Fróði - 30.10.1880, Blaðsíða 3

1880.
F IV 6 Ð I.
24. bl.
283
284
sjer gott íjós. í mörgum slíkum at-
riöum, sem almennt eru kölluð smá,
en eru þaö þó engan veginn í raun og
veru, gefur síra Guðmundur góöar bend-
ingar, bæöi í þessari ritgjörð sinni,
setn lijer ræðir mn, og öðrunr lleirutn,
er eptir hann liggja.
I*á er f j ó rö i þátturinn í bókinni
(‘26.— 31 gr.) um afraksturinn af sauð-
ljárræktinni, ull, rnjólk, kjöt og tólg, og
um kostnaöinn, er sauöfjárræktin hefir
í för meö sjer. Eru í þessum kafla
ymsir reikningar og áætlanir, er að
þessu lúta, og sem eru mjög hugleiö-
íngarverðar. En með því fjárkyn og
landkostir eru svo misjafnir í ymsum
stööum getur sama áætlun eigi átt
allstaðar viö, enda er verðlag alls
þess, er hjer til heyrir mjiig breytilegt
á yinsoin t/inuin, svo eigi er auöiö aö
fá fastan grundvöli til að byggja á
reikHÍnga, sein geti átt við í hverjum
stað og á hverjum tíma. Keikninga
höfundarins verður því einkum að
skoða sem fyrirmyndir eða sýnis-
horn handa þeim að laga reikn-
inga sína epíir, sem vilja stunda
þenna atvinnuveg, sauðfjárræktina. með
athugasemi, og vilja gera sjer Ijósa
hugmynd um tilkosfnað og afrakstur.
en slfkt ættu aö vísu allir búendur
að vilja. Ilöfundurinn leitast við að
gefa áætlunnm sínum meiri festu með
því að við hafa álnareikning jalnframt
peningareikningi þeim er nú tíðkast,
en vjer fáum eigi sjeð, að neitt veru-
legt sje unnið við þetta, og ekki sjc
til neins aö hugsa sjer að íá fastan
grundvöll, þar sein hann getur ineð
engu inóti verið. Vjer helðuin |)ví
álitið að höf. hefði gert enn betur, ef
hann hefði gefið lesendum sínum til
fyrirmyndar ágezkunarlausan reikning
um tilkostnað og afrakstur á einhverju
sauðabúi eitthvert ákveöið ár, þegar
verðlag á hverju einu rar svo eða svo,
þvf hver bóndi, sem vill hala gát. á
efnahag sínuin hlýtur í áætlunum sfn-
um og reikningurn eingiingu að miða
við það verðlag sem er á þeim stað
og tíma, er hann semur áætlunina eða
reikninginn. Pessari reglu verður hver
maður að fylgja sem einhverja atvinnu
stundar, og bóndinn hefir nú ekki
ineira gagn ai álnareikningnuin jafn-
framt almennum peningareikningi, held-
ur enn t. a. in. kaupmaðnrinn. en eng-
inn kaupmaður inun geta sjeð sjer neinn
hag við, að taka álnareikning samsíða
krónureikningi inn í áætlanir sínar eða
reikninga.
í síðasta kafla hókarinnar eru
meðal annars yms ráð til að fyrirbvggja
og lækna sjúkdóma í sauöfjenu. þar
eru og ymsar bendingar og leiðbein-
ingar um yms atriði, er íjármenn þurfa
að setja á sig, svo sem um fitumerki
og aldursmerki sauðkinda, uin fjármiirk
og fjárhunda, leiðarvfsir íyrir fjárbónda
eða fjármann til að halda reglulega
fjárbók, töflur um skipting efnanna í
sauðkindinni og fl. Ber allt þetta,
sem bókin öil, Ijósan vott um aðgæzlu,
reynslu og lærdóin höfundarins í þess-
ari grcin og uin hans góða vilja og
viðleitni að vinna Itændum landsins
gagn með þvf að leiðbeina þeim og
leiða athygli þeirra að svo mörgu sem
nauðsynlega þarf að gaumgæía, ef sauð-
fjárhirðingin á að fara vel úr hendi.
Hið margbreytta efni þessarar litlu
bókar er að áliti voru svo merkilegt,
að ef rúinið hjer í blaðinu hefði leyft,
hefði verið vert að skrifa um það
engu styttra álit enn bókin er sjálf
spjaldanna í milli, en vjer verðum að
láta hjer staðar nema að sinni. Vjer
sögðum að frainan og endurtökum það
hjer til ályktar: Bókin erþess
verð að hver bóndi, semnokk-
urtsauðíje hefir, kaupihana
o g lesi ineð athygli.
Athugagrein uni Elliðaármáfið.
í 17. blaði „Próða“ er grein um
veiðiágreininginn í Elliðaánum og mála-
ferli pau, er risið hafa út afhonum. Er
þar sagt frá, að landeigendur við árnar
álíti sig eiga veiði hver fyrir sínu landi,
en einn peirrá, Thomsen kaupmaður í
Reykjavík, pykist eiga liana, eigi að eins
fyrir sínu landi, heldur og fyrir landi
hinna allra, oður í öllum ánum milli
fjalls og fjöru. þ>ar er enn sagt frá
máli pví, er að tilhlutun alpingis var
höfðað gegn Thomsen fyrir pvergirðing-
ar hans í Elliðaánum og dómi lands-
yfirrjettarins í pví máli, er kvað svo á,
að af pví hver, sem einn ætti alla veiði
í á, mætti að lögum pvergirða hana og
af pví Thomsen pættist eiga alla veiði
í Elliðaánum. pá væri honum frjálst að
pvergirða pær.
Til frekari skýringar pessu máli hefir
oss verið sent eptirrit af nokkrum orð-
um í varnarræðu eða varnarriti, er mála-
færslumaður Thomsens flutti eða fram-
lagði fyrir yfirdóm 15. dag marzmánað-
ar p. á., og éru pau orð svo látandi:
.......„mótpartur minn . . , . .
I segi, að i öðru orðinu játijeg, að Thom-
sen eigi ekki veiðina lengra upp enn að
Skorahyl (eða Stórahyl), en í öðru orð-
inu, að Thomsen eigi pó veiði í öllum
Elliðaám, allt svo fyrir ofan Skorahyl.
En petta hefi jeg aldrei sagt, af pví að
jeg byggi mál mitt á föstum grundvelli,
en ekki í lausu lopti, og byggi rjett
Thomsens til laxveiðinnar á kaupbrjefi
föður hans, og pann rjett erfði H. Th.
A. Thomsen. Og í brjefinu eru tak-
mörkin sett, hvað langt upp-eptir ánum
veiðirjettur Thomsens nái. Jeg held
pað gengi eitthvað á, ef Thomsen segði,
að hann ætti veiði (hvort heldurlaxeða
silungsveiði) fyrir ofan fossana og færi i
að veiða par“.
Eptir pessari ritning að dæma, er j
pað augljóst, að Thomsen muni eigi j
pykjast eiga alla veiði í Elliðaánum og j
ekki frekara enn alpingi og allir menn j
hátíðlega kannast við að hann eigi. En :
par sein af Thomsens hálfu hefii- verið !
f . . . I
lýst yfir pessu, pá virðist sem ný veila |
opnist í dómi peim, er landsyfirrjettur- j
inn smíðaði i pvergirðingamálinu.
285
J>ó veiðirjettur Thomsens í neðsta
hluta Elhðaánna, fyrir neðan Skorahyl,
sje byggður á „föstum grúndvelli“, sem
allir vita, pá getur rjettur hans til að
pvergirða árnar og pvertaka fyrir veiði
annara landeigenda fyrir ofan eins fyrir
pví verið byggðar í „lausu lopti“.
Af Stlðurlandi (kaflar úr brjefum).
Síra Matthias hættir nú við „þjóð-
ólf“. Ekki er saga betri. Hlutverk pað,
er hann setti sjer, að eyða æsingum og
stilla öllu í hóf, er fagurt og nauðsyn-
legt, pótt eigi sje pað ávalt pakklátt í
svipinn. „Isafold“ óskar að eptirkom-
andinn megi verða sem ólíkastur ^Skuld’
og .Mána’ (að bersögli?), en bæta má
við, og sem ólíkastur „Isafold“ i pví að
j hafa trúarefni fyrir ertingaefni, sem
blaðið hefir opt blettað sig með. Trúar-
vandlæting í dylgjuformi er fremur öllu
j öðru löguð til að drepa niður virðingu
I fyrir trúarbrögðum.
— Laxveiði var mikil í sumar í Olvesá,
en pað er eptirtektavert, að úr veiðinni
hefir dregið eptir pvi sem ofar hefir
kornið, og í hinum efstu veiðistöðum
hefir varla orðið laxvart, par sem áður
pótti pó veiðisælt par til nú síðustu ár-
in. Til pessa er einhver orsök, og hana
parf að finna. Sje svo sem sagt er, að
aðalvegur laxins í stórám sje utantil í
straumnum, pá er ekki undarlegt, pó
hann lendi mestallur í netjunuin við
stýflugarðana. í öllu falli parf petta
mál að athugast, pví svo lítur út, sem
spilla megi veiðinni og jafnvel eyða, án
pess að brjóta lögin. Friðun laxÁns
þarf betur að tryggjast. Hann ætti að
friðast alveg fram í júnímánuð, og síðan
einn sólarhring í hverri viku. |>að ráð
inætti að minnsta kosti reyna um nokk-
ur ár, og sjá hvernig færi.
Múlasýslu 12 október.
Yeðrátta hefir i haust verið úrfellasam-
ari enn í sumar og eptir pann 20. f. m
snjóaði töluvert í fjöll og enda festi í
byggð. Um mánaðamótin kom norðan-
átt og talsvert frost nokkra daga svo
jörð fraus, en svo er hún nú aptur orð-
in pýð og komiri blið tið, pessa dagana.
Skip komin til allra verzlana hjer, nema
Jóns kaupm. Magnússonar á Eskifirði.
Á Eskifirði er kjöt 16 a., 18 a. og
22 aura pundið, mör 30 aura og gærur
allt að 3,50 a. Útlendar vörur með
sumarkauptíðarpris hjá Tuliníusi kaup-
manni, og afsláttur ef mikið er keypt. —
Á Djúpavogi eru kjötprísar óvísir. —
Sláturfje hefir reynst með bezta móti. —•
Fjárheimtur eru fremur slæmar Hjá mörg-
urn, liklega af pví að fje hefir runnið
moð mesta móti á afrjettum í sumar,
vegna purka, hita og vatnsleysis.
Afli góður pegar gæftir vanta ekki,
og hans er leitað.