Fróði - 03.04.1882, Blaðsíða 3

1882
F R ó Ð 1.
63. bl.
01
92
93
þeir þá ekki sakna peirrar stundargleBi,
sem pessi vani hefir í íör með sjer. Nú
eru hugir margra að hnegjast til Yest-
urheimsferða, aðrir vilja vera húsmenn
og lausamenn, án þess pó að eiga, eða
hafa ráð á nokkru skýli yfir sig og sína;
en greiðaskatturinn hvílir að fornum vana
eins eptir sem áður á bændum, á með-
an peir sjálfir hrinda honum ekkii af sjer;
en eptir pví sem vinnukrapturinn og að-
drættirnir minnka í hverju hjeraði, og
á hverjum bæ, eptir pví stendur hver
verr að vígi með greiðaskattinn, pví pað
sjá allir og skilja, að húsbóndinn veitir
ekki einungis af sínum aðdráttum, (nema
hann sje einvirki), heldur veitir hann
jafa framt af aðdráttum hjúa sinna. Hans
hjú njóta ekki haDS veitinga (nema hins
sjálfsagða), en aptur njóta ænnara hjú
. veitinga hjá honum og hans hjú njóta
veitinga hjá öðrum húsbændum, svo veit-
ingar pær, sem bóndinn veitir, koma ó-
beinlínis niður á hjúunum að nokkru
leyti, og er pað vel maklegt, ef veitingar
annars eruvið hafðar. En hvað lausa-
mennina snertir eða hverja aðra, sem
ekkert láta af hendi rakna í pví skyni,
hvorki beinlínis nje óbeinlínis , þá eru
peir ekki maklegir veitinga vorra, pví
pað sýnist raska jafnrjeiti millum peirra
og vor. Yjer ættum pví að fara að sjá
að oss, og ymist minnka eða afleggja áð-
ur sagðan óvana, sem alls ekki sæmir
jafn snauðri pjóð, eins og vjer Islending-
ar erum, sem engu pykjumst til vegar
koma fyrir fátækt og volæði, en stönd-
um pó fyrir hverjum gesti með óparfa veit-
ingar, og eins og vitum ekki af pví, að
pað sem við útilátum eru peningar, eða
íjárstofn. Tíininn, sem bæði veitandinn
og piggjandinn eyða, hann er líka peninga-
gildi, að minnsta kosti á sumum tímum.
Eitt er pað enn, sem veitingar pessar
hafa í för með sjer, pær auka óparfa
flakk í fólki, sem bæði spillir góðu sið-
ferði, reglusemi, iðni og ástundun; pær
raska jöfnuði manna í milli, par sem
einatt er níðst á greiðvikni einstakra
manna, svo að peir ástundum líða skort
fyrir sig og sína, sökum greiðvikni
sinnar.
flyt 170,00
Til yfirsetukvenna . . . 360,00
Til ferðabúfræðinga . . 500,00
Til manns, sem heflr farið ut-
an til að kyuua sjer tó-
vjelar .... 100,00
Til óvisra gjalda . . . 177,25
1307,25
2. Reikningur sýsluvegasjóðsins 1881
var einnig yQrfarinn og áætlun gerð um,
hvernig sýsluvegagjaldinu skyldi varið á
þessu ári. Sú áætlun var í ágripi þessa
efnis:
Tekj ur: Iír. A.
1 sjóði frá fyrra ári , . 576,05
Áætlað vegagjald • . . 840,00
1416,05
Gj ö 1 d : Kr. A.
Til brúa yQr 6 stærri og smærri
ár........................ 656,20
Til vegagerðar og vörðuhleðslu
á 5 vegarköflutn í sýsluuni 759,85
þaðan, þannig, að landsdrottinn annað
tveggja gildi eptir þessa eign skólans
ár hvert þaðan frá, eða leysti hana til
sín með því að endurgjalda skólanum
hana. Álit nefndarinnar var, að skólinn
ætti að vera bæði fyrir karla og konur
eður jafnt búkvenna sem búmannaskóli
og var gert ráð fyrir, að tala nemenda
yrði að minnsta kosti 15, karlar 9 og
konur 6, en skólatíminn 3 ár. Til að
veita skólabúinu forstöðu og kenna í
skólanum álitu nefndarmenn að þurfa
mundi 5 menn alls, það er a& segja,
1. skólastjóra eða bústjóra, 2. undir
kennara, 3. bústýru, 4. keunslukonu og
5. fjármann. (Niðurl)
Sýslunefndarfundur Suður-þingeyinga
var haldinn að Ljósavatni 9.—11. dag
marzmánaðar 1882 og voru helztu um-
ræðuefni fundarins þau, er hjer skal stutt-
lega á drepið:
1. Eeikningur sýslusjóðsins fyrir um-
liðið ár var endurskoðaður og samþykkt-
ur ; en síðan gerð áætlun urn tekjur og
gjöld sjóðsins þetta ár á þessa leið:
T e kj ur:
I sjóði frá fyrra ári
Tillag úr landsjóði
ISiðurjöfnuD, 7 aur. á hndr.
Gjöld:
í þarOr sýslunefndarinnar
Kr. A.
167,18
550,00
590,07
1307,25
Kr. A
170,00
flyt 170,00
1416,05
Með því sumir þessir vegakaílar eru
á aðalpóstleiðutn, var oddvita falið að
sækja um styrk til þeirra úr landsjóð af
þeim 6000 kr., sem veittar eru á þessu
ári í fjárlögunum til að Ijetta undir nteð
sýsluvegasjóðunutn til vegagerða á póst-
vegum í byggðusi, en hinn væntanlegi
styrkur, er fást kyuni úr þessari att, varð
eigi tekinn inu í áætlunina, með því ó-
víst var, hve tnikill hann yrði.
3. Var allmikið rætt um stofnun bún-
aðarskóla. Voru 3 af nefudarinöunum
kosnir til að íhuga pað mál sjerstaklega
og semja um það ékveðuar tillögur og á-
ætlanir. En sýslunefndiu var einhuga í
því, að þó Eyflrðingar hafl nú fyrir skömmu
hafnað skólaljelagi við þiugeyinga, sem
nokkrir tilkvaddir sýslunefudarmenn úr
báðum hjeruðunum álitu allir ákjósanlegt
á sameiginlegum fuudi í vor sem leið, þá
sje ekki hentugt fyrir þessa sýslu að seuda
mörg bæudaefni til að læra búskap, hvorki
vestur í Skagafiörð nje austur í Fljóts-
dalshjerað. Nefndin áieit því tiltækileg-
ast, að bæði sýslufjelög þingeyinga gengi
í samband til að stofna búnaðarskóla fyrir
sig, þannig, að Suðurþingeyjarsýsla leggði
fram tvo hluti, en Norður-þingeyjarsýsla
þriðjung af öllum kostnaði til skólans, og
hvort sýslufjelagið hefði eptir sömu tiltölu
rjett til að nota hann. Var oddvita nefnd-
arinnar 'falið á hendur að bera þetta mál
upp í sýslunefnd Norður-pingeyinga.
Honum var og falið að sækja um 6000
króna lán úr landsjóði fyrir þenna sýslu-
hluta til skólastolnunarinnar, og að leita
samþykkis amtsráðsins til lántöku þeirrar;
sómuleiðis að sækja um að sýslufjelaginu
yrði veitt pess tiltala úr búnaðarskóla-
sjóði amtsins, og enn fremur búnaðar-
skóiagjaldið úr þessum sýsluhluta fram-
vegis ár hvert, skólanum til viðurhalds.—
Vegna efnaleysis var helzt gert ráð fyrir,
að fá leigujörð handa skólanum um
ákveðið árabil, og semja svo um, að skólinn
ætti ákveðinn hluta af jarðabótum þeim,
er hann gerði á jörðinni, þó hann flyttist
Ymislegt uui Noreg og Norðmenn.
Skrifað eptir einum fyrirlestri
Gruðmundar Hjaltasonar.
III.
Hús eru f sveituin vanalega byggð
úr timbri, og í kaupstöðunum hefir það
áður verið líka svo, en nú erþarallt-
af byggt meira og ineira úr steini, svo
víða er nú orðið lítið af timburhúsum
í stöðunuin. Húsin eru allavega lit,
en þökin á þeiin eru optast nær fjólu-
blá helluþök. Bændur byggja ílestir
hús sín úr timburstokkum, þannig, að
ljórir stokkar eru fyrst lagðir ílatir í
íerliyrning, svo laugir, sem húsið á að
vera lungt og breitt, og eru stokkar
þessir geirnegldir saman á hornunuui.
Svo kemur önnur eins umferð þar fyr-
ir ofan, og svo framvegis hvert stokka-
lagið ofan á anuað, þangað til vegg-
irnir eru orðuir svo háir, sein þeir
eiga að vera. Eu á inilli þessara laga
er troðið inosa til að þjetta veggina
og fyrirbyggja súg í gegnuin þá.
Verða húsin við þetta, eins og þau
væru mosvaxin utan. A ílestuin býl-
uin er einkenuilegt hús, sem kaliað er
stólpabúr eða stafbúr, það er byggt á
fjórum fótum eða stólpuin, en að öðru
leyti allt á lopti, svo maöur getur
gengið álotinn undir það. í búri
þessu, sem stendur sjerstakt, eru eink-
um geyind matvæli, og mun það vera
þannig byggt til að verjast músagangi
sein er mikill. Norska músin er tals-
vert öðru vísi enn hin íslenzka, hún er
rófulaus, sein á sjer og mjög grimm,
og skemmir inikið fyrir mönnum. Austur
í landinu er vanalega turn á búrinu
og í honuin allstór klukka, eins og
kirkjuklukka, hcnni er hringt á dag-
inn til að kalla fólkið saman til snæð-
ings. í*egar nú þessum búrklukkum
er hriugt á daginn í hverjum búrtumi
í þjettbyggðri sveit, svo þær kveða
við ef til vill huudrað í einu, þá tek-
ur undir í klcttunum, og verður af
þessu sá fjarskalegur glaumur, að hver
maður, sem ekki er orðinn vanur við
þetta, verður öldungis hissa.
Nokkrir vel eínaðir óöalsbændur
haía allreisugleg tviloptuð lrús til í-
búöar, en víðast hvar á bóndabýlum
eru mörg og siná hús, sem standa ó-