Fróði - 01.10.1885, Síða 1

fifSíh blad.
ODDEYRI, FIMMTDDAGINN 1. OKTÓBER
»885.
217
Skýrsla um handritasafn hins ís-
lenzka bókmenntaf'jelags. 11. Eptir Sig-
urð L. Jónasson og Einn Jónsson.
Kaupmannahöfn 1885. 8vo Vlll. +
310 bls.
J>essi titill er nokkuð undarlegur,
Jegar hann er borinn saman við pað,
sem stendur í formála peim eptir Einn,
sem er íraman við bókina, pví að par
segir, að Páil Pálsson amtskrifari hafi
að mestu leyti samið Reykjavíkurband-
litaskýrsluna, en pó að nokkru peir Dr.
Jón f>orkelsson og Jón lögregla Borg-
íirðingur faðir Finns. þeir befðu pví
líka átt að standa á titilblaðinu, par
sem meira enn fjórði hluti bókarinnar
var eptir pá, ellegar pá enginu, pví að
Reykjavíkurhandritin eru upp á sinn
máta eins merkileg eins og bin.
|>að bezta við pessa bók er pað,
að hún er vönduð að ytra frágangi; en
að innra frágangi er hún mjög misjöfn,
pað er að segja, að höfundunum heíir
verið mjög missýnt um verk sitt. Skýrsla
Reykjavíkurhandritauna er í heild sinni
miklu betri enn Hafnarhandritanna, eins
og við er að búast par sem Páll gamli
átti hlut að, sem var hverjum kiingari
og kænni í peim sökum. Kafli sá, er
Dr. Finnur Jónsson hefir samið er sá
langlakasti, og gegnir furðu hvað maður-
inn er ókunnugur pví, sem hanu er að
eiga við, og er ótrúlegt að hann skuli
hafa tekist á hendur að semja skýrsluna^
ekki færari enn hann hlaut að vita sig
til pess. J>að er líka auðsjeð á var-
naglaslættinum í formálanum, að hann
er hræddur um sig og eins og hálfgert
að biðjast vægðar. Kaflar peir, sem
Sigurður Jónasson hefir samið eru alit
öðruvísi enn Einns og miklu vandaðri.
Jeg ætla ekki að fást neitt um neina
„smátyrfni“ og pess háttar barnabrek,
sem ekki haía enn pá elzt af Einni, allt
pessháttar ætlar maður að umbera fyrst
um sinn, pví að pað er ekki pað versta.
Hitt er verra pegar Einnur veit hvorki
upp nje niður í pví, sem hann er að
gera og ruglar öllu saman. Jeg skal nú
lauslega fara yfir bókina og benda hjer
og bvar á ymislegt. Aðalgallinn er
það, að pað er látið óskýrt, sem purfti
að skýra, og að pað, sem skýrt er, er
sumpart skýrt rangt, og, sem pó eink-
um á sjer stað pegar maðurinn hittir á
pað rjetta, með svo mikilli óvissu, (o:
með spurningu fyrir aptan) að pað er
218
auðsjeð að maðurinn veit ekkert hvað
hann er að fara. öigurði verður og
stundum á að skýra ekki með nógri
Tissu pað, sem er alveg vist að hann
skýrir rjett t. d. bls. 12 nr. 2637. J>að
er óparfi að efast um, að |>orlákur bisk-
up Skúlason hafi skrifað formálann fyrir
Genesissálmum síra Jóns píslarvotts pr.
á Hólum 1652. Hann lætur og á hinn
bóginn óskýrt ymislegt, sem hefði verið
rjott að skýra svo sem bls. 57 nr. 366
stafina P. R. S. J>að er Pjetur Rafns-
son hagyrðingur í |>ingeyjarpingi, sem
Bókmenntafjelagið á syrpu eptir nr. 522
8vo. Rjettara væri og að geta um, ef
eitthvað svo sem kvæði er almennt eign-
að einhverjum, pó handritið sem maður
hefir fyrir sjer neí'ni pað ekki t. d. eins
og Geðfró bls. 58 nr. 3682 sem ymist
er eignuð Siggu skáldu, sem dó hjá síra
Eiríki Oddssyni í Hrepphólum í stóru-
bólu 1707 eða Sigríði Jóhannesdóttur.
J>að ætti og að vera regla að greiða úr
öllu, sem getur valdið misskilningi eða
ertíðleikum cf hægt er, svo sem bls. 60
nr. 3709 „í I. n. j. v.“ = í Jesú nafni
jeg vil; sömuleiðis hefði átt að geta um
í sama nr. 13 að Hrakfaliabálkur væri
almennt eignaður síra Bjarna Gissurssyni,
en ekki Gunnarssyni (!), ef pað er ekki
misskrift eða prentvilla; ennfremur sama
nr. 21 (bls. 61) „Hugspá“ er um brúð-1
kaup Magnúsar Stephensens gamla og
Guðrúnar Vigfúsdóttur Scheving, og „J.
E. S.“ í sama nr. 22 er Jón Einarsson.
En pað eru engin undur pó Sigurður
hafi ekki komið sumu af pessu fyrir sig
í svipinn, en hitt er meira, að hann ekki
skuli gefa mönnum pað í skyn, að Von-
arhlátur bls. 63 nr. 3746 sje eptir Hjálm-
ar Jónsson, eða heldur hann, að pað
væri svo kunnugt, að pað pyrfti ekki að
taka pað fram? En auðsjeð er að Einni
hefði ekki veitt af pví, á pví, að
Hjálmars er ekki getið á pessari síðu í
registrinu. Hann getur pess heldur ekki
að 29-30 í sama nr. sje eptir jporlák
|>órarinsson. J>ess má enn íremur geta
að Jón Pjetursson, sem nefndur er á
bls. 65, mun vera sá, sem bjó á Bakka
á Alptanesi á 17. öld. J>ess má og geta
að J. S. S. á bls. 71 nr. 380, mun vera
síra Jón Sigmundsson gamli, prestur í
Alptaveri, sem lengst átti í pjarkinu við
Jón biskup Vídalín út af sakramentun
á kerlingu, en lifði alla síua fjandmenn
og kvað petta áttræður:
210
Eptir lifir áttræð mold
ein af stríði pessu,
syngur enn á svana fold (= Alptaveri)
sínum Guði messu.
Mörgum fleiri höfundarskammstöfunum
leysir Sigurður ekki úr, en sumar af
peim eru alkunnar svo sem S. O. S.
(= Stefán Ólafsson), H. P. S. (= Hall-
gríuiur Pjetursson), O. J. S. (= Ólafur
Jónsson pr. á Söndum bls. 73). I nr.
381i7 bls. 75 er eflaust prentvilla „P.
Pjetursson11 fyrir G. Pjetursson (= Guð-
mundur P. bróðir Sigurðar). Jpað er
víst, að nr 38137 er eptir Jón Stefáns-
son á Berufirði (d. 1818). Nr. 38759 er
víst að er eptir Jón Oddsson Hjaltalín
pví að hann hefir pegar hann bjó á
Kálfafelli í Eljótshverfi kveðið um merk-
ustu atburði í Vestur-Skaptafellssýslu
um miðbik og síðari hluta 18. aldar.
Á b!s, 86 nr. 38170 er pað alveg rangt
sem Einnur gerir að slengja peim Jóni
Steingrímssyni, sem par er nefndur sam-
an við Jón prófast Steingrímsson, og
kemur pað auðsjáanlega af pví, að hann
pekkir ekki Jón Steingrímsson skáld í
Svarfaðardal um og fyrir miðja 18. öld.
Á bls. 87 nr. 3887 hafa peir farið á
vixl síra J>órarinn á Tjörn og Sigfús
faðir hans. Á bls. 88 nr. 388íi er auð-
sjeð að Finnur hefir verið í vandræðum
með Gyllinistafrofið („Á Guð vil jeg
trúa“) og síra Jón þórðarson, og hefir
svo ráðið pað af, að svíkjast um að taka
síra Jón upp í registrið, af pví hann
vissi ekki hvaða maður pað var. Hon-
um er pví ókunnugt um að petta er
síra Jón í Hvammi, og að petta er eitt
af hans aðalkvæðum. Á bls. 90 nr.
38847 hefði verið rjettara að geta pess
að vísurnar: „Orða jötuns ung gerður“
eru í elztu hdr. (AM. 148. 8vo) eignað-
ar Oddi syni J>órðar á Strjúgi en ekki
Galdra-Leifa. „Eyjamannavísur“ á sömu
bls. eru eptir Bjarna Djöflabana eða
Latínu-Bjarna og hefði átt að geta um
pað. Agöthu ríraur og Barbáru bls. 98
nr. 39221 eru eptir Jóhannes Arnasoii
og kvæðið um tóuna og hanann á sömu
blaðsíðu finnst eignað Guðmundi Berg-
pórssyni og hefði verið rjett að geta
pess. Sigurður hefir pá reglu, ef eitt-
hvað kemur fyrir í pessu hcpti, sem
finnst í hinu, að vísa pá til pess og er
pað ágæt regla, en pað hummar Finnur
fram af sjer. |>að er auðsjeð að Sigurð-
ur hefir samið sinn kafia með samvizku-