Fróði - 29.04.1885, Qupperneq 3

1885.
F R Ó Ð 1.
158. bl.
91
þeir höfðu eigi fengið þann undir-
böning hjá honum, sem gat sparað
einn vetur á Möðruvallaskóianum.
Af þessum ástæðum er jeg sam-
dóma „Gja]dþegninum“ í því, að gjald-
cndur eigi heimtingu á meiri tryggingu
enn enn er komin fram fyrir því, að fje
því sje vel varið, sem lagt er til skóla
Guðmundar. Fyrir rnitt leyti hirði jeg
ekki um skýrslui frá Guðmundi nje
heldur um ástæður hans fyrir því að
vilja ebki hafa opinberpróf. En gjald-
endur eiga heimtingu á slíknm skýrsl-
um frá þeim, er fjeð veita.
Jeg vildi injög gjarnan, að alþýðu-
skólar gæti komizt á íót, sem gæti ver-
ið undirbúningsskólar undir aðra skóla ;
eins vildi jeg, að fyrirkomulag Reykja-
víkurskólans og Möðruvallaskólans væri
svo, að hinn síðari gæti verið undir-
bónings skóli undir hinn fyrri, eins og
jcg heíi áður látið í Ijósi í Fróöa. En
kákskólar eru verri enn ekki neitt.
í byrjun greiriar sinnar segist
Guðmundur ætla að vera hreinn og
beinn; en þessu hefir hann gleymt, þeg-
ar fram í greinina kemur, því að þar
talar hann mjög í dylgjum og ráðgát-
um. Hann segir, að jeg geti kennt
ýmislegt, sem hann vilji ekki kenna.
Ilvað meinarhann? Tali hann nú hreint
og beint. Þá er önnur dylgjan um
siðferðiskennsluna á Möðruvölium. Tali
Guðmundar þar hreint og beint, ef hann
þorir. ella verði minni maður
íyrir dylgur sfnar.
Jeg tek ekki til inín dylgjur Guð-
ninudar um samkeppni, nje heldur kvarta
jeg undan því, að jeg sje ekki nógu
mikils metinn, eins og Guðmundurgerir,
enda þykist jeg ekki hafa rjett til að
kvarta undan því, að jeg hafi farið
shalloka í baráttu iífsins“. En hitt er
satt, að jeg er ekki jafnduglegur að
blása mína eigin básúnu og Guðmund-
ur Hjaltason er aö blása sína. Jeg
tel það heldur eigi mönnum tii öfundar
nje illvilja, þótt þeir finni að einhverju,
sem jeg geri, hvorki Guðmundi nje öðr-
ura. „Hægra er að kenna heiiræðin enn
haIdaÆ, má segja um Guðmund Hjaita-
son. Hann ráðleggur öðrum að beita
vopnum sanrdeikans og rjettlætisins; en
f sömu greininni, sem hann kennir þetta,
hlífist hann ekki sjálfur við að beita
dylgjum, ympra á grunsemdum og eigna
þeim, sem hann á í höggi við, illgirni,
ósannsögli og annan klækiskap.
Jeg kannast vel við það, að af
Guðmundi má Iæra sparneytni og iöju-
semi; jeg veit og að hann liefir lesið
mikið og margt; en þó get jeg ekki
fallizt á kennsluaðferö hans. Hann
hefir aldrei lært að læra; fróðleikurinn
er eins og ólöguleg hrúga í minni hans,
en barlestina vantar. Sökum þessa
hikar Guðinundur ekki við að skrifa
og halda fyrirlestra um þá hluti, sem
hann hcfir lítið vit á; og hreytir hann
því þá óineltu út úr sjer, er hann hefir
hraílað hjer og hvar úr bókum, og
brasað það saman með hroka og sjálf-
birgingsskap. Sú eina ritsiníð Guð-
mundar, sem rajer þykir nokkurs virði, -
92
er sú, sem hann gerði um túnasljettun.
Sú ritgerð er skriíuð með hógværð og
stillingu,' þar er auðsjeð, að hann skrif-
ar af rcynslu og viti; enda hefir blett-
ur sá, sem hann sljettaði hjá mjer,
reynzt mikið vel.
Fyrirgefið, herra ritstjóri, að jeg
hefi orðið svona lángorður, en jeg lofa
yður því, að ónáða yður ekki bráölega
ajitur til að svara Guðmundi Hjaltasyni.
Möðruv. f Hörgárdal 17. apríl 1885.
Jón A. Hjaltalín.
þingvallafundur.
1 sambandi við áskoran mína í lsaf.
og þ>jóðólfi 4. og 9. febr. p. á. auglýsist
að laugardaginn 27. júní næstk. kl- 10
f. m. verður fundur.settur og haldinn á
hinum forna alpingisstað við Oxará í
jpingvallasveit, til að ræða og ef til vill
undir búa nauðsynlegar breytingar á
stjórnarskrá landsins. Fleiri landsnauð-
synjamál verða tekin til umræðu ef tími
vinnst til. Skora jeg hjer með á hina
pjóðkjörnu alþingismenn, að peir — hver
í sínu kjördæmi — gangist fyrir kosn-
ingu 2 manna að minsta kosti, til að
mæta á fundinum sem erindsrekar þjóð-
arinnar, eins og jeg líka vænti þess, að
þingmenn finni köllun sína að sækja
fundinn hvort sem þeir verða kvaddir til
þess af kjósendum sínum, eða ekki.
Gautlöndum 14. apríl 1885.
Jón Sigurðsson.
Árnessýslu 16. marz 1885.
Frá 10. jan. var þiða og blíðviðri
mánuðinn út, en með febr. gekk í land-
norður með frosti og stormi, sem hjelzt
til 3. þ. m. Einkum voru sífeld storm-
veður fyrra helming febr., spilltust þá
enn jarðir í Landsveit og á R,angárvöll-
um. Ekki voru snjókomur þá að mun,
nema 5. og 25. febr.; þá daga hvorn
fyrir sig, var kafaldsbylur. í hinum
fyrra varð úti stúlka ein í Flóa sem ætl-
aði heim til sín frá næsta bæ. Síðari
hluta febr. voru stormar vægari að jafn-
aði, en frost opt meira; mest þó fyrstu
dagana af þ. m.; 3. þ. m. var t. a. m.
20° á R.. kuldi fram á sjávarbakka og
þess meiri ofar. En 4. þ. m. gekk til
útsuðurs með hægð, og hefir veður síðan
verið fremur óstöðugt, þó aptur háflægt,
frostlítið og stundum hláka. Rú í 2
undanfarna daga hefir verið snjógangur
af vestri en í dag er norðan kafald með
talsverðu frosti. Munu margir óska, og
það af fullri þörf, að þetta kast vari sem
skemmst; hagur manna í fóðurbirgðalegu
tilliti er víst almennt mjög tæpur, svo
að þá má mjög vel úr ráðast ef ölllum
skal duga, úr því sem nú er komið. —
Sjógæftir voru við og við síðari hluta
febr. og fyrstu vikuna af þ. m. varð þá
álitlega fiskvart í veiðistöðum hjer; en
næstl. vikur hefir verið gæftaleysi.
93
Úr Rangárvallasýslu er sagt lát
Filpusar J>orsteinssonar dannebrogsm.
á Bjólu í Holtum. Hann var dugnaðar-
bóndi mikill og máttarstoð sveitar sinnar
um langan tíma. Nú var hann fjörgam-
all orðinn, og hættur að búa fyrir fá-
um árum.
Ferðin lil Hússlands og vegabrelið.
(Framh.)
Eptir fáein fleiri orðaskipti hætti
yfirheyrslan, og baróninn sagði við
skrifara sinn: BJeg fæ ekkert upp úr
þessum pilti, hvað eigum við að gera?*
„Jeg sje ekki að við getum gert
annað enn að skrifa upp á vegabrjefið.
Mjer sýnist ekki ráðlegt að mótmæla
vegabrjefum enska sendiherrans nema
í sjerstökum tilfellum.“
„Já, en þetta er sjerstakt tílfelli.“
„Varla getur svo heitið, yðar há-
velborin heit hafið engar sannanir.“
„En það er sterkur grunur.“
„Víst er svo, og þess vegna vil
jeg ráða til að setja dularmerkið, er
gefi til kynna að maðurinn sje tortryggi-
legur, á vegabrjefið.“
því næst var ritað upp á brjefið og
mjer fengið það aptur. Síðan flýtti jeg
mjer til skips, það lá enn kyrt en bljes
í ákafa og beið auðsjáanlega eptir mjer.
Mjer Ijetti mikið þegar jeg vai kominn
fram í skipið, og afsakaði jeg biðinafyrir
skipstjóra og sagði honum málavexti.
Jeg var þó en ekki fullkomlega rólegur,
dularmerkið, tortryggilegur, sem jeg heyrði
talað um að setjaætti á vegbrjefið gerði mig
órólegan Jeg var alltaf að hugsa um
þetta á leiðinni til Iíronstadt. Jeg skoð-
aði vegabrjefið vandlega og reyndi að finna
þetta dularmerki, en það varð árangurlaust,
það hlaut því að vera innifalið í lögun
stafanna, eða hringdrættinum sem barón-
ion hufði rispað við nafn sitt. Aldrei
hefi jeg grandskoðað nokkurt blað eins
og þetta, en þó var jeg engu nær.
þegar vjer komum til Kronstadt, komu
nokkrir Rússar íram í gufuskipið, til þess
að skoða vegabrjef vor, það var kallað á
mig aptur í lyftingu þar sat rannsóknar-
nefndin með hátíðlegum andlitum og var
aldraður sjóliðsforingi forseti þeirra. Við
þennan mann komst jeg síðar i kunnings-
skap, og hann sagði mjer þá í hve hættu-
legum kringumstæðum jeg hefði nú verið.
Jeg skal því þegar skýra lesaranum frá
hvernig því máli var varið. það var nefni-
lega í þann tíma sterkur grunur urn að
setið væri um líf hins nýdauða keisara Niku-
lásar og því var hin leynilega lögregla
meir enn venjulega aðgætin og tortrvggin.
Ilún hafði nýlega fengið að vita að nokkrir
Fólverjar hefðu viljað fá vegabrjef í Lund-
únaborg til Pjetursborgar, en urnboðsmenn
Rússlandsstjórnar sagði erindi þeirra vera
að myrða keisarann og komu í veg fyrir
að þeir fengu að fara til Rússlands. því
þótti við búið að þessir menn, mundu
leitast við á öðrum stöðum að fá vega-
brjef svo sem f tlamborg eða Kanpmanna-
hafn. Einni viku áður enn jeg kom til
Kronstadt hafði maður sem kom frá Ham-
borg verið settur í fangelsi, fyrir að geta
ekki gefið nægilegar upplýsingar um sjálf-
an sig, og þegar gamii foringinn sagði
mjer þetta bætti hann við: „Og Guð má
vita hvað orðið heíir af inanni þassum“
Lesarinn getur nú sjeð að jeg gat ekki búist
við góðu, þar sem jeg einmitt hafði feng-
ið mitt vegabrjef í Kaupmannahöfn. þeg-
ar jeg kom inn í lyftínguna til að verða