Austri - 25.10.1884, Side 3

“ft-J
271
leysi sat prestur pó blýfastur út í
gegn hvað sem hver sagði; rauf frið
safnaðarins. syndgaðist álögruálikær-
leikans, hvað eptír annað, og fór að
svo húnu!
Og petta er grundvöllurinn seni
á á að reisa fríkirkju íslands: —
SANNAítLEGr SMÁATRIÐI —
J>ÝÐINOARLEYSI!
og pessu árna menn heilla svo sem
vott um proska og útfærslu pjóðfrelsis
á íslandi! þjóðfrelsis!! og pó vita
allir að pað í málinu er til frelsis
kemur er.fólgið í pessu: að prestur
tekur upp á pvi, ölluni óvart, og beitir
ofurkappi, að brjóta niður fornt frelsi
s í n s e i g i n safnaðar svo prestleg
yiirdrottnun yíir auðmjúku viljaleysi
safnaða, ef pað fengist, á að vera
uppsprettulind pjóðírelsis á íslandi!
Yesalings islenzka Frelsi! f>egar pú
herst flaktandi i sárum á hnjánum á
hak við skarðan skjöld fornra lands-
réttinda, sinna pér fáir. Yerðieinhver
prestlegur Grettir eða pá annar ein-
hver til að brjóta á pér kirkjufrið,
kljúfa af pér hlifar safnaðar réttind-
anna og fara illa með pig, fær h a n n
lofið, en p ú aðfyndnina! Játi hann
sjálfur að hryðjuverk sitt sé pýðing-
a r 1 a u s t, vex lof hans að meira!
Yesaliugs íslenzka Frelsi!
(Niðurlag næst)
Leiðrétting.
í alllöngum eptirmælum eptir
J>orgrím sál. Jóussou snikkara sem
prentuð eru i viðaukablaði vid Austra
p. á. stendur meðal annars, að J>.
sál. hati, er haun tiutti að Gilsárstekk
i Breiðdal, tekið par við húsum öllum
mjög niðurniddum. J>etta eru ó s a n n-
i n d i, pví bær og hús par öll voru í
betra lagi, eptir sem pá gjörðist; furð-
ar mig að höfundurinn skyldi ekki
leiðrétta petta, jafnframt hinu öðru er
lianu leiðréttir, eptir að hann gáði að
misfellunum á eprirmælunum.
þessu er ég undirritaður gagn-
kunnur, sama munu peir Breiðdæling-
um dæma, sem til pekkja.
Maguús Jónssou.
F11E T T111.
— Ltlendar fréttir. Stærstu tíð-
indi frá útlöndum eru hruni Kristjáns-
horgar. Föstudaginn 3. p. m. kl. 4
e. m. kviknaði í Kristjánsborg í Kaup-
mannahöfn, og læsti eldurinn sig svo
skjótt um höllina, að kl. 1 um nótt-
ina var hún að mestu brunnin. Stóð
pá lítið annað eptir en yztu múrvegg-
irnir og hallarkirkjan, sem er einn
liluti Kristjánsborgar, svo og Thor-
valdsens Museum, par sem listaverk
hius mikla snillings eru saman komin.
J>egar er vart varð við eldinn, var sent
eptir slökkviliði, og gekk mesti fjöldi
manna að pvi að reyna að slökkva
eldinn og hjarga hinum dýru munum
272
víðsvegar í höllinni. En slökkvitil-
raunirnar fengu aðeins varnað pví að
eldur kviknaði í hinum næstu stórhýs-
um. Mörgu varð hjargað úr sjálfri
höllinni, svo sem hinu fræga litmynda-
safui nær pví öllu og hinu svo kall-
aða silfurbúri; en mörg ómetanleg
listaverk brunnu par til kaldra kola
auk bókasafns ríkisdagsins. J>ar var
nl. ríkisdagurinn háður í 2 málstofum,
svo og hæstiréttur, og konungur átti
að hafa par aðal-aðsetur sitt, pótt
hann byggi par sjaldan. Allir peir
stóru og skrautlegu salir, er til pessa
voru ætlaðir eyddust gjörsamlega-
Sökuin pess að menn óttuðust að eld-
urinn mundi komast i hallarkirkjuna,
var öll innanbygging og skraut úr
henni rifið og burtu flutt i skyndí.
Allur skaðinn er metinn 6—7 millí-
ónir króna. Höllin var ekki tryggð .
gegn eldsvoða, og tapar pví ríkið pess-
ari upphæð. Höllin var nl. pjóðareign.
J>ar á móti var hallarkirkjan tryggð
gegn eldsvoða fyrir 400000 króna, og
hlýtur pví ábyrgðarsjóðurinn að borga
pær skemmdir sem á henni urðu.
Við tilraunina til að slökkva og
bjarga meiddust alímargir menn, en
að eins einn maður týndist.
Kristjánsborg var langmest bygg-
ing i allri Kaupmannahöfn. Hana lét
reisa 1733—40 Kristján konungur
hinn 6. með dæmafárri viðhöfn og
skrauti. Var par til ekkert sparað
og segir sagan að hún hafi
pá kostað 27 tunnur gulls, sem
jafngildir 5400000 króna. J>ó var
höllin nú ekki í sinni upphaflegu mynd.
J>ví 27. febrúar 1794 brann hún svo
að lítið annað stóð eptir af henni en
hallarkirkjan eins og nú. 20 árum
seiuua lét Friðrik sjötti reisa hana
af nýju.
— Stórskaftar af vatnavðxtuui.
I Buenos Ayres í Suður Ameriku
hafa verið miklir vatnavextir af rign-
ingum. stórárnar flóðu yfir bakka sína,
svo öll umferð varð að hætta í hálfan
mánuð. Hefir par orðið mikið eigna
tjón og manna; heilar familíur hafa
drukknað, og horfir par til hallæris.
— Kólera gekk enn i byrjun pessa
mánaðar bæði á Frakklandi svo sem
í París og víða á Ítalíu. Hvergi var
hún pó mjög mannskæð og álitið að
hún væri i rénun. En viða búast menn
við að mikil vandræði leiði af henni í
vetur fyrir fátækan lýð, pví að verk-
föll feiknaraikil hafa leitt af henni og
af sóttvörnum peim er ríkin hafa gripið
til, til að forðast hana. Hefur pvi
verið byrjað á að safna gjöfum handa
hinum nauðstöddu.
— Nýlunda ú Norfturlöiiduin.
Við háskólann í Stokkhólmi hefir
á pessu sumri gerzt sú nýlunda, að
I
278
rússnesk kona að nafni Kovalevski
hefur tekið par við kennaraembætti í
reikningi. Frú Kovalveski hefur stund-
að visindi á J>ýskalandi og áunnið sér
álit allra hinna lærðustu manna, sem
hún hefur kynnzt í Moskva, Péturs-
borg, París, Lundúnum og Berlin.
Hún er talin að vera snillingur í
sinni mennt og að standa jafnfætis
hinum reikningsfróðustu mönnum nú
á tímum.
— Nýdáinn er Rasmus Nielsen,
kennari í heimspeki um langan tima
við Kaupmannahafnar háskóla. hálf-
áttræður að aldri, merkur maður og
hefur eptir sig látið mörg heimspeki-
leg rit.
í Vínarborg er og fyrir skömmu
dáinn Hans Makart, talinn hinn fræg-
asti sögumálari til pessara tima, fer-
tugur að aldri.
HITT O G J> E T T A.
— í flestum löndum fjölgar mannfólkið
stöðugt. í Sínlandi er það öðruvísi. par
hefur fólkið fækkað Btórum hiu seinustu 40
árin. Eptir fólksskýrslum frá 1842 voru i
öllu ríkinu 413 millíónir manna, en árið 1882
að eius 382 millíónir. Hefir þar því fækkað
um 31 millíón. fiess er þó að gæta að í sum-
um fylkjum fer mannfjöldinn stórum vaxandi.
í fylkinu Si-Tsuen hefir íbúatalan stigið úr
22 millíónum upp í 67 millíónir, og í 6 öðr-
um fylkjum liefur mannfjöldinn vaxið að vísu
nokkru minua. fiar á móti hefur fólkið fækk-
að i 11 fylkjum á stórkostlegan hátt. Fylkin
Tsehili, Tschan og Tsan-Si hafa misst þessi
40 ár livert 18 millíónir, eða hér um bil
helming íbúatölunnar. Au-Chen hefur hrflp-
að niður í 20 úr 36 millíónum, og Han-Li
hefir að eius 5 millíónir eptir af 19. Sem
orsakir til þessarar feykimiklu fækkunar telja
yfirvöldin á Sínlandi þetta: hinar langvinnu
og mannskæðu innanlandsóeyrðir, uppskeru-
brest, hallæri, landfarsóttir og mannflutninga
af laudi burt. Svo ætla rnenn og að Eng-
lendingar sem hafa flutt þaugað ópíum, hafi
á samvizku sinni líftjón ekki svo fárra
millíóua.
— Að sofa í parlamentinu, skrifar enskt
blað, er sú list sem ekki lærist ttjótt, og sem
erfitt er að temja sér. Meðal hinna mest
framúrskarandi þingmanna geta þeir Robert
Peel og lávarður Churchill hrósað sér af að
vera fullnuma í þessari íþrótt. Jafnskjótt sem
þeir krossleggja handleggina, eru þeir komnir
í draumanna ríki. Gladstone er ekki í þeirra
tölu sem iðulega sofa, en þó má eiustökusiun-
um sjá hanu dotta vært á bekk í stólpagöng-
unum. Beresford Hope sefur, með því að
hann krossleggur hendurnar, og ánægjnbros
leikur um hans breiða andlit. fiegar menn
sjá Stafford Northcote halda höndum að brjósti
sér, vita allir, að foringi apturhaldsmanna í
neðri málstofuuni hvilir í faðmi draumguðs-
ins; hinu sama er og að skipta um Cross,
þegar hanu lætur sinn gula, indverska silki
vasa.tlút hanga niður á vinstra hnéð. Parn-
ell og biltingameunirnir láta illa i svefni, og
þegar Biggar hættir að hugsa til þess ójafn-
aðar, sem írlandi er sýudur, verða allir er
nærri honurn eru felmtsfullir , þvi að hann
hrýtur sem þruma duni.