Fróði - 20.07.1882, Blaðsíða 3

78. bl.
I R Ó Ð 1.
1882.
211
212
213
ur að ávinna sjer bæði ást og virðingu
sjerhvers þess, er ekki er af stokki eða
steinigerður? |>að hlýtur hverjum peim
söfnuði, sem eigi er með öllu tilfinn-
ingarlaus, mjög til hjarta að ganga, er
hefir misst sinn góða prest, og svo apt-
ur jfengið slarkarann, og væri slíkum
söfnuði alls eigi láanda, pó hann hugsaði:
betra væri að hafa alls engan prest,
heldur enn þennan poka, sem eigi er til
annars, enn hirða tekjurnar, eigi svo vel,
að hann geti verið bændum til stuðn-
ings í sveitarstjórninni, og sem í stuttu
máli virðist að vera til andlegs og lík-
amlegs niðurdreps. Jeg þori næstum að
fullyrða, að pannig hugsa, tala og hvízl-
ast á allur porri safnaðarins, án pess
nokkur haíi por eða prek til að skríða
úr skugganum. Og ef einhver leggur
til að gera samtök og reka prestinn af
höndum sjer, pá er svarið petta: |>að
að sönnu væri ákjósanlegt að losast við
hann, en aptur á hinn bóginn lítur pað
svo illa út, og margir kynnu að ímynda
sjer, að við værum trúlausir með öllu.
Svo er á pað að líta, að hann hefir eigi
gert sig beran í neinum sjerlegum af-
glöpum í embættisfærzlu sinni, sem hægt
sje að finna honum til saka. |>að er
pá eptir pví ætlun peirra, er þannig
tala, að hverjum peim presti, er ein-
hverra orsaka vegna, kynni að fella nið-
ur einhverja kreddu, sem fædd er af
bókstaf eigi af anda, og sem í sjálfu
sjer væri éí til vill næsta þýðingar lítil,
megi frá vísa, jafnvel pó hann í flestu
væri ólastandi sem prestur, en hinum,
sem eigi gerir sig sekan í neinu pví líku>
konum megi eigi frá vísa, þrátt fyrir
pað pó hann fyrir flestra annara hluta
sakir væri óhæfilegur í prestlegri stöðu.
Að þeir, sein pannig hugsa og tala,
hafi sannarlegt trúarlíf í sjer veranda,
dreg jeg mjög í efa, heldur óttast jeg,
að þeir móki í aðgjörðalausu bókstafa-
grufli. Að pessi hugsan mín sje sönn,
læt jeg öðrum eptir að dæma um; en
jeg vil halda að presturinn, ef hann á
að vera meira enn nafnið eitt, verði að
gefa gott eptirdæmi í hegðan sinni, og
ætla jeg að mikið meira ríði á pví, enn
að hann sje framúrskarandi ræðumaður,
pó óneitanlegt sje, að bezt sjeað sem flest
gottfari saman; sjaldan verður á allt kosið.
f>að má óhætt fullyrða, að pað er
eigi vakandi sönn og næm tilfinning fyr-
ir prestlegri pörf, par sem menn reyna
ekkert til að losast við pá presta, sem
menn pó eru sár óánægðir með, og sem
að löngum má heyra að sagt er um, „að
þurfaað gjalda þessum poka,paðerverst“.
J>að liggur pví í augum uppi, hver
þörf það væri að betra lag gæti komizt
á prestamálið, svo að samvinna presta
og safnaða gæti snúizt í viðunanlegra
horf enn nú á sjer stað. Hver ráð
liggja beinust fyrir til að lækna þessa
andlegu doðasótt? Jeg veit ekki, en
hitt finnst mjer augljóst, að stjórnend-
ur kirkjulegra mála sjái ekki eða vilji
sjá, hvernig allt horfir öfuglega í þá átt-
ina, þar sem mjer virðist þeir af alefli
reyna til að brjóta á bak aptur allar
þær hreifingar, er lýsa því, að vakna sje
frjáls og sannur trúar andi, er þeir taka
eigi hið minnsta tillit til vilja |safnað-
anna. [>að sýnist þó eigi heppilegt, að
hið veika trúarlíf, er nú sem stendur
má líkja við hálfskrælnað blóm, er blakt-
andi beygist til jarðar fyrir nöprum
haustvindi, skuli mæta öðrum eins felli-
byljum frá hálfu veitingarvaldsins, eins
og nú á sjer stað. f>að er því ekkert
efamál, að þaðan mun vera lítils trausts
að vænta, og verða söfnuðir pví sjáliir að
búa til læknisdómana sem við eiga, og
sem eru, að allir peir söfnuðir. sem nú
eiga við að búa ónýta og líttnýta of-
drykkjuklerka, segi með fullu og öllu
skilið við pjóðkirkjuna.
Jeg get samt vel ímyndað mjer, að
þeir menn, sem segja að sjer þyki það
frjálslegra, að presturinn fái sjer svona
nokkuð neðan í því, þyki þessi tillaga
mín ofstækisfull og óviturleg, en allt um
það mun það sýna sig, að þetta er
hinn eini færi vegur eptir nú veranda útliti.
það sýnist liggja í augum uppi,
hve sanngjörn og eðiileg sú ósk alþýðu
er, að söf'nuðirnir sjálfir fái í hendur alla
umsjón kirkna og fjárs þeirra, og svo
náttúrlega fengju sjálfir að ráða sjer
presta sína, því kúgun í því sem öðru
horfir til eyðileggingar, veldur sundrung
og óánægju, en par af leiðir margt illt.
En það getur heldur engum blandast
hugur um, að ef söfnuðir fengju þessi
sín eptiræsktu völd í hendur, yrðu all-
margir peir prestar, er nú sitja að völd-
um, að víkja úr sesfi, og pað er ef til
viil þetta, sem yfirstjórnendum andlegu
stjettarinnar stendur stuggur af, ef ýms-
ir af skjólstæðingum þeirra yrðu brauð-
lausir og hlytu svo að leita sjer brauðs
í sveita síns andlitis!
J>að er fullur óþarfi að fara nokkr--
um orðum um aðskilnað á ríki og kirkju,
því kostirnir sem honum fylgja eru svo
auðsæir hverjum þeim. sem þá vill sjá,
að þeir fá eigi dulizt. |>að fyrsta og
helzta er, að með honum er skotið loku
fyrir, að menn þurfi að búavið þápresta,
sem hjer að framan er á minnzt, og að
pá myndi eigi hætt við, að fje kirkna
yrði eytt ,eins og opt hefir við borið, og
sem til stórra vandræða getur leitt. Eigi
pykir mjer heldur ólíklegt, að kjör
margra góðra presta mættu batna, því
hver sá söfnuður, sem kann að meta
livað prestur er. og sem finndi hve miklu
góðu hann kemur til leiðar í sveitarfje-
laginu, vildí óefað gera hann sem á-
nægðastan og breyta svo i Öllu, að söfn-
uðurinn gæti notið hans sem lengst.
Reyðfirðingar eru hinir einu, sem
hafa gripið til þeirra bragða, er 'jeg hjer
að frainan hefi á minnzt, og haf'a þeir
fyrir það fengið allmisjafna dóma. J>að
að vissu leyti ko:n eigi þar sem bezt
niður, en aptur á hinn bóginn sýna þeir,
að þeir eru menn með sjál/stœðum 'vilja,
og eiga þeir að mínu áliti þakkir skyld-
ar fyrir að reyna að losa nauðungar
bandið. |>að má víst ganga að því vísu,
að ef fleiri af þeim söfnuðum, 'sem und-
ir optnefndum illsifjum búa, vildu fylgja
þeirra dæmi, gæti þá gerzt það að verk-
um, að heldur kynni að vera tekinn til
greina vilji almennings; en það er'einn-
ig vist, að á meðan menn láta sig kúga
og veita eigi viðnám, þá er heldur eigi
viðreisnar von.
Jeg þykist þess nú fullviss, að mörg-
um mun þykja nóg komið, og vil jeg
játa að svo sje, að því leyti er við vík-
ur ritsmiði þessu, en eigi þykir mjer of-
talað um málefnið sjálft, og vildi jeg
óska, að einhver mjer færari vildi verða
til að skýra þetta nauðsynjamál betur.
Sk. Sigurðarson.
pórnessþingi 20. júní 1882.
Siðan að jeg sendí „Fróða:l seinast
frjettapistil hafa megn harðiudi dunið
yfir Snæfellsskagann, og dæmafár pen-
ingsfellir orðið par. Svo má kalla seni
aflan marzmánuð yrði aldrei hlje áfann-
komum og blotum á víxl, með ofviðris
áhlaupum, einkum pann 9. Innistöður
voru pví fyrir allan útigangspening, og
voru margir orðnir heylausir í mánaðar-
lokin, og peningur liklega eigi í góðu
standi hjá allmörgum. Fyrstu vikuna
af aprilmánuði gerði hagstæða hláku,
og hefði sú tíð haldist hefðu peningshöld
orðið bærileg; en pað varð öðru nær; frá
þeim 9. april til 6. maí voru hvíldarlaust
norðan austnorðan harðviðri með blind-
byljum (27. 29. apríl) og hörkufrostum
(5—11 gr. 11) sem um háveturværi; fór
fjenaður að falla og hross að drepast,
eigi fremur af hor og harðrjetti, enTaf
lungnabólgu, hjartveiki og pvagteppu.
Frá 7. til 22. maí gerði hagstæða veður-
áttu, en pá var peningur mjög víða
orðinn svo sjúkur og máttvana, að hann
gat eigi tekið verulegri bröggun. Ung-
lömb voru skorin eða hrundu niður; þó
leit út fyrir nokkra viðrjetting; en 23.
maí hófst á ný norðan byljir og harð-
viðri eða kuldastormar allt til 15. þ. m.
og hefir nú fyrst í 5 daga verið eðlileg
júnímánaðar veðrátta. Að mínu áliti á
íellir sauðfjenaðarins eins mikla rót sína
í hörknnni og óhollu loptslagi eins og í
fóðurskorti. Fjölda margt fé fullfeitt,
sem aldrei brast fóður, og það gott,
drapst eða var skorið máttvana að apt-
an einkum. það var gjörspillt í lung-
um, gollurskinnið fullt með vatn, hjart-
að visnað, hlandblaðran útþanin; af
sömu kvillum fórst margt stálpað ung-
lamb frá nægri mjólk. Unglambadauð-
inn er svo framúrskarandi að mjög víða
geta engar fráfærur orðið, bjargarskort-
urinn byrjar pví núna strax og hafa
pó kaupmenn lánað og lána enn af sönn-
um mannkærleika. Ur bjargarneyðinni