Fróði - 07.08.1886, Blaðsíða 1

fO. blað. ODDEYRI, LAUGARDAGINN 7. ÁGÚST ÍHHG.
109 1 110 11
Eira Jerðina mn
hefir herra Dr. Finnur Jónsson farið til
mín í í>jóðólfi (nr. 18., 30. apríl), og er
núevo lítilátur að kalla ferðalagið ,,grikk“.
Allur pessi grikkur er einmitt pað hár,
sem Morgunblaðsgreinin góða hjekk á
og sem Finnur pá beiddi um gott veð-
ur fyrir, og er ekki langt á að minnast.
|>að mundi pví engum manni með öllum
mjalla, nema Finni, hafa dottið í hug í
hans sporum að hreifa framar pessu-
máli.
Um pau „óærlegheit“ og pað „ sam-
vizkuleysi" sem Finnur bregður mjer um,
skipti jeg mjer ekkert, pví að pað er
komið upp í vana hjá honum að hafa
pess konar stóryðri, en hann meinar
sjálfur ekkert með peim eins og Morg-
unbl. vottar, en að öðru'jleyti neita jeg
pví fastlega að jeg hafi beitt nokkru
slíku. Að vera að rífast við hann Finn
um „restinp“ lengur er hlægilegt, par
sem öll bókin úir og grúir af vitleysum
að svo miklu leyti, sem hans hendur ná
til. Jeg parf pess vegna ekki, eins og
Finnur gerir, að vera að jeta eptir sjálf-
um mjer neitt af pví, sem jeg hef áður
sagt, heldur skaljeg koma með eitt dæmi
af ótal — jeg hef safnað heilli aksar-
skaptasyrpu úr bók hans — í viðbót við
pað, sem áður er tilfært. Yegna ann-
ríkis get jeg ekki í svipinn átt við að
fara lengra út í petta, en vil pó gera
Finni afsökun mína. A bls. Handrita-
ekýrslunnar 143 (nr. 525. 800 eða rjett-
ara 12mo) er nefnt dálítið kver, sem á
eru: „Hymni scholares in Auroram ca-
nendi. Anno 1687.“ |>að er að segja
petta eru sálmar á latínu. sem hafa ver
ið sungnir við bænir á morgnana í skól-
anum á Skálholti og Hólum, en eru
skrifaðir árið 1687. En nú kemur Finn-
ur með sína speki. sem er á pessa leið:
,.f>að er safn af sálmum snvnum á lat-
ínu, og eru sumstaðar skrifuð upphöfin
á hinum íslenzJm frmnsálmm“. J>etta
væri merkilegt, ef Finnur ekki væði hjer
sinn venjulega reyk og viltist pvert úr
átt. J>essir latínsku sálmar eru nefnil.
svo djarfir, prátt fyrir umrnæli Finns,
að vera frumsálmarnir til hinna íslenzku,'
sem upphöfin að eru hjá skrifuð. ís-
lenzku sálmarnir finnast og pess utan
prentaðir í sálmabókinni 1589 og 1619,
sem Finnur befir nú líklegast aldrei
heyrt nefndar, og par er vitnað i lat
ínsku frumsálmana. |>egar á pað erlit-
ið, að sálmabókin 1589 og grallarinn 1594
eru hjer um bil alveg eintómar pýðing-
ar úr latínu, pýzku eða dönsku, gefur að
skilja hvað líklegt pað er, að menn hafi
svo farið aptur að pýða pessar íslenzku
pýðingar á latínu aðra en pá, sem úr
var snúið. J>að sem Finnur segir hjer
er svo langt frá nokkru lagi, sem pað
getur verið, pví sumir af pessum latínsku
sálmum eru ekki einuugis eldri en allir
íslenzkir sálmar, heldur meira að segja
ortir hjer umJúl 470 árum áður en Is-
land byggðist. Til pess að sjá petta hefði
ekki átt að purfa neinn galdramann, pvi
að nöfn alpekktra höfunda standa við
suma sálmana, svo sem Prudentíus t.
d. hjer um bil 405. En annað eins og
að tarna gengur uú ekki inn í höfuðið á
honum doktor Finni. Finni verður ekki
mikið fyrir að láta Prudentíus kallinn
vera að pýða íslenzka sálma á latínu
seint á 17. öld eða hjer um bil 1282
(skrifa og segi: tólfhundruð áttatíu og
tveim) árum eptir að hann lagðist í gröf
sína. Skár fór hann pó með HallgrímPét-
ursson. J>að var pó ekki meira en einum
82 árum eptir dauða hans, sem Finnur
rak hann til að fara yrkja tólfræðan
tröllaslag (sb. grein mína í Fróða 1.
okt. 1885).
Jeg hef í Fróða 1. okt. 1885 sýnt
fram á hvað Finnur er saklaus afpví að
vita nokkuð í sögu íslands og bókfræð-
um á seinni öldum. Nú vil jeg benda
á eitt dæmi, sem sýnir pekkingu Finns
í sögu íslands að fornu, en í fornöld-
inni pykist hann nú vera heima maður-
inn. Jpetta sjest af einu atriði í hinni
makalausu grein hans um pá Sveinbjörn
Egilsson og (xísla Brynjólfsson, par sem
Finnur er að skýla sjer undir skjaldar-
rönd Sveinbjörns til pess undan peim
hlífskildi að geta rótað skömmum yfir
mann, sem honum er illa viðr Finnur
hefði annars átt að sjá pað sjálfur, að
annað eins gat ekki verið neinn pægðar-
leikur fyrir minningu látins merkismanns,
en um hana hefir Finni etíaust ekki
verið eins sárt og um sjálfan sig, pví
hver er sjálfum sjer næstur. í pessari
dæmalausu grein trúir Finnur á pað
með Benedikt Gröndal* að Garðar hafi
fyrstur fundið ísland og úthúðar Gísla
Brynjólfssyni fyrir að vera á gagnstæðri
skoðun, vitandi ekki að petta er kredda
peirra Bafns og Finns Magnússonar,
sem fyrir meir en 40 árum er dottin úr
sögunni og sem Jón Sigurðsson kipti
fyrstur manna fótunum undan.
*) Jeg tekþað hjer fram að jeg nefni Benedikt
Gröndal hjer að eins af því jeg er neyddur
til í þessu sambandi, og ætlast jeg til að
hann misvirði það ekki.
I endann á „grikknum“ for Finnur
að verða upp með sjer og er að tala um
að jeg muni öfunda sig. En nú skaljeg
skýra Finni hispurslaust frá að svo er
ekki, svo að hann skuli ekki halda að
jeg áliti hann neinn stóra-mann. J>að
er svo fortum fjarri að jeg geti haft á-
stæðu til að öfunda Finn, að jog pvert á
möti dauðaumka hann. Eða fyrir hvað
ætti jeg að öfunda hann? Ætti jeg að
öfunda hann af pví að hafa búið til
vonda bók, sem hann hefir reynt að
verja og ekki getað? Ætti jeg að öf-
unda hann af pví að hafa sagt að Hall-
grímur Pjetursson hafi verið að yrkja
82 árum eptir dauða sinn, en Pruden-
tius 1282 árum eptir dauða sinn? Ætti
jeg að öfunda hann af pví að hafa sagt
að Garðar hafi fyrstur fundið ísland?
Ætti jeg að öfunda hann af pví að peklcja
ekki Hálfdán á íteykjum? Ætti jeg að
öfunda hann af pví að segja að síra
Bjarni á þingmúla sonur Gissurar Gísla-
sonar sje Gunnarsson? Ætti jeg að
öfunda hann af peirri uppgötvun að Há-
kon Aðalsteinsfóstri sje sonur Eiríks
bróður sín§ (F. Jónss. Kritiske studier
Kh. 1884 p. 99—92)? Ætti jeg að öf-
unda hann af pví að hafa verið götu-
piltur í Rvík? Ætti jeg að öfunda
hann af að vera almennt skoðaðan sem
meðvitundarmann og aðalmeðhöfund að
hinum frekjulegustu og fruntalegustu
skömmum um nafngreinda merka menn í
nafnlausum níðritum? Ætti jeg að öf-
unda hann af pví að vera tíjótráðan og
tíasgjarnan, en huglausan pegar á parf
að halda? Ætti jeg að öfunda hann af
pví að vera pverlyndan og óráðpæginn?
Ætti jeg að öfunda hann af pví að vilja
vera pólitiker og hafa ekkert vit á póli-
tik heldur en jeg veit ekki hvað? Ætti
jeg að öfunda hann af pví að verða sjer
til minnkunar fyrir orð sín? Ætti jeg að
öfunda hann af pví að vilja trana sjer al-
staðar fram, en vera pó ekki frambæri-
legur að pví skapi? Ætti jeg kannske
að öfunda hann af nafuinu, pegar ekkert
er annað til, að hann heitir Finrmr
Jónsson eins og einn mjög merkur mað-
ur hefir heitið áður fyrri? Nei, af pví
aumka jeg hann. J>að væri nær fyrir
Finn að hafa borið nafn einhverra litil-
mótlegra og skikkanlegra frænda sinna,
en að kafna undir nafni merkismanns.
Ætti jeg annars í stuttu máli að öfunda
hann af pví að vera pann höfuðhleyping,
sem ekki er betur trúandi til neins en
að tala af sjer og gera axarsköpt? Jafn
heimskulegt og pað, að halda að jeg öf-