Suðri - 03.11.1883, Síða 3

79
Ivjósarsýslu á miktð lof skilið fyrir að
hafa ráðist í petta stórræði og sýnt í
pví framtaksemi mikla og eigi sparað
fé til, að brúin yrði svo rammbyggi-
lega úr garði gerð, sem frekast voru
fóng á. í raun réttri á sýslunefudin
pakkir skyldar af öllu landinu, pví að
Elliðaárnar hafa opt verið pröskuldur
á leið bæði norðan- og vestanpóstanna.
J>ess vegna hefur og landshöfðinginn
veitt 1200 kr. af fé pví, sem ætlað er
til vegabóta á aðalpóstleiðunum til
pessa fyrirtækis. Heyrt höfum vér, að
brýrnar muni kosta um 7—8000 kr.
Doktorsnafnbót. Björn Magn-
ússon Ólsen, kennari við latínuskólann.
hefur verið erlendis í sumar og kom
aptur með seinasta póstskipi 15. f. m.
Hann hefur hlotið doktorsnafnbót við
háskólann í Kaupmannahöfn fyrir rit-
gjörð um rúnir í íslenzkum fornritum,
er liann varði 21. sept.
Ný lyfjabúð. Markús Johnsen,
kandídat í lyfjafræði, hefur fengið
konungsleyíi til að setja á stofn lyfja-
In'tð á Seyðisfirði.
Ný prentsmiðja í Reykjavík.
Siginundur Guðmundsson, fyr yfir-
prentari við Isafoldar prentsmiðju, lief-
ur útvegað sér hraðpressu í Edinburgh
í sumar og setur hér upp nýja prent-
smiðju nú í haust, og mun hún taka
til starfa 1. des. næstkomandi.
Nýtt blað í Reykjavík. I hinni
nýju prentsmiðju Sigmundar á að koma
út nýtt blað. J>að á að heita «Fjall-
konan» og á að standa framan á pví
mynd fjallkonunnar íslands, sami upp-
drátturinn og stendur á export-kaffinu.
Útgefandi er «félag eitt í Reykjavík».
Ritstjóri er sagt að Valdemar As-
mundarson eigi að verða. Valdemar
mun kunnur í fiestum liéröðum lands-
ins, pví hann hefur víða farið og víða
verið, helzt við barnakennslu, pó ekki
nema eitt ár í senn sitt í hverjum
staðnum, að pví er vér vitum til.
Heyrzt hefur, að hr. Steingrímur
Thorsteinsson væri höfuðmaðurinn 1
pessu «félagi», en vér getum fullvissað
menn um, eptir pví sem hr. Stein-
grímur hefur sjálfur sagt, að hann er
ekkert við blað þetta riðinn. Sama
er og að segja um hr. prentsmiðju-
eiganda Sigmund Guðmundsson, að
hann hefur sagt oss að hann væri
ekkert og vildi ekkert vera við pað
riðinn. Hitt er ágizkun, sem enginn
fótur er fyrir, að Jón Ólafsson, rit-
stjóri «|>jóðólfs», ætli að láta «|>jóðólf»
kulna út og gerast undirritstjóri hjá
Valdemar. Mun petta sprottið afpví,
að «J>jóðólfur» hefur ekki sézt nær pví
í prjár vikur (nú er föstudagskvöld,
2. nóv.), par sem vant hefurverið, að
einhver snepill af honum sæist á
liverjum laugardegi.
Iwan Turgenjew.
(9. nóv. 1818 — 4. sept. 1883).
Að morgni ins 5. sept. p. á. flaug
um allan inn menntaða heim fregnin
um að bezta skáld Rússa, Turgenjew,
hefði látizt daginn áður í Parísarborg.
Menn höfðu lengi búist við peirri
fregn, pví Turgenjew hafði verið mjög
pjáður af sjúkleik in síðustu ár.
Turgenjew var tiginborinn maður,
kominn af göfugusta ættum Rússa og
forfeður hans sumir bera færgðarnafn
í sögu Rússa. Sjálfur var Turgenjew
ríkur maður og átti jarðeignir miklar.
J>egar hann varð myndugur, var til
pess tekið, hve mildur og ör hann var
við leiguliða sína, enda unni hann
snemma frelsi og mannúð og pað svo
mjög, að Nikolás keisari, sem illa geð-
jaðist að slíkum kreddum, vísaði hon-
um burtu frá hirðinni 1852 og valdi
honum bústað langt uppi í Rússlandi.
Hafði Turgenjew sér pað helzt til
dægrastyttingar í xitlegðinni að ganga
á veiðar, enda gafst honum pá bezta
færi á, að kynnast alpýðu manna, par
sem hann heyrði margt og hitti marga
á veiðum sínum, er eigi báru kennsl
á hann. Skömmu eptir að hann varð
laus úr útlegðinni, fór hann úr landi
og átti aldrei dvöl að staðaldri í Rúss-
landi síðan. |>á var hann 36 ára gam-
all. Hann bjó lengstum eptir pað í
Parísarborg en stundum á |>ýzkalandi,
helzt í Baden-Baden á sumrum. Yar
hann jafnan með vinkonu sinni, frú
Garcia, er eitt af pjóðskáldum Fraklca,
Alfred de Musset, hafði ort mörg kvæði
urn forðum; henni unni Turgenjew
hugástum. Hann var nógu ríkur til
að geta dvalið par sem honum bauð
svo við að horfa, og skipt svo opt um
bústaði, sem honum leizt. Allt, sem
Evrópa átti bezt og fegurst í listum
og ípróttum, stóð honum opið. Og að
hinu leytinu voru gáfur lians svo marg-
breyttar og dómslcýrar (kritiskar), að
hann lcunni manna bezt að velja úr,
veiða rjómann ofan af pví öllu saman
og neyta hans til að mennta skáld-
gáfu sína.
Turgenjew orti á móðurmáli sínu,
rússnesku, en hana skilja fæstir nema
Rússar. Hann hefur ort mikið, mest
sögur, og er peim snúið á öll mál') í
Evrópa nema íslenzku. |>annig pekkir
inn menntaði heimur Turgenjew ein-
ungis af pýðingum einum, en allt um
pað er hann talinn með helztu stór-
skáldum aldarinnar. Og pó má geta
pví nærri, að mikið og margt í sögum
hans hlýtur að hafa afiagazt, margt
skáldlegt og fagurt týnzt og glatazt,
við pað að ganga frá einni pýðingunni
til annarar; og pegar nú pess ergætt,
að hjá skáldunum er allt svo mjög komið
') Yilbelm Möller hefur snúið flestum
sögum Turgenjews á dönsku og er sú
pýbing talin bæði vönduð og góð. Helztu
sögur hans þýddar á dönsku eru: En Jægers
Dagbog, Foraarsbnlger, Fædre og Sonner,
Det unge Rusland o. s. frv.
undir málinn eða réttara sagt orð-
færinu, pá gegnir frægð Turgenjews
og skáldgengi hans hjá öllum mennt-
uðum pjóðum mestu furðu. Og pað
allt verður einungis skiljanlegt á pann
hátt, að snilldarbragurinn á skáldsögum
hans er svo mikill, að liann sk.n í
gegnum allar pýðingar. Hann hefur
valið sér eingöngu rússnesk yrkisefni.
Allar höfuðpersónurnar í sögum hans
eru Rússar og sögurnar fara optast nær
fram í Rússlandi. Hann hefur lýst
öllum stéttum í Rússlandi frá prælnum
til furstans, en einkum hefur hann
ætíð fundið sér skyldt að taka málstað
lítilmagnans og ins kúgaða, sýna fram
á hróplegt ranglæti og rótgróna for-
dóma. |>að er líka mjög pakkað skáld-
skap hans, að Alexander keisari II.
leysti bændur úr ánauð. Lífinu í stór-
bæjunum á Rússlandi lýsir Turgenjew
vel og pað er auðséð á öllu, að hann
er gagnkunnugur öllum lifnaðarháttum
aðalsmanna og inna æðstu stétta í
föðurlandi sínu og pekkir pað allt af
eigin reynslu. En einu lýsir hann
bezt af öllu og pað er inum ómælilegu,
dauðakyrru skógum og inum hrikalegu,
endalausu heiðageimum Rússlands. f ar
er hann í essinu sínu, par á hann
heima. Og pað er eins og slíkt eigi
betur en nolckuð annað við hans pung-
lynda, einveruelska skap. Hann hefur
sjaldan mikla ánægju af mönnunum;
honum finnast peir óhreinlyndir og
svikulir, próttlausir og pollausir, fijótir
til stóryrða, en seinir til afreka. Og í
raun og veru finnst honum hann vera
leystur undan martröð, pegar honum
gefst færi á að yfirgefa pað allt og
njóta einverunnar og nátturunnar.
Stormurinn, sem strýkur skóginum með
kaldri hendi og leggur miljónir trjáa
að foldu, lætur mikið betur í eyrum
hans eu glamrið og háreystið í hálf-
vitunum, sem hyggjast græða eitursár
ættjarðarinnar, ins mikla Rússaveldis,
með ópi og óhljóðum, sem vita ekki
hvað peir vilja og hafa ekki kjark til
framkvæmda, ef pá rámaði í hvað peir
vildu og sem að endingu vilja í raun
og vera eitt í dag og annað á morgun.
Náttúran er alltaf söm, alltaf jöfn og
alltaf sönn. Ið sára punglyndi Tur-
genjews, en mikla sorg, sem sló dimm-
um skugga á allan lífsferii hans, jafn-
vel hvern staf, er hann skrifaði, átti
ef til vill rót sína að rekja til pess,
að hann fann, að allar inar dýrustu
og fegurstu hugsjónir andans, réttlæti,
skynsemi, gæðska og almenn gæfa, eru
náttúrunni alveg óviðkomandi, að slíkt
hefur í raun réttri ekkert algildi í
hennar heimi. |>á liggur ofboð beint
fyrir, pegar skoðað er ofan í kjölinn,
að telja allt pess háttar poku ogreyk,
en hallast að náttúrunni, sem inu eina
sanna.
J>að gat pannig ekki hjá pví farið,
að Turgenjew væri realisti, par sem
hann eptir skapferli sínu og öllu eðli
hlaut að telja ið náttúrlega ið eina
sanna. Hann er líka einn af göf-
ugustu höfðingjunum í liði realistanna.
Hann lirasar heldur aldrei um prösk-
ulda pá, sem realistunum er svomjög
hætt við að falla um. Sumum peirra
hættir við að faraflestum orðum og tala
með mestri ánægju um pað, sem ljótast
er og viðbjóðslegast í náttúrunnar
heimi, en gleyma pví, að allt slíkt getur