Austri - 09.07.1884, Blaðsíða 2

1. árg.j
AUSTBI.
172
sök að Jón G-uðmundsson kryti situr
enn á Möðruvöllum og selur fæði.
Haustið 1880 byrjaði fyrst skól-
inn, og komu pá á Jiann 35 piltar.
Kennarar voru 2 hinir sömu og nú,
Jjorvaldur Thoroddsen og Jón A.
Hjaltalín, en hínn 3. var (xuttormur
Yigfússon (húfræðingur). Kennarar
pessir reyndust allir rnjög vel hver
um sig, pótt piltum félli yíir höfuð
hezt við J>orvald Thoroddsen, bæði
fyrir alúð hans við pá, og svo fyrir
pað, að hann kenndi peim bæði söng
og leikfimi, auk peirra kennslugreina
sem hanu átti að kenna. J>ennanvet-
ur gekk allt ágætlega á skólanum
milli kennara og pilta, og pilta og
kostsala.
Hinn næsta vetur 1881—82 voru
piltar 51 að tölu, en kennarar 2 hinir
sömu og auk peirra hinn priðji, læknir
J>órður Thoroddsen (settur), pví að
pá var hætt allri búfræðiskennslu. En
í stað hennar var gjört að skyldu að
læra söngogleikfimi. |>essarnámsgrein-
ir skyldi |>órður Thoroddsen kenna á-
samt reikningi gegn um allan skól-
ann, svo og Dönsku í báðum neðri
deildunum. |>ennan vetur sem hinn
fyrra gekk allt vel með kennsluna, og
vOru piltar almennt ánægðir með hana
af öllum kennurunum. En pótt allt
gengi vel milli kennara og pilta að
pví er kennsluna snerti, pá kom pó
upp megn óánægja milli pilta og bryt-
ans, Jóns Guðmundssonar, út af fæðis-
sölu hans, eins og greinin í „Skuld“
um Möðruvallaskólann sama ár lýsir
vel og rétt, hvernig gekk á Möðru-
völlum með fæði pað er piltar höfðu
hjá bryta, og svo hver afskipti
skólastjóri hafði af deilu peirri er par
reis út af; svo fyrir pá sök gjörist
ekki pörf að lýsa pví hér.
Veturinn 1882—83 voru 25 piltar
á skólanum, og 2 hinir sömu kenn-
arar og áður, en hinn priðji var Hall-
dór nokkur Briem, sem áður hafði
verið presturí Kýja-Islandi í Ameriku,
og sagt er að hafi flúið út hingað fyrir
vesaldóm. Halldór pessi var ekki
settur kennari, heldur hafði hann em-
bættið veitt. |>egar hann sókti um
embætti petta, sókti líka læknir J>órð-
ur Thoroddsen og hafði hann bæði
meðmæling skólastjóra og landshöfð-
ingja, og svo pað sem mest var í varið,
að hann var reyndur að pví, að vera
maður í bezta lagi fær til að kenna
pær vísindagreinir, sem 3. kennara-
embættinu fylgdu, og var virtur og
elskaður af piltum fyrir pann vetur,
sem hann var búinn að vera. En hér
fór nú sem optar hefur komið fyrir,
að peir sem eru ónýtastir og naumast
til neins annars hæfir, en að rétta út
lúkurnar eptir laununum, sitja fyrir
peim, sem margfalt menntaðri og dug-
legri eru. J>enna vetur kom upp kurr
mikill hjá piltum gegn hinum nýja
173
kennara Halldóri Briem, pví að peir
fundu fijótt, að hann var að bögglast
við að kenna pað, sem hann varla
með nokkru móti gat; og peir piltar,
sem pekktu hversu mikill afbragðs
kennari J>órður Thoroddsen var, og
höfðu verið veturinn fyrir, fundu pegar
hinn mikla mun pessara kennara,
og að hér var kominn köttur í ból
bjarnar, nærri með öllu óhæfur til að
gegna embættisskyldu sinni, eins og
greinin í „Suðra“ um Möðruvallaskól-
ann bezt lýsir.
Nú hinn síðastliðna vetur (1883—
84) voru á skólanum 25 piltar og
kennarar hinir sömu og í fyrra. J>enna
vetur sem hinn næsta á yndan vorum
vér piltar mjög óánægðir með alla
kennslu Halldórs, nema í Dönsku, pvi
að lítið fannst oss honum hafa farið
fram í söng, leikfimi rg reikningi frá
pví í fyrra, pótt hann færi til Hafnar
síðastliðið sumar í peim tilgangi að
læra leikfimi og að leika á orgel. í
vandræðagrein í „Suðra“ eptir Hall-
dór sjálfan kennir hann hljóðfæraleysi
um, að hann hafi ekki getað kennt
söng veturinn 1882—83. Nú síðast-
liðinn vetur hefur hann haft harmo-
nium og hefði pví vel mátt geta kennt
söng, ef eigi hefði vantað kunnáttu að
leika á pað, en til að bæta úr van-
kunnáttu sinni, hefur hann haft konu
sína til pess, sem pó ekki er betri en
svo, að hún kann naumast nokkurt
lag á Islenzku óbjagað. Opt pegar
söngtímar áttu að vera, var hljóðfærið
í ólagi, svo ekki var hægt að .brúka
pað, nema endrum og sinnum, og varð
pá jafnan lítið úr söngnum, pví eigi
er Halldór meiri söngmaður en pað,
að hann naumast getur byrjað nokk-
urt lag á réttri nótu, og jafnvel eigi
heyrt, hvort „harmónerar“ eður eigi.
En pó getur hann verið söngkennari
við Möðruvallaskólann.
Nú erum vér loks komnir að
„ósköpunum“, „skelfingunum“ og
„vanöræðunum“, nefnilega leikfiminni.
J>vílíkt hneyksli og pvílík ómynd hefur
aldrei sézt í víðri veröld, sem leik-
fimisskennslan á Möðruvöllum, par
parf enginn að hreifa limina eptir takj,
og enginn lærir par annað en ljótari
og afkáralegri limaburð, en hann hafði
áður, í stað pess, að leikfimi á að
laga menn í öllum líkamshreifingum,
pegar hún er kennd af peim, sem ein-
hverja hugmynd hefur um hvað leik-
fimi er. „En allt petta ólag með leik-
fimiskennsluna kernur til af verkfæra-
leysi, sem til hennar parf“, segir Hall-
dór. En hvað ættu leikfimis-verkfæri
að gjöra til skólans, meðan ekki kem-
ur annar kennari en Halldór, sem hefði
pó að minnsta kosti hugmynd um,
livort heldur ætti að brúka pau með
höndum eða fótum ? J>að er eltki nóg
að Halldór er lítt nýtur kennari, held-
ur er liann líka pað vesalmenni, að I
58 I
[nr. 15.
174
hann getur ekki haldið reglu í peim
tímum, sem hann er að bögglast við
að kenna í, jafnvel pótt hann haldi
hverja nuddunarræðuna ofan í aðra.
J>að er ekki dæmalaust, að piltar hafa
spilað í tímum hans, svo og haftprá-
sinnis opt óhæfan hávaða og skarkala.
Svona er hvað eptir öðru fyrir Hall-
dóri, ólagið og vankunnáttan.
J>að sem að framan er sagt um
Halldór Briem og kennslu hans, eru
ekki allir gallar Möðruvallaskóla, held-
ur eru peir margir fleiri; hafa peir
einkum komið í ljós í vetur, pvi að
pað hefur virzt svo, sem umsjón og
skólastjórn skólastjóra J. A. Hjalta-
líns, hafi eigi leikið á hjólum stjórn-
semi og hirðusemi. Hefir litið svo út
sem hann væri pyrill í hendi ráðríkr-
ar konu, en pað vita allir að mjög er
óhentugt fyrir skólann, hvort sem pað
kemur niður á piltum eða kennurum.
Eyrirkomulagið á vel flestu, sem
Möðruvallaskóla tilheyrir, er mjög í
ólagi, og miklu verra en pað ætti að
vera og mætti vera, bæði með umsjón
á skólanum, munum hans og jafnvel
með pilta pá sem sækja hann, og
sýnist pað ekki lýsa stjórnsemi og
hirðusemi skólastjóra, sem á pó að
líta eptir að stjórna öllu sem skólann
snertir. J>að sýnist t. d. öldungis ófært,
að piltum sé ekkert haldið til lesturs
í undirbúningstímunum, heldur látnir
sjálfráðir, hvort peir koma nokkurn-
tíma í bekkina eða ekki. Já! og pað
sem meira er, peir sem vilja, fá að
syngja inn í bekkjum og fijúgast á
og gjöra allan mögulegan hávaða.
Litlu Letur gengur með ýmsa muni,
sem skólinn á, t. d. steinasafn pað,
sein gefið hefur verið til hans næst-
liðið ár, er allt í óreglu í kössum, og
svo hingað og pangað á hrakningi. pví
að aldrei hefur skólastjóri haft svo
mikinn manndóm í sér, að láta smíða
skápa fyrir pað, svo að hægt væri að
raða pví niður, og léttara væri fyrir
pilta að skoða pað í undirbúnings-
stundum og frítímum ' sínuifl, og líka
til pess að pað bæri vott um, að pað
væri við skóla. Eigi getur skólastjóri
kennt um húsleysi sem stendur, pví
að ef hann brúkaði ekki fleiri herbergi,
en hann hefir leyfi fyrir eða léði öðr-
um, pá hefði skólinn 6 herbergi laus.
Ejölda margt fieira en petta, sem hér
er talið, er í megnu ólagi við Möðru-
vallaskóla, eins og t. d. að allur prifn-
aður er par á mjög lágu stigi, bæði
inn í skólanum og pó einkum í kring
um hann, svo varla finnst verra á ó-
prifa heimilum, og pekkja allir hvernig
pau eru. Til að ráða bót á pessu
og ýmsu fleiru, pyrfti sjálfsagt að
hafa yfir-umsjónarruann hér norðan-
lands, sem liti eptir hvort petta eða
hitt væri í réttu lagi, t. d. hvort
nokkur rnynd væri á uinsjón með pilt-
um, hvort skólimi væri svo pokkaleg-