Fróði - 20.04.1886, Blaðsíða 1

4. Iilað. ODDEYRI, J>RIÐJUDAGÍNN 20. APRÍL
37 38 39
Þjodólfr fSSC. 7. tlil.
„Lýsir alt athæfi hans pvi, að
„hann þjáist af andlegri liraa-
„falssýki, er svo gagntekr alt
„hans tilfinníngalíf, að hann
„alveg gleymir hvar hann er;
„hann lifir í nokkurs konar
„,,pólitisku“ og póetisku dili-
„ríum“, sem gjörir hann ó-
„færan til pess að koma pví
„góða til leiðar, er hann ann-
„ars gæti“.
„Nýárskveðja“ 4. bls.
J>enna vitnisburð fékk hinn fyrver-
andi eigandi pjóðólfs, Jón Ólaísson, hjá
kunníngja sínum, og penna vitnisburð
kappkostar hinn nýi eigandi J>jóðólfs að
ávinna sér með annari eins álygagrein
og peirri, ei' stendr fremst á 7. tbl.
J>jóðólfs p. á. J>ar ber hann mér á brýn
„hrínglanda og ósamkvæmni í skoðunum
á pjóðmálum“. Hann fjarskar pessa ó-
kosti mína mjög og tekr síðan pau 4
mál tildæmis: lagaskólamálið, amt-
mannamálið, ábúðar- og lausa-
fjárskattsmálið og stjórnarskrár-
málið. Grein pessi í J>jóðólfi er auð-
sjáanlega rituð í peim tilgangi að spilla
fyrir kosníng minni; en pótt. mér sé
sama um pað, pví bæði er pað, að eg
hefi aldrei á píng farið minna vegna, og
eg hefi pegar fyrir löngu sagt kunníngj-
um mínum, að eg byði mig eigi fram til
kosníngar að sumri komanda, pá stendr
mér hitt aldrei á sarna, hvort einn út-
breiðir álygi eðr eigi, einkum ef margir
peir heyra eðr lesa, er eigi bera skyn á
málin.
Eg skal nú fyrst taka amtmanna-
málið, með pví að pað er nokkur til-
hæfa í pví er J>jóðólfr segir um petta
eina mál, en einber og helber ósannindi
er hann er að pvögla og pvaðra um hin
prjú málin. I Norðlíngi II. árg. 59.—60.
d. hefi eg sagt, að amtmennirnir mist
hafi pá aðalpýðí.ng sína við breytínguna
á yfirstjórn landsins, að vera milliliðr
milli stjórnarinnar í Danmörku og sýslu-
manna, með því að landshöfðínginn einn
sé orðinn meðalgöngumaðr milli konúngs,
milli Islands ráðgjafa og hérlandsmanna.
Eg hefi sagt, að amtmenn sé orðnir úr-
eltir, og að peir sé til trafala, með pví
að peir sé „endrritsvélar landshöfðíngja,
svo sem sagt var á alpíngi" 1877. Ann-
að ílt hefi eg eigi um pá sagt. Jón
Ólafsson hefir lesið grein pessa upp á al-
píngi 1885 (sjá alpt. 1885 B. 1347—48),
og skal eg vísa mönnum til svars míns
(s. st. 1355.—57. bls.). En pótt eg
hafi eigi lastað amtmannsembættin meira
en petta, hefi eg samt játað og játa enn
og mun jafnan játa, að pessi dómrminn
sé svo einrænn og einstrengíngslegr, að
hann sé réttr sleggjudómr. J>essi sleggju-
dómr hefir nú fundið frjóvsaman jarðveg
í bug og hjarta pjóðmálaskúmanna, par
er hann vel kominn, par er hann hag-
spakr, sem og öllum má auðsætt pykja,
er pekkja haglendið og „selskapinn“.
Hér skilja leiðir með mér og pjóðmála-
skúmunum. Eg játa með heimspekíngn-
um Lokk (Locke) og fleirum, að eg sé
eigi fæddr með þekking, heldr verði að
afla mér æ meiri pekkíngar, og eg finn
mér skylt að breyta jafnan eftir beztu
þekkíng minni (sbr. alþt. 1883 B. 389.
d.). En hinir fremstu pjóðmálaskúmar
hugsa eigi um pekkíng á pjóðmálum,
peir lítilsvirða eðr fyrirlíta sannarleg-
a r ástæður og röksemdir, peir láta geðs-
hræríngarnar æða og túnguna vaða elg-
inn ; peir eru of sjálfsþóttafullir til að
iðrast nokkurn tíma og gjöra yfirbót;
þeir útskýra aldrei mál, heldr virðist svo,
sem þeir kappkosti að vera blindir
sleggjudómendr og blindra leiðtogar.
|>eir virðast því sækjast eftir, að vera
pað í pjóðmálum, er guðfræðíngarnir
kalla í kenníngum sinum að vera iðrun-
arlausir og þverbrotnir syndarar. Eg á-
lít að .sérhverr sannleikskærr maðr geti
lært svo lengi sem hann lifir; eg álít að
pessi hinn latneski málsháttr sé sannr:
„Mannlegt er að villast, en hitt er ó-
svinura æði að halda áfram í villunni11. En
pjóðmá laskúmarnir hljóta að álíta petta
eintóman hégóma, pví svo virðist, sem að
minsta kosti einn af forustusauðum
peirra fyrirlíti bóknám en elski eintóm-
an gjallanda og „glumragang“, fyrirlíti
reynslu og staði’eyndir (Kjendsgjerninger),
en elski hyllíngar og loftundr, eldglær-
íngar og vígahnetti, mýraljós og hrævar-
eld. J>eir gorta af samkvæmni sinni,
sem virðist eingöngu vera í því fólgin,
að vera sífelt að tyggja upp Jón heitinn
Sigurðsson í stjórnbótarmálinu, alt eins
og landið hefði enga stjórnarbót fengið,
og að heimta einlægt lagaskóla, pótt
allar helztu ástæður hans sé eigi frarnar
til. J>eir hanga í nöfnum, en hugsa
hvorki né hirða um pað er nöfnin tákna;
þeir umfaðma skýið, en sleppa Júnó*
En hefir nú eigi B. Sveinsson jafnvel
píng eftir píngbreytt lagaskólafrufflvarpi
sínu? Ýmist hefir hann haft einn kenn-
ara og yfirdómendrna, og tekið fram „að
„ekkert væri móti pví að sami maðr hefði
„tvö sjálfstæð embætti á hendi, pótt ann-
„að væri dómaraembætti“ (alpt. 1877 II.
482); ýmist hætt við pessa kennaraskip-
un, og stundum komið með háskóla eðr
landskóla sem glæsilegt víravirki utanura
lagaskólann. Stjórnskrárfrumv. sínu hefir
hann og breytt nálega ping eftir píng
1881, 1883 og 18o5. En pá allr hríngl-
andi hans í fjárkláðamálinu forðum daga?
Jón á Gautlöndura ritaði siðastliðinn
vetr langt „hálfyrði um stjórnarskrána1'
í 148., 149. og 155. tbl. Eróða. Hér-
aðsfundr Suðrpingeyínga fylgdi sömu
stefnu fram (Próði 162. bl. 139. d.).
Nefndarálit neðri deildar, er Jón á
Gautlöndum var sjálfr formaðr fyrir,
og umræðurnar um málið í deildinni eru
pess ljós vottr, að pessi Eróða-sannfær-
íng Jóns var froðu-sannfæríng hans, og,
átti hún pví eigi, né heldr tillögur hér-
aðsfundar Suðrpíngeyinga, langan aldr,
enda hefir nú „Jón rauði“ lýst gjörla
dauðameini pessarar skamlifu sannfær-
íngar. Um hin alræmdu litbrigði Jóns
Óiafssonar er alveg óparfi að rita; en
sannfæríng hans mun síðr kunnug. Hinn
nýi eigandi J>jóðólfs er nú ný stjarna á
þjóðmálahimni vorum. Stjarna hans
rann upp og skein skært á J>íngvalla-
fundinum í fyrra sumar, er hann varði
svo vel tillöguna um hið frestanda neit-
unarvald konúngs og fékk hana sam-
pykta. En pótt hvorki píngnefndin né
píngið vildi sinna tilögunni, hefir stjarn-
an aldrei sézt síðan, hvorki í J>jóðólfiné
utan hans; stjarnan er hröpuð.
Eg hefi eigi að fyrra bragði, brugðið
mönnum um brigðlyndi, né álitsbreytíng-
ar. Eg álít enn sem fyrr pað skyldu
sérhvers manns, að breyta jafnan eftir
beztu vitund, svo og að vanda jafuan sem
bezt þekkíng sína. Eg álít pað lofs-
vert, að breyta áliti sinu, ef hið síðara
álit hans er sannara, réttsýnna, betra
eðr heillaríkara landsmönnum en hið
fyrra var; en lastvert, ef pað er hið
gagnstæða, svo sem segja má með fullum
sanni um hið síðasta stjórnskrárfrumvarp
alþingis, auk allrar tvísöglinnar, sem
auðsæ er hverjum bugsanda manni, þótt
hún sé ósýnileg „hjartans sannfæríng og
fullvissa" hinnar hröpuðu stjörnu. Eðr
hvernig er framför manns og framför