Fróði - 07.07.1887, Blaðsíða 2

F R Ó Ð I.
19
20
arnir og börnin, þangað til börnin fara að koma til
gagns. En pað gjöra pau ekki að fullu, fyr en þau
eru komin yfir fermingu. Fyrir pví viljum vjer ekk1
leggja prestgjald á yngri menn enn 15 ára.
Eptir síðasta fólkstali mun láta nærri, að nú sje
á landi voru 48,000 manns eldri en 15 ára; og yrði
pá prestgjaldið, 1 kr. 38 au. á mann. En vjer vilj-
um heldur miða gjaldið við landaura, pví að eptir
verði peirra fer mikið gjaldpol manna og parfir presta.
Vjer stingum uppá, að gjaldið sje 3 álnir á lands-
vísu eptir meðalverði allra meðalverða. Með pví
að ákveða gjaldið pannig er pað engum skaði að
setjast að í sveit, par sem búið hafa tóniir efnamenn,
áður en breyting pessi kemst á, par sem fáar tíund-
friar jarðir liafa verið og allir haft grasnyt, pví að
hin persónuleg gjöld eru nú sjálfsagt mest í peim
sveitum. Aptur má gjöra ráð fyrir, að í kaupstöðum
og í sjóporpum, par sem efnaðir útvegsbændur búa,
sje lítil tíund og fá lambsfóður en fólkstala mikil-
Mcð pessu væri unn'ð að fá fast ákveðið gjald, sem
væri jafní á öllum, hvar sem hver byggi, sem enginn
pyrfti að efast uin, hve hátt væri; pað væri óbreyti-
legt fvrir gjaldendur, nema eptir pví sem landaurar
hækkaði og lækkaði í verði. Sanngjarut er og að
gjaldið breytist eptir pví. Aptur á móti yxi gjaldið
eða minkaði fyrir prestinn eptir pví sem sem fólks-
fjöldinn ykizt eða minkaði í prestakallinu, en eptir
pví má líka búast við, að embættisannir iians fari, og
er pví sanngjarnt, að tekjur hans fari nokkuð eptir pví.
Nefndinni dylst pað eigi, að pessi fyrirhugaða
gjaldbreyting muni sumstaðar gjöra nokkurn mun á
tekjupphæð brauða frá pví, sem nú er. Yjer búumst
við, að hún rýrni dálítið í sumum sveitabrauðum.
Aptur mun hún vaxa talsvert í kaupstaðabrauðuin og
peim brauðum, par sem veiðistöður eru. Til að jafna
pennan mismun ætti að setja nefnd milli pinga, er
safnaði sundurliðuðum skýrslum úr öllum prestaköll-
um landsins um tekjugreinir pær, sem stungið er upu
á að afnema, og fólkstj lda pann, sem prestgjaldi á
af að svara, eptir meðaltali síðustu 5 ára. þessi
nefnd ætti að gjöra uppástungur um, hvernig laga
skuli mismuninn á tekjum hinna beztu brauða
og hinna rýrustu. Vjer leyfum oss að benda
til pess, að bezt mundi fara að leggja kirkjujarðir
frá einu brauði til annars, pangað til jöfnuður feng-
izt eptir pví, sem purfa pætti.
Prestgjald einstakra manna mun einnig breytast
nokkuð, og pó minna en nmrgir munu ætla. Gjald-1
ið hækkar einkum á kaupstaðarbúum, útvegsbændum
og tómthúsmönnum, enda hafa peir haft allt of lág |
prestgjöld hingað til í samanburði við grasnytjabænd- j
ur. Ómaganmðurinn í öreigatíund hefir purft að
gjalda presti nálega eius mikið og hinn hæstlaunaði
embættismaður. Að vísu hverfur sá ójöfnuður ekki
eins og skyldi. En sá, sem á mörg börn í fátækt
parf eptir pessu ekki að gjalda nema hjer um bil
3 krónur, meðan börn hans eru i ómegð, og hann
heldur ekki hjii. Nú eru hin lægstu prestgjöld á
grasnytjabóndanum nálægt 7 krónum, hversu fátækur
sem hann er. Aptur á móti sleppa húsmenn og
lausamenn ekki frá öllu gjaldi, eins og verið hefir
sumstaðar hingað til; og er pað sanngjarnt, að peir
sleppi eigi, pví að peir purfa eius prests við og bóndinn.
Til skýringar máli pessu fylg.r hjer með skýrsla
yfir gjöld pau, sem nú er stungið upp á að afnema
í Möðruvallaklaustursprestakalli eins og pau eru nú og
eins og pau yrðu eptir hinni fyrirhuguðu breytingu.
Oss finnst pað mjög ósanngjarnt, að eindagi á
prestagjöldum skuli, eins og nú er, vera nær pví
heilu ári eptir að prestur kemur að brauðinu. Svo
er og tíestum gjaldendum hægra að greiða hver gjöld
sem eru á haustin heldur en á vorin. Fyrir pví
stingum vjer upp á pví, að gjalddaginn sje 1. dag
októbermánaðar.
Einnig pykir nefndinni pað sanngjarnt, að prest-
ur hafi aðganginn með gjöld sín að einhverjum viss-
um, par sem margir eru á heimili, og er pá sjálf-
sagt, að pað á að vera húsbóndinn.
Oss hefir hugkvæmzt, að pörf væri að gjöra
pessa breytingu á aukaverkaborgun til presta: Fvrir
barnskírn 5 álnir eptir raeðalverði en enga sjerstaka
borgun fyrir kirkjuleiðslu. Presturinn parf opt að
fara langa leið til barnskírnar og einatt leggja sjer
til fylgdarmann. Eigi virðist heldur ástæða til
að ívilna frillulífismönnum í pessu efni framyfir
kvænta menn*. Fyrir hjónavígslu skal greiða 12 áln-
ir, pví að sú 6 álna borgun, sem veifið hefir, má telj-
ast minnkunarborgun fyrir pað verk, pegar par í
felst og borgun fyrir hjónavígsluræðuna. Minnsta
borgun fyrir líksöng og eina ræðu sje 10 álnir.
Fermingargjald sje 12 álnir sem verið hefir. Fyrir
aukaverk, er snerta sveitarlimi og öreiga, greiðist
presti borgun úr sveitarsjóði.
Af pví, sem að íraman er ritað, leyfum vjer oss
að bera fram eptirfylgjandi uppástungur um breyt-
ingu á launum presta:
1. gr.
Offur, presttíund; dagsverk og lambsfoður skulu af-
numin.
2. gr.
Prestgjald skal um land allt vera 3 álnirá landsvísu
eptir meðalverði allra meðalverða í hverju lögsagnar-
umdæmi fyrir sig af hverjum manni í prestakallinu,
sem er 15 ára og ekki er niðursetningur.
3. gr.
Eindagi á prestgjaldi er 1. vetrar dagur ár hvert.
Fjárnámi má taka prestgjald, ef pað er eigi goldið
fyrir jól.
4. gr.
ELver húsbóndi skal greiða prestgjaldið fyrir sig og
skyldulið sitt; svo skal hann og ábyrgjast greiðslu
prestgjaldsins fyrir húsfólk pað, sem heimili hefir hjá
honum eða bústað hefir í landareign hans.
Kjett er að gjalda prestgjald í peningum, innskript
í verzlunarreikninga og í landaurum: verðlagsskrár
sem ná meðal alin.
6. gr.
Fyrir aukaverk á prestur borgun pá, er nú skal
greina: Fyrir barnskírn 5 álnir eptír meðalverði í
hverju lögsagnarumdæmi fvrir sig; fyrir hjónavigslu
9 álnir; íyrir líksöng og eina ræðu 10 álnir; fyrir
fermingu 12 álnir. Fyrir ai kaverk, er snerta sveit-
arlimi og öreiga, greiðist presti borgun úr sveitar-
sjóði. Rjett er að borga fyrir aukaverk í sömu aur-
um og nefndir eru í 5. gr.
*) Og jafnvel heldur eigi órjettlátt, að sá borgi bætur, er
aidrei getur að gagni komið og sviptir þaniiig öbeinlínis
sóknarprest sinu tekjum.