Fróði - 31.10.1882, Blaðsíða 1

F r ó 5 i.
III. Ár.
87. blað. AKUREYRI, J.RIÐJUDAGINN 31. OKTÓBER 1882.
313 | 314 | 315
Dliinid Éslcudíngar!
Eptir S. Kr.
(Niðurlag). Að taka hjer tleira fram,
viðvíkjandi lögun og tilhögun æfisögunn-
ar, finn jeg enga ástæðu til, enda kann
sumum virðast svo, að jeg hafi verið
óparflega langorður um pað efni; en hitt
er enn óumtalað, hvern lieppilegast væri
að kjósa fyrir höfund hennar. |Jótt pað
að vísu sje ætlnn mín, að nefndir pær,
sem jeg talaði um hjer að framan, yrðu
nokkurs konar grundvailarsmiðir æfisög-
unnar, pá vil jeg haldapví fastlega fram,
að einn verði aðalhöfundur hennar, sá
er leggi hina síðustu hönd á petta mikla
og parfa verk. J>ess vegna verður mjer
á að spyrja: Hver getur samið viðunan-
lega ætísögu Jóns Sigurðssonar? jpessari
spurningu minni er jeg í engan máta
fær til að svara, og veldur pví margvís-
leg vanpekking mín. Eigi má mæla
móti pví, að æskilegast væri, að einhver
íslendingur yrði höfundur æfisögunnar;
en jeg vil samt sem áður stinga upp á
útlendum manni, er fenginn sje til að
semja hana ; pessi maður er dr. Konrad
Maurer, háskólakennari í Múnehen á
þjóðveijalandi, nafnfrægur lögspekingur,
og vísindainaður; pví um leið og haun
er sannur Islands-vinur, mun pekking
hans á öllu pví, er snertir hin helztu
æfiatriði Jóns Sigurðssonar, vera meiri
enn svo, að nokkur íslendingur standi
par feti framar, pví fyrst og fremst hef-
ir hann lagt hina mestu stund á öll mál-
efni íslands og sögu pess, og par hjá
stóð hann um mörg ár í hinu ásttrygg-
asta vináttusambandi við Jón Sigurðsson.
eins og sjá má af æfiágripinu í jpjóðólfi;
par segir hann: „En jeg, sem frá pví
árið 1856 hef verið í nánu vináttusam-
bandi við hinn látna og á honum að
pakka marga vísindalega leiðbeiningu,
marga gleðistuud, og mörg sannleg vin-
áttumerki, jeg, segi jeg, á par að sjá á
bak hinum göfuglyndasta, bezta og mesta
manni, er jeg hef átt pví láni að fagna,
að komast í kunningsskap við“. Eins og
kunnugt er, og pessi orð sýna og sanna
vann dr. K. M. í mörg ár samhuga Jón
Sigurðssyni í parfir vísindanna og naut
hjá honum óbilugrar aðstoðar í peim
greinum, er ísland snertir*. J>essa vís-
*) |>að er pví engin tóm ímyndmi, par
sem haúp segir í æfiágripinu, að Jón
indalegu aðstoð J óns Sigurðssonar endur-
galt dr. K. M. með pví, að sýna honum
liðveizlu með sinni drengilegu vörn í
írelsisstríði hans; — hann skoðaði jafn-
an stjórnarbótarmálið frá sömu hlið og
Jón Sigurðsson. Jeg vona pví, að eng-
inn misvirði pað við mig, pótt jeg, sökum
vanpekkingar minnar, hlaupi fram hjá
Islendingum og nemi staðar hjá útlend-
um manni, til að virða hann íyrir mjer
sem höfund að æfisögunni, og komi að
pví búnu með pá hugsunar-ályktun: eng-
inn er færari til að semja fullkomna og
hlutdrægnislausa æfisögu Jóns Sigurðs-
sonar en einmitt dr. Konrad Maurer.
Og fyrir pví legg jeg pað fastlega til,
að farið sje pass á leit við hann. En
pá er á hitt að horfa, hvort hann muni
fáanlegur til pess, og má að vísu hafa
par um nokkurn vafa, sem og eðlilegt
er, pegar gætt er að hinum mörgum erf-
iðleikum, sem slíku starfi hljóta að fj'lgja,
og litið er á hinar mörgu hliðar, er hver
um sig parf nákvæmlegrar yfirvegunar
við; en prátt fyrir pað má rænta pess
og vona, að liann sýni íslandi dreng-
lyndi sitt nú í pessu efni sem öðru fyr,
og neiti pví eigi algjörlega, heldur að
minnsta kosti taki einhvern pátt í pví,
að semja æfisöguna, ef ástæður hans,
að öðru leyti banna honum að semja
hana alla, og væri pá æskilegast, að
hann ritaði stjórnmálakaflann, pví hann
er hinu áherzlumesti kafli æfisögunnar,
og missir að nokkru leyti hina sögulegu
fegurð sina, ef hann er færður í óhæfi-
lega hugsunartötra.
Eyrirkomulag pað á æfisögu Jóns
Sigurðssonar, sem jeg hjer að framan
hef bent á, er að nokkru leyti samhljóða
fyrirkomulaginu á æfisögu hins ódauðlega
föðurlandsvinar Jóns konferenzráðs Ei-
ríkssonar (Kh 1828), sem er hin eina
íslendings-æfisaga, er vjer eigum i sjálf-
stæðri útgáfu, enda má hún kallastprýði-
lega vönduð að ytra sem innra frágangi,
og eiga peir, sem unnu að útgáfu henn-
ar, ógleymanlegt pakklæti skilið fyrir
verk sitt. Eins og bókmenntafjelagið
mun jafnan hafa heiður af pví, að hafa
kostað útgáfu hennar, pannig nmn pað
og verða pví til ævarandi frægðar-minn-
ingar, ef pað gefur út hina fullkomnustu
æfisögn Jóns Sigurðssonar ; enda má vona,
að pað leiði ekki hjá sjer slíkt fyrirtæki,
Sigurðsson hafi verið „hinn lærðasti
í sögu landsins“.
því pað má eigi gleyma hinum sönnu
orðum Konrads Maurers, að hann var:
„óviðjafuanlegur forstöðumaður hins is-
lenzka bókmenntafjelags“. J>að er auð-
vitað, að útgáfa æfisögunnar hlýtur að
hafa mikinn kostnað í fór með sjer, en
fjelagið mun naumlega gera pað að frá-
gangssök, pví eigi er pað svo ósjaldau,
að pað kosti allmiklu fje til útgáfu ymsra
bóka sinna. J>ess ber og að gæta, að æfi-
sagan yrði, ef til vill, eigi gefin öll út
á einu ári, pví stærðar hennar vegna,
mætti álítast haganlegra, að gefa liana
út í hepturn, og mundi pað bæði verða fje-
laginu ljettara í tilliti til kostnaðarius,
og vinsælla meðal alls porra landsmanna,
pví pá gæfist fleirum kostur á að eign-
ast hana, og fjelagið mundi með peirri
aðferð fá kostnaðinn fljótar og betur
endurgoldinn. J>að getur eigi verið nokkr-
um efa undirorpið, að margir mundu
vilja verða kaupendur að æfisögu Jóns
Sigurðssonar, og pví væri heppilcgast,
að hafa pá kosti samfara útgáfunni, sem
gerði mönnum almennt hægt fyrir að
eignast hana. Væri pessa gætt, sem
varla parf að efa, má hafa hinar beztu
vonir um, að jafnframt pvi og útgáfa
æfisögunnar yrði fjelaginu til sæmdar-
auka, pá yrði hún líka pví til peninga-
ávinnings.
í>að skal í engan máta hryggja mig,
pótt menn skoði pessa litlu uppástungu
mína sem fáfræðings-verk, pví enginn
mun betur finna til pess enn jeg,að hún
er pað; en hitt skyldi vekja meiri ept-
irtekt hjá mjer, ef einhver skyldi mis-
skilja tilgang hennar og segja: þetta
er næsta ópörf uppástunga; pað er fyr-
ir löngu búið að prenta æfisögu Jóns
Sigurðssonar með viðunanlegum frá-
gangi á allar hliðar, og er pví mjög ó-
sanngjarnt, að heirnta hana prentaða
aptur á ný. J>ótt jeg að vísu hafi pá
von, að sem fæstir fari pessum orðum um
uppástunguna, pá má pó ef til vill, gera
ráð fyrir pvi, að einhverjir muni álíta
hana sem fáfengilega óparfa-kreddu, er
eigi sje vert að gefa nokkurn gaum; og
með því jeg get eiuna helzt búizt við
slíkum dómum hjá þeim, er lítt eru
kunnugir pví, hvað Jón Sigurðsson vann
íslandi mikið gagn, pá væri eigi ótil-
hlýðilegt, að sýna slíkum mönnum hið
sögulegasta atriði í æfisögu hans með
litlu frásagnar-dæmi:
Ungur og auðugur maður nokkur