Fróði - 31.07.1882, Blaðsíða 2

79. bl.
F R Ó Ð 1.
1882.
220
þó það sje ekki langt. Má par af fyrst
sjá hverju pingið hefir afkastað árlega,
og mun enginn geta ætlast til með sann-
girni að pað sje meira. J>ar næst má
sjá ötulleik og áhuga ráðgjafans í pví
að undir búa og afgreiða pau lög er frá
pinginu hafa komið. Fyrstu 3 pingin
hefir hjer um bil priðjungur til helm-
ingur laganna náð staðfestingu, næstu
2 mánuðina eptir hver pinglok, en ept-
ir fjórða og síðasta pingið ekki ein ein-
ustu. 011 pau lög sem fengið hafa
staðfestingu konungs, hafa verið afgreidd
næstu 6 mánuðina eptir hvert ping, og
er pað frá $ til *»/„ allra peirra laga
v er frá pinginu hafa komið, nema frá
pessu seinasta pingi, pví að um lok
febrúarm. er að eins tæpur helmingur
peirra laga sem frá pinginu komu, af-
greiddur*. |>að kemur pví heim sean
jeg sagði áður, að itijög míkið hefir
dofnað yfir framkvæmdum ráðg. hin
síðustu ár, svo vjer höfum nokkra á-
stæðu til að halda, að einhver uppdrátt-
ur eða doðasýki sje kominn í hann, og
ráðist eigi bót á pví, sjáum vjer okkar
pólitísku sæng uppreidda. |>að parf
ekki mikinn reikningsmann til að reikna
út hvernig málum vorum reiðir affram-
vegis, ef allt gengur eins og gengið
befir síðan seinasta ping. |>ingið 1883
getur ekki búist við að fá nema helm-
ing laga sinna staðfestan, og pað á
ársfresti, pingið 188 í priðjung á priggja
missera fresti o s. frv. það er að vísu
ekki auðvelt að geta rjett til um pað,
hvað af lögum peim, sem eru óstaðfest
frá seinasta pingi, kann að fá staðfest-
ingu seinna, en pað er vel í lagt verði
pað helmingurinn. Dragi nú einsafstað-
festingum framvegis. eins og dregið
hefir af peim hin 2 síðustu ping, ætti
pingið 1'95 — eptir rjettum reikningi
— að geta gert sjer von um, að fá að
eins 1 af lögum sínuin staðfest. |>á
vildi jeg heldur vita son minn fjósa-
mann enn biskup í Skálholti.
|>að eru mörg mál önnur enn laga-
boð, sem pingið hefir til meðferðar og
sum peirra mjög áríðandi. J>að gerir
á 1 y k t a n i r um yms málefni, og sendir
pær ráðgjafanum til ráðstöfunar eða
framkvæmda. J>etta hefir verið gert á
hverju pingi, og framanaf tók ráðgjafinn
slíkar ályktanir jafnaðarlega til greina.
Síðasta ping sendi ráðg. 6 — 7 pessleiðis
ályktanir, og hefir hann synjað 3. peirra
áheyrzlu, en ekki andæpt hinum. J>að
er að eins ein pessara synjuðu ályktana,
sem jeg skal leyfa mjer að leiða at-
hygli að. J>ingið fór sem sje frara á
pað við ráðg., að hann hlutaðist til um
pað, að nokkrir prívatmenn, sem eiga
töluvert fje inni hjá ensku brennisteins-
) Eptir að petta var ritað komu Stjóm-
artíðindi fram í marzmán. og af
peirn má sjá að bæzt hafa við 3 ný
staðtest lög, svo nú er að eins tæp-
ur helmingur laganna frá síðasta
pingi óafgreiddur.
221
fjelagi — sem stjórnin fyrir nokkrum
árum leigði allar brennisteinsnámur
landsins — og sem peir ekki hafa getað
náð, íengju skuldir sínar borgaðar.
annaðhvort af pví fje sem fjelagið setti
stjórninni í veð fyrir leigusamningnum,
eða á annan hátt. J>essu hefir ráðgjaf-
inn svarað í brjefi 22. febr. p. á. (St.
t. B. 68.) og segir í styttingi, að hann
finni enga ástæðu til að verða við pess-
ari ályktan pingsins. Eptir pessu er
ekki auðvelt að sjá, hvert menn eiga
að snúa sjer, þegar menn verða fyrir ó-
rjetti af útlendum óhlutvöndum mönn-
run, og hafa engan krapt eða kringum-
stæður til að reka rjettar síns á peim,
pegar æðsti yfirboðari landsins segir sjer
óviðkomandi að haf'a par af nokkur af-
skipti. Jeg skal að pessu sinni ekki
leggja neinn dóra á pað, hvort ráðgjaf-
inn fullnægir skyldu sinni í pessu tilliti,
eða ekki, en pað er ljóst, að petta svar
hans hlýtur að eyðileggja traust pjóðar-
innar, og hvers einstaks m.anns á hon-
um, pví pað sýnir svo ljóslega, hve ves-
alt athvarf vjer eigum í honum.
Jeg vona að allir peir er bera fullt
skyn á pað er hjer ræðir um, verði mjer
samdóma um, að okkar pólitíska útsjón
er allt annað enn glæsileg nú sem stend-
ur. Og jeg efast heldur eigi um, að
hver sá sem nokkurn snefil hefir að
geyma af ættjarðarást og pjóðrækni,
finni sjer skylt að leita einhverra við-
eigandi ráða og meðala, til að ráða hjer
bót í tíina, og áður enn ver fer enn, kom-
ið er. Mjer sýnist að eina bótin við
pessum meinum sje sú, að breyta stjórn-
arskrá vorri, og gera hrna samkvæmari
högum vorum og pörfum, en hún nú
er. Menn hafa frá því fyrsta stjórnar-
skráin kom út, sjeð og fundið pá galla
sem á henni eru, en pingið virðist hafa
gert sjer pað að eins konar trúarreglu,
að basla við hana, og breyta henni ekki
fyr enn í seinustu lög. J>að mundi og
mega bjargast við stjórnarskrána fyrst
um sinn, ef ráðgjafinn yrði pinginu sam-
taka að bæta úr göllum hennar, og
sneiða hjá peim, svo menn rækju sig
sem sjaidnast á pá. En pegar hann
pvert á móti notar galla hennar til að
skjóta sjer undan peim skyldum er á
honum hvíla, er ekki lengur við hana
verandi eins og hún er. J>að er ekki
tilgangur minn með línum pessum, að
fara að týna til, eða rifja upp fyrir
mönnum galla stjómarskrárinnar, pó í
rauninni mætti rita um pá heila bók,
heldur skal jeg að eins leiða athygli að
peim aðalgalla, sem er höfuðorsökin til
peirra vandkvæða er hjer ræðir um.
J>að er staða ráðg. eptir stjórnarskránni
eins og hún nú er, og afstaða hans til
1 pingsins eptir stjórnarskránni J>að mun
aldrei geta blessast til lengdar, að vjer
höfum sameiginlegan ráðgjafa með
Dönurn, eða rjettara sagt að vjer höf-
um svo lítið brot úr dönskum ráðgjafa.
flversu nýtur og góðm- maður sem
222
danskur ráðgjafi annars er, mun ætíð
verða sú raun á, að hann leggi meiri
rækt við málefni sinnar eigin ættjarðar,
enn okkar málefni. Mjer dettur ekki í
hug að efast um að ráðgj. sem vjer nú
höfum sje nýtur og samvizkusamur
maður, en pað liggur í augum uppi, að
hann muni hafa fullt í fangi, að snúast
innan um allan pann stjórnarhringlanda
sem nú á sjer stað í Danmörku, og
hann pess vegna hefir ek,ki tima tíl að
sinna málum vorurn að nokkru ráði.
Afstaða ráðgj. til pingsins, er einnig ó-
hafandi eins og hún nú er. Lands-
höfðinginn — sem er ábyrgðarlaus und-
irtylla ráðgjafans — mætir par í hans
urnboði, en hefir í flestum málum lítið
að segja, með pvi ráðgjafinn getur með
engu móti búið hann svo út, sem með
parf i hverju einstöku máli. J>ingið fær
pví ekki annað að heyra frá ráðgjafan-
um enn hinar prentuðu ástæður sem
fylgja hverju laga frumvarpi er hann
leggur fyrir pingið, og eru pær stund-
um ekki stórt annað enn ávitur og hót-
anir til pingsins, sem ekki gera annað
enn setja i pað illt blóð. Hjer er pvi
ekki um nokkra rólega samvinnu pings
og stjórnar að ræða við undir búning
laganna, eins og á flestum öðrum lög-
gjafarpingum, og sem almennt er álitið
aðalskilyrði fyrir pví, að lögin sjeu vel
úr garði gjör. J>að er pví — að mínu
áliti — lífsspursinál fyrir ping og pjóð.
að ráðgj. sje sjálfur á hverju pingi,
hvort sem hann er innlendur eða út-
lendur, og pess vegna purfum vjer sem
allra fyrst að fá pá ákvörðun inn í stjórn-
arskrána að vjer höfum sjerstakan ráð-
gjafa, óháðan öllu öðru valdi, enn kon-
unginum og alpingi, og að honum verði
gert að ófrávíkjanlegri skyldu, að mæta
sjálfur á hverju pingi og svara par fyr-
ir allar gjörðir sínar.
J>að skiptir engu, hver orðið hefir
fyrstur til að hreifa pessu málefni, sem
jeg er viss um að liggur mörgum pungt
á hjarta. En vilji einhver vita nafn
mitt, pá má kalla mig:
Ófeig í Skörðum.
Smápistlar til ritstjóra „Fróða4.
I.
6óði vin!
Þú biður mig að senda þjer og
blaði þínu smápistia hjer að austan,
sem miði til framfara lrelsis og fje-
lagsskapar, fróðleiks og fraina þjóð-
inni; segir þú, að jeg sem gamall
blaðainaður ætti öðruin íremur að geta
styrkt og enda vilja styrkja blöðin
með „nytsömum hugvekjum og smá-
pistluin“. Jcg skai þá reyna til að sýna
lít á þvf, en þú verður að biðja fólk
að misviiða ekki þó jeg skriíi rjett
eins og mjer dettur í hug; eða hefir
þú ekki tekið eptir því, að ný stefna
og stíll er að smá ryðja sjer til rúms
í tíðinni, sem helzt vill tala og skrifa
meira opinskátt en minna heflað og