Suðri - 19.06.1884, Page 1

Af Suðra koma 3 blöð út
á mánuði. Uppsögn með
3 mán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Argangurinn 34 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert.
Ekkjur og körn sjómanna.
Mikill var mannskaðinn á Suður-
landi við skiptapana í vetur; margan
nýtan son missir ísland í sjóinn ár-
lega; margar mega ekkjurnar gráta
og börnin föðurlausu; en hvað er
gjört til að ltoma í veg fyrir petta ?
Svo að segja ekkert. Hvað er gjört
til pess, að liættuminna se að fara á
sjóinn, eða til að bæta kjör ekkna og
barna, sem eptir lifa? |>egar einhver
bátur ferst, pá er sagt: «Sár var pessi
mannskaði; bágt eiga liinir nánustu,
sem eptir lifa», og par við situr; um
samskot einstöku sinnum tala eg ekki.
peir staðir eru fáir á landinu, par
sem menn gjöra sér far um að breyta
laginu á bátum sínum eptir pví, sem
bezt er í útlöndum, svo lífi. manna
sé ininni liætta búin á peim í storin-
um og stórsjóum. TJm pilskip vil eg
ekki tala á pessum stað, bæði af pví,
að fjöldi manna hefur ekki efni á að
eignast pilskip, og vegna pess, að pótt
pilskip fjölgi, sem mjög er óskandi,
pá munu pó porskveiðar verða mest
stundaðar með bátum, svo lengi sem
landið stendur. |>að, sem næst liggur,
er pví pað, að gjöra byttur og báta
sem bezt sjóskip; í pví efni verður
ekki fátækt við borið; lijer er aðalor-
sökin, ef ekki verður að gjört, hirðu-
leysi og gamall vani, að prauka við
pessa gömlu manndrápsbolla, semvíða
eru hjer á landi. Ekki er pað dýr-
ara að smíða bát með traustu lagi,
heldur en ljótu og hættulegu.
í Noregi og á Skotlandi farast
langtum færri menn að tiltölu í sjó
en á íslandi, og er par pó fiskiútliald
með opnum bátum miklu meira en
hér á landi. En par er líka meira
gjört en hér til að vernda mannlífið.
Bátar, sjómennska og björgunaráhöld
t?>a árlega framförum; stórar sýning-
ar eru haldnar og verðlaun veitt hverj-
um peim, er koma með bezta báta,
skip og björgunartól, og hver keppir
við annan, að vera ekki eptirbátur hins.
l>ar eru gjörðar bátahafnir og lending-
ar m. fl. Hversu margir munu hafa
skoðað sýnishorn pau af bátum, er keypt
voru á sýningunni í Edinborg, og nú
liggja í Beykjavík? eða peir, semhafa
smíðað eptir peim? Eg held peir séu
Rejkjavík 19. jiíní 1884.
fáir; pau voru á sýningunni í Keykja-
vík síðasta sumar, en fáa sá eg veita
peim eptirtekt. Hverjum pykir sinn
fugl fagur og óparfi að breyta.
A Seyðisfirði og Eskifirði hefur
bátalag samt mikið lagazt, síðan Norð-
menn fóru að flykkjast pangað. Yið
Eaxaflóa er álitið allgott bátalag; vera
má, að pað hafi talsvert skánað á síð-
ari árum, en pó ætla margir, að mik-
ið vanti til, að pað sé fullgott, enda
eru skiptapar par að tiltölu flestir.
l>ar sem eg pekki til annarstaðar á
landinu, hefur bátalagi mjög lítið eða
ekkert farið fram á síðustu árum.
Að ryðja varir eða lendingar, svo
að menn geti með minni hættu bjarg-
að lífi sínu í land úr sjávarháska, er
líka vanrækt á mörgum stöðum, par
sem eg pekki til.
Stöku sinnum hefur verið skýrt frá
pví í blöðunum, að lýsi eða olía væri
ágætt ráð, til að bjarga lífi manna í
brimróti bæði á rúmsjó og við lend-
ingar, en petta ódýra og einfalda ráð
nota menn ekki; pað er ekki svo mik-
ið, að menn vilji gjöra sér pá fyrir-
höfn; að minnsta kosti hef eg aldrei
séð skýrt frá pví í blöðunum, að sá
eða sá hafi bjargað lífi sínu og skip-
verja með pví, að liella lýsi í sjóinn;
væri pað pó skylda hvers eins, að gjöra
pað, pví að pess konar parf að endur-
taka við menn aptur og aptur, til pess
peim skiljist pað, eða peir fái'fram-
kvæmd til að byrja á pví. I blöðum
erlendis stendur práfaldlega skýrsla frá
skipstjórum bæði á gufuskipum og
seglskipum, að peir hafi bjargað skipi
og skipshöfn með pví að hella olíu í
sjóinn í hafróti. A sumum stöðum
eru járnpípur lagðar út í sjóinn, par
sem grynningar eru fyrir utan hafnar-
mynni, og olían svo leidd gegnum
pípurnar frá landi út í brotsjóana, svo
skipum og bátum sé par liættuminna
að leita hafnar. öllum pessuin mörgu
vottorðum frá reyndum og gömlum
sjómönnum ber samanum, að olía og
lýsi or á0 etasta ráð í sjávarháska. Hví
reyna menn ekki petta ráð á íslandi,
sem öðrum pjóðum reynist svo vel, og
er bæði svo einfalt og ódýrt, að lrver for-
maður geturhaft pað, hversu fátækur
semhann er, ef hann að eins vill ? Hann
parf að eins að gjöra sér að reglu, að
59
15. 1)1 að.
hafa kút með lýsi í í bát sínum í
hvert skipti, er hann fer á sjó, einkum
á vetrardag eða á haustum, pegar allra
veðra er von. Eg vil jafnvel segja,
að formaðurinn er skyldur til að gjöra
petta, eliki einungis til að bjarga lífi
sínu, heldur vegna peirrar ábyrgðar,
sem hann hefur gagnvart lífi háseta
sinna, sem eru á skipinu, og vegna
konu og barna, sem heima sitja. Eg
held pessu máli væri borgið mun bet-
ur, ef konurnar tækju petta í sína
hönd, og leituðust við að fá bændur
sína til að byrja á pessari nauðsynlegu
reglu. Margir formenn kunna að vera
svo hégómlegir að hræðast gabb ann-
ara, sem legðu petta út fyrir lífhræöslu;
en eg ætla, að petta sé pvert í móti
einmitt pakklætisvert, ef einhver vib1;
í hverri veiðistöð byrja, að ganga á
undan öðrum með góðri fyrirmynd í
pessu efni.
Landsmenn ýfast við pað, ef sagt
er, að Færeyingar séu fremri peim í
einhverju, og pykir mér reyndar slíkt
vorkunn, en peir verða pó að sitja með
pað, ef satt skalsegja, og ef peir ekki
vilja bráðlega taka sér fram eða gjöra
rögg á sig til að komast fram fyrir pá
í pví, sem peir nú standa aptar. Aust-
anlands eru Færeyingar taldir af mörgum
öllu betri fiskimenn, og bátar peirra betri
en almennt gjörist par, pótt mikið
vanti á, að peir séu jafngóðir sem í
Norvegi og á Hjaltlandi. En pó er
einkum eitt, sem eg vil taka liér fram
og sem ekki verður borið á móti að
peir hnfa orðið fyrri með en vér, pótt
vafi geti ef til vill leikið á hinu tvennu,
og pað er pað, að peir eru oi'ðnir á
undan oss, að stofna félag og safna
í sjóð, til pess að veita styrk ekkjum
og börnum peirra, er farast á sjó. í
DanmÖrku var mikið skrifað í vetur
um félagsskap meðal sjómanna, til að
stofna sjóð með innbyrðis samskotum
og árlegu tillagi, til pess að bæta fé-
lagsmönnum skaða, pegar peir misstu
báta, veiðaifæri eða pví um lík áhöld,
sem væru dýrari en svo, að fátækir
fiskimenn gætu keypt sér pau aptur.
Margir töldu á pessu tormerki og á-
litu, að eigi allfáir mundu verða skeyt-
ingarminni að bjarga bátum sínum og
veiðarfærum í illu sjóveðri, pegar peir
ættu von á, að fá skaðann endurgoldinn.