Suðri - 19.05.1883, Blaðsíða 2

37
það hélber ósannindi. Eg skil ekki
hvernig nokkur maður með heilbrigðri
skynsemi og ögn af sannleiksá3t — ekki
þarf nú meira — getur látið sér slíkt
um munn fara,ef hann á annað borð hef-
ir lesið grein mína, því ekki eitt einasta
orð til yfirstjórnenda skölans er í grein
minni svo, að það sé að neinu leyti
niðrandi fyrir hlutaðeigendur, og hitt
atriðið, nl. um kennarana, fellur alveg
af sjálfu sér, þar sem eg get sumra
kennaranna einmitt til þess gagnstæða.
Að grein mín hafi vakið almennt hneyksli
er að vissu leyti alveg rétt, að því, er
efni hennar snertir, því að það er ein-
mitt þessi makalausa umsjónarmennska,
sem gerir það, en um hana er eg ein-
mitt að tala. Eg er líka viss um, að
sumir hafa hneykslast á því, að við
henni skyldi hafa verið hreift, en eg verð
að hafa mig afsakaðan, þ<5 eg eigi taki
það til greina. Fréttaritarinn segir og,
að greinin hafi við engin rök að styðj-
ast. J>etta er eptirtektaverð ósvífni,
þar sem eg tilfæri dæmi upp á hvað
eina svo að segja, er eg tala um. þ>að
sannar ekkert, þar sem hann segir að
greinin sé í »mjög dsæmilegum «t<5n»»,
því órökstuddum sleggjudómum getur
maður slengt svona á allt.
Eg hefði annars gjört dálitla at-
hugasemd við þetta hér í blöðunum, ef
að eg hefði eigi viljað sneiða hjá því,
að farið væri að gera skólann hér að
rifrildisefni fyrst um sinn, því að slíkt
er íslendingum til háborinnar háðung-
ar, að vera að rífast framan í öðrum þjóð-
um út af því, sem þeir ættu sjálfir að
geta bætt úr heima hjá sér. það þætti
líka myndarlegt, eða hitt þó heldur, þeg-
ar menn vissu það, að sá eini lærði
skóli, sem væri á íslandi, gæti ekki
þrifizt fyrir klanfaskan tslendinga sjálfra.
En það er ekki svo að skilja, að eg
ætli að hlífast við því, að um skólann
sé talað hér í blöðunum, ef eg sé, að
hann verður að engu leyti umbættur
von bráðara, og eg fyrir mitt Ieyti skal
ekki telja það eptir mér, að sýna hann
alveg eins og eg þekki hann, en hitt
þykir mér þó réttara, að menn reyni
að lagfæra fyrst heima hjá sér það,
sem hægt er, áður en menn leita lækn-
ingar hjá Dönum eða . öðrum þjóðum,
og biðji þær um, að fara að sleikja
kaunin.
Kaupmannahöfn 14. d. aprílm. 1883.
Jón porJcelsson.
Innlendar fréttir.
Eangárva llasýslu, 20. apríl 1883:
Engir nýdánir, nema bændaöldungurinn
Guðmundur Brynjólfsson á Keldum ;
hann dó af ellilasleika á níræðis aldri
12. þ. m. Nú er veturinn liðinn, og
má telja hann með betri vetrum, inn-
dælistíð til þorra, og svo aptur ein-
munatið frá því viku af góu til páska,
en á páskadaginn rauk hann upp, og
gerði rúmrar viku kast, hart og strangt,
með 10—12 stiga frosti á lteaumur
og snjókomu mikilli; síðan hefur optast
verið landsynningur oghafátt. Fénaðar-
höld eru almennt í betra lagi, hvergi
eru nefnd heyþrot. Hart er manna á
milli, og hefur almenningur ekki nema
dropann úr kúnum, sem er mjög lítill,
því að nú veitir ekki af þremur kúm
móti einni í góðu ári. Af aíiabrögðum
er lítið að segja, í Vestmannaeyjum
mesta aflaleysi, og allflestir landmenn,
er reru í Éyjum komnir upp með
20—40 fiska hlut, en fyrir Söndum
hefur aldrei gefið á sjó síðan fyrir
páska, en þá fiskaðist vel þrjá daga í
páskavikunni.
Vestmannaeyjum, 30. apríl 1883:
Kaupskip eru tvö nýkomin; var hér
orðið mjög hart manna á milli, því
búðir voru orðnar allslausar fyrir
páska, og fiskur mjög lítill, svo að
naumast eða alls eigi hefur fiskazt til
matar frá því í haust; en nú betur
batnað dálítið, og vikuna sem leið
fiskaðist vel; þó eru hlutir eigi orðnir
háir. Lang-hæstur hlutur er um200,
en meðalhlutir um 100 og fyrir innan
100.
Austur-Skaptafellssýslu, 23. marz
1883: Tíðin góð í allan vetur, og ágæt
seinni partinn af febrúar og það, sem
af marz er. Mjög var þó rigningasamt
framan af, og hrakaði þá skepnum,
einkum hrossum. Hér er fremur
ískyggilegt ástand, og verður einkum
eptirleiðis. Ekki veit eg hvernig hefði
farið hér þegar nú í vor, hefði ekki
afli komið. Til allrar hamingju hefur
fisjrazt vel, einkum í suðursveitunum,
en hér í Nesjasveit hefur lítið sem
ekkert aflazt af útsjó, en fiskigengd
kom hér í fjörðinn og fiskuðu menn
þá svo, að menn hafa fisk svona fram-
eptir vorinu. Ástandið var víða orðið
bágt, áður en fiskurinn kom, því þá
var eigi annað að hafa on kornmat,
þeir sem gátu fengið hann. íljer í
austursýslunni fengu menn víst 800
hálftunnusekki af gjafakorninu, og var
mörgum það mikill styrkur í vetur.
Mídasýslum í marz 1883: Nýstár-
legust tíöindi héðan eru hreifingar í
kyrkjunni eða kyrkjulegum málefnum
og skal því minnast á það fyrst. Mest
hefir kveðið að þeim í 2 sveitum, lleið-
arfirði og Fljótsdal. Hreifingar þessar
eru þó nokkuð með sínu móti í hvorri
sókn, Hólma og Valþjófsstaðar. í Keiðar-
firði sögðu á að gizka tveir þriðjungar
safnaðarins sig »úr lögum við ríkis-
kyrkjuna» (prestiun), er þeir fengu eigi
ráðið, hverjum brauðið var veitt. pó
finna þeir ekkert að prestinum og játa,
eins og allir, að hann sé einhver hinn
samvizkusamasti, bezti og merkasti
prestur þessa lands.
feir kalla sig fríkyrkjumenn, en
eru eiginlega ekki neitt, þar sem þeir
hafa engan prest og enga kyrkju út
af fyrir sig. í Fljótsdal hefir prestur*
inn átt upptökin með því að breyta
kyrkjusiðunum eptir sínu höfði o: fara
eigi fyrir altarið, og klæðast eigi messu-
skrúða, skíra börn hempulaust á móti
vilja foreldra oghafa jafnveleigi skírnar-
formúluna orðrétta eptir handbókinni
— að því er heyrzt hefur —; innprenta
mönnum að húsvitjanir hafi, lítið að
þýða, húslestrar á bæjum seu þýðingar-
lausir, ef eigi siðumspillandi, segja að
handbókin, kyrkjuordinanzia Kristjáns
4. og þá líklega prestaeiðurinn sé eigi
bindandi fyrir sig, en segjast gjöra
þetta í krapti ákvæða Ágsborgarjátn-
ingarinnar. Nú kvað allt vera í upp-
námi í Fljótsdal út úr þessu athæfi og
meiri hluti safnaðarins hafa skorað á
prestinn, að halda við sig lög og venju
í þessu efni, en með því hann hefir
neitað þeim að halda gamla og góða
siðu, kváðu nokkrir sveitarmenn ætla
að kæra hann nú fyrir kvrkjustjórn
landsins.
f>að, sem kátlegast er við þessar
hreifingar eða uppþot, er það, að þær
virðast vera gjörðar svona út í bláinn,
rétt eins og engiu lög og engin stjórn
væri til í landinu. Reiðfirðingar segja
sig svona blátt áfram úr lögum við
ríkiskyrkjuna og prestinn, en gæta þess
eigi, að þeir eru f lögum við hvoru-
tveggja eins eptir sem áður. J>að hlýtur
að vera sitt hvað, að kalla sig “frí-
kyrkjumenn eða vera löghelgað frí-
kyrkjufjelag. Valþjófsstaðarpresturinn
neitar, að lög og gamlar venjur ríkis-
kyrkjunnar nái til sín, þótt haun sitji
í embætti, er hann hefir þegið af
stjórn ríkiskirkjunnar. Hvorugir virð-
ast gæta þess, að það er ómögu-
legt eða þýðingarlaust, að segja sig
úr lögum við lögin, nema með nýjum
lögum, en til að fá þau lög hefir
ekkert verið gjört á löglegan hátt
af þeirra hálfu, svo menn viti. Einn
bóndinn í Hjaltastaðarsókn auglýsti það
þjóðinni í Norðanfara í vetur, að hann
segði sig «úr lögum við þjóðkyrkjuna»! f
og það er svo sem auðvitað, að margir
fleiri fara að taka uppá þessu, þegar
blaðamennirnir taka slíkar yfirlýsingar
þegjandi í blöðin og kyrkjustjórnin
tekur ekki til neinna alvarlegra ráða.
pessar hreifingar eru nú orðnar svo
miklar hjer eystra, aðvarla mun geta
hjá því farið, að héraðsfriðinum sé
hætta búin, og má því beimfæra upp
á þetta orð forgeirs Ljósvetningagoða
«því at þat mun sattvera, at
ef vér slítum lögin, þá slítu
vér friðinn». pað mundi vera bæði
fróðlegt og gagnlegt, ef ritstjóri «Suðri»
vildi nú verða fyrstur blaðamanna hér
á landi til að leiðbeina mönnum, bæði
prestum og söfnuðum, er unna fríkyrkju,
í því, hvernig þeir á löglegan hátt gætu
fengið vilja sínum framgengt, hvernig
þeir ættu að hagnýta sjer það trúar-
bragðafrelsi, sem stjórnarskráin heimilar,
hvort eða að hve miklu leyti prestar
þjóðkyrkjunnar eru gagnvart stjórninni
og söfnuðunum skyldir að fylgja lög-
ákveðnum helgisiðum og venjum og
hvort það muni nokkuð til eflingar
kristnir.ni í landinu að verið sé að
smeygja inn í þjóðkyrkjuna ameríkönsk-
um kreddum. fað væri, e( til vill,
þjóðráð að veita prestunmn á Ilólmum
og Yalþjófsstað brauðaskipti ef kirkju-
stjórnin sér sér ekki fært, að ráða þessu
ólagi til lykta á annan hátt. — Bún-
aðarskólamál vor Austfirðinga er nú
komið svo áleiðis, að það er fastráðið,
að setja búnaðarskóla á stofn á Eyðum
í vor. Kostnaður við stofnun skólans
kvað hafa verið áætlaður allt að 25
þúsundum króna, en þar í er fólgið verð
Eyðastóls, sem var keyptur fyrir 11,000
krónur. — Eiunig er í ráði, að byrja
að gefa út nýtt, austfirzkt, blað í sumar
komandi, annaðhvort á Eskifirði eða
Seyðisfirði, og í því skyni var prent-
smiðja Jóns Ólafssonar, Skuldarprent-