sigurðssonar hafi orðið að endurgjalda
inu opinbera styrk, er hann hafði fengið út-
borgaðan til bóka-útgáfu, er hann hafði eigi
leyst af hendi. En af því er ljóst, að ið opin
bera á fulla heimting á að fá slíkt styrktarfje
endurgoldið, ef þau skilyrði, sem veitingin er
bundin, eru eigi uppfylt. En jeg get ekki sjeð
hvers vegna á að geyma að innheimta slíkt þar
til maðurinn er dauður. Hjer er útsjeð um
að Edda komi út, og pörfin á útgáfunni
25
sem átti sjer stað þegar fjeð var veitt, er nú
horfin.
pað er auðvitað, að nú getur ið opinbera
fengið þetta endurborgað, þar sem hægt er að
halda því eftir af launum hlutaðeiganda, en ó-
víst er, hvað til verður upp í skuldir hans, þeg-
ar hann fellur frá.
Að ending skal jeg geta þess, að þótt styrk-
ur þessi væri veittur áður enn fjárhagsaðskiln-
aðurinn komst á milli íslands og Danmerkur,
)á er það engum efa bundið, að það er lands-
sjóður, sem nú á skuld þessa, samkvæmt 5.
gr. stöðulaganna.
27. marz 1882. Reykvikingur.
Dálítið um Níhílista-máliö
(eftir Finn Jónsson).
(Niðurlag).
"En nú fyrst hófust sífeldar og óþrjót-
andi ofsóknir móti mjer af hálfu þeirra, sem
yfir mjer stóðu, og jeg neyddist til þess að
skilja við flotann. Jeg fór heimleiðis gegnum
Síberíu, og fjekk sýslu heima, en ofsóknunum
linti ekkl, eigi móti mjer einum, heldur hófust
)ær og móti móður minni og systur. Eftir nafn-
lausri sakargift var in yngsta systir mín, sautj-
án vetra, alt í einu flæmd til Síberíu, og rjett
fyrir skömmu er hún aftur komin, og síðan
uafa menn í hægðum sínum farið að rannsaka,
tvort hún hefði gjört sig seka í nokkuru eða
eigi. Eldri systur mirini, þungaðri, var kastað
í fangelsi, og vissi enginn fyrri til; en skömmu
eftir þó látin laus. En þetta fjekk henni þó
svo mikils, að hún ól barnið fyrri en tími var
til, og var nær dauða en lífi; barnunginn grjet
sex daga og andaðist í örmum míuum. J>að
lá við að jeg týndi mjer sjálfur af sorg og mót-
drægni, en rjeð það af, að verja því sem eftir
væri öðrum til heilla. Jeg var orðinn sann-
færður um, að jafningjar í Rússlandi eru einir
allra heiðarlegir menn, og jeg má fullyrða, að
mörg hundruð þúsunda eru samþykkir skoðun-
um níhílista, þótt það sjeu fæstir, sem hafi ver-
ið riðnir við skelfiverk þeirra. petta kann að
koma af því, að svo fáir hafa dugnað og þrek.
Jeg er heldur enginn garpur, og var í öndverðu
móti skelfingaverkunum; en á ferð minni um
Síberíu hafði jeg sjeð, hversu ungir menn, svo
þúsundum skipti, saklaus börn, flæmd án laga
Og dóms í útlegð, voru hermilega haldin og
svívirðilega misþyrmt, og þá sá jeg, að án skelfi-
verka verður ekkert unnið í Rússlandi. pau eru
ráðið til að ná markinu,en ekki markið, og markið
er, eftir því, sem jeg veit bezt, sama frelsi, sem
drotnar í Vestur-Evrópu. Við þekkjum ekki
neitt til deilu um stjórnar-myndina. pað er
ósatt að vjer \iljum brjóta niður allan eignar-
rjett. Vjer erum fullkomlega ráðvandir og