Skuld - 19.07.1882, Blaðsíða 1

Arg., 32 nr., kostar 3kr.;
borgist í sumar - kauptíð til
Einarsprentara pórðarsonar.
Eftir að 3/« árgangs eru út
komnir, gildir eigi uppsögn
á næsta árgangi.
kvid
íi
1882.
Afgreiðslustofa í prenf-
smiðju Einars pórðarsonar.
Ritstjórnar-skrifstofa:
Aðalstræti Nr. 9, opin kl.
4—5 e.m. hvern virkan dag.
V. árg.
Reykjavík, Miðvikudaginn 19. júlí.
Nr. 157.
d^g=* Jeg leyfi mjer ;iö miima ina heiðruöu
kaupendnr og útsölumenn „Skuldar“ p.
á. á, að nú er g-jalddag’i árgangs
þessa kominn, enda er og meir en hálf-
ur árgangurinn nú út kominn.
E i n a r þórðarson.
Sj óferö.
Jeg uni á iiughörðu fleyi
við elskandi hót
hjá inndælli snót.
fótt hallist, þá hræðist hún eigi,
en brosir svo dátt,
er hrönn lyftist hátt.
Og seglið er fult eins og svellandi barmur
og særinn er kvikur sem ólgandi blóð,
sem andblær í kossum er vindurinn varmur,
og viðkvæmt í byrnum er skipið
sem ósnortið, elskandi fljóð.
Hæ hó! Lítt’ á sigluna svigna!
Nú gengur það glatt,
það segi jeg satt.
Jeg vild’ að hann vild’ ekki iygna;
hjer uni jeg mjer
svo aleinn með þjer.
Um stýrið jeg annari hendi vil halda,
en hinni jeg sveifla um mittið á þjer
og kyssi þig blítt meðan klýfst sundur alda;
nú krafta jeg finn, sem jeg aldrei
hef vitað að voru í mjer.
Kom fast að mjer, barnið mitt blíða!
Sjá bárur við gnoð —
heyr byrinn í voð!
Seg, finst þjer ei skipið mitt skríða
og beita sjer við
þótt blási á hlið?
Sjá öldurnar hvítar á brjóstunum brotna
og blíðmálar líða svo hliðunum með;
þær hvísla, þær hossast, þær kjassa og þrotna,
og kyssandi loksins þær hníga
í sævarins blátæra beð.
Kom, yndið mitt blíðasta, bezta!
í faðmi mjer fel
þú vanga þinn vel.
Við hjer skulum heit okkar festa
með barm upp að barm
og arm inn’ í arm.
Svo Ijúft eins og báran í báru fær runuið,
eins blítt skulu hjörtu vor renna í eitt;
sem morgunsins geislar á bárum fá brunnið,
«r blævindur andar á sænum,
eins kært skulum kyssast og heitt
Nú skulum við leggja að landi,
því lund veit jeg, mey,
á laufgrænni ey;
þar blaktir æ bliðvakinn andi
og forsæla blíð,
og foss er í hlið;
og niðurinn lokkar og lækurinn svalar,
í laufunum þýtur með hvíslandi óð,
sem blítt eftir tilfinning hjartnanna hjalar;
þar hvílum við ein, og þar sýng jeg
þjer elskenda ljúfustu Ijóð.
Haimes Hafsteinn.
Frelsisflokkurinn á Rússlandi.
Nýlega hefir prentuð verið bók nokkur á
.talíu, sem heitir «Rússland í jarðhúsum», eftir
mann, sem kallar sig Stepniak og var áður rit-
stjóri blaðsins »Fjóð og þjóðfrelsi.» Ágrip af
efni þessarar bókar er prentað í 150. blaði
"Morgunblaðsins", og þaðan er tekið það, sem
hjer kemur á eftir. f>að sýnir vel, hver fram-
farastig frelsisflokkurinn hefir átt, og hvernig
hann vinnur.
»Nihílisminn» var upprunalega nafnið á
tilraunum nokkurum, sem fjelög af mentuðum
mönnum gerðu til þess að losast við ýmsar
gamlar kreddur, er gengið höfðu í arf mann fram
af manni. pað, semþeir rjeðust þá á allra fyrst,
vóru trúarbrögðin; þeir þurftu ekki að hafa
mikið fyrir þeim. Klerkarnir gátu ekki hindrað ,að
inir mentuðu menn fleygðu trúnni frá sjer.
»Nú á dögum er næsta sjaldgæft að nokkur
mentaður maður sje eigi fylgismaður þeirra
kenningar, er hreinlega kenna að náttúran sje
in æðsta veral.» En það leið ekki á löngu,
að <> nihílistarnir» tœki að skifta sjer af efnum
°g bag þjóðarinnar og ríkisstjórn. Fyrst reyndu
þeir að koma fram kvennfrelsismálinu, og svo
fóru þeir að hugsa um, hvernig bezt væri að
losa fátæklingana úr þeirri ánauð, sem þeir höfðu
verið í hneptir. fannig breyttist stefna þeirra
algjörlega. Áður höfðu þeir leitað að velsæld
og hóglífi, nú steyptu þeir sjer út í langvinnt
erfiði og þungar hættur, og hirtu eigi hót um
þótt þeir ættu píslarvættis dauða í vændum; nú
hurfu þeir, er með rjettu áttu skilið þetta nihíl-
istanafn, og voru nú orðnir að stjórnbyltinga
og þjóðfrelsismönnum.
þ>að, er einkum olli þessari breytingu, var
þjóðfrelsið á Frakklandi eftir að Napoleon var
fallinn úr sögunni 1871. Undir lok árs þessa
myndaðist fjelag í Moskvu og annað í Pjet-
ursborg ári síðar; fjelagsmenn vóru «innan um
þjóðina», eins og komizt er að orði, til þess að
1) Vjer bibjum lesarann minnast, að þetta eru orð
• Stcpniaks, en eigi vor. pýð.
65
breiða út meðal hennar kenningar jafnaðarmanna.
Ungir menn af göfugum ættum gerðust hópum
saraan vinnumenn í verksmiðjum, til þess að
koma þar inn þessum skoðunum hjá hinu vinnu-
fólkinu, sem af lægra stigi vóru, og stjórnin
komst svo að orði í umburðarbrjefi til sýslu-
manna, að «23 sýslur væru sjúkar orðnar af jafn-
aðarveiki.» Stundum tókst miður heppilega til
tegar þeir vóru að revna til þess að fá bændur
með sjer; þeir, sem það gjörðu, urðu sumir upp-
vísir og handteknir og settir í fangelsi, og svo
var þessari aðferð hætt. Um forvígismennina
er í ritinu farið þessum orðum: «Trú þeirra var
jöfnuður, guðþeirravar þjóðin. þ>eir gátu unnið
hvað, sem vera skyldi, en þeir höfðu eigi þann
óbilanda kjark eða brennanda áhuga, sem til
þurfti. fegar frumvonir þeirraónýttust, örvæntu
þeir umsigur; sóttust fremur eftir heiðurskransi
píslardauðans en lárviðarhring þols og sigurs.
F»eir gátu engan hatað, jafnvel ekki böðlasína.»
Enn svo kom skálmöldin þar á eftir; nú
var eigi lengur með orðum unnið einum, heldur
verkum vegið. fetta var þriðja stigið og hófst
með skotinu sem Vera Sassúlitsj hleypti af á
Trepóv herforingja. Nú er það sprengiefnið, sem
er einkenni frelsismanna; nú er það ætlunar-
verk þeirra, að ógna og hefna og vega. peir,
sem framkvæma verkin, eru eigi svo ýkjamargir.
En aðrir hjálpa þeim og ryðja braut þeirra svo
þúsundum, svo mörgum þúsundum skiftir; þeir
veita þeim hæli og húsaskjól, þegar eftir þeim
er leitað, og fje þegar á því þarf að halda. Fjeð
fá þeir hjá allmegandi mönnum, stundum frá
höfðingjum landsins, sem hata stjórnina og
leggja því fram peninga. Stjórnin einangrast
sjer, eins og harðstjóri, sem brotizt hefir til
valda og á engan vin. í>ví ákafar sem hún
ofsækir einhvern frelsismann, því vissari von á
hann að hreppa hæli og vörn í landinu, og menn,
sem á engan hátt líkar hryðjuverk þeirra, þykj-
ast af að hafa hýst flóttamann. Stóll, sem
Sjeljabof hefir setið á, er t. a. m. geymdur sem
dýrindis minjagripur.
Stepniak lýsir því næst ýmsum frelsismönn-
um, er fremsta má telja, en búið er að lífláta
fiesta þeirra. Jakob Stefanovitsj var ljótur á-
sýndum, breiðmyntur og lá hátt nefið; hann
hafði aldrei þol í sjer til þess að sitja undir
rœðu; þegar neyða átti hann til þess, sofnaði
hann og háhraut; hann var sonur sveitaprests.
Annar er Dmitri Klemens, hann er mælskur
vel, hann hefir hátt enni, augun dökk og eld-
fjörug; nefið hefir náttúrunni gleymzt að gefa
honum, hann er fjörugur maður og fyndinn vel;
heíir það til að gera að gamni sínu, þótt í lífs-
háska sje. Hann er djarfur vel, og er til
marks um það haft, að einu sinni, er Felsíer
nokkur sat í fangelsi, í bænum Petrósavaðsk,
fór Klemens þangað og Ijezt vera vjelasmiður