Austri - 30.01.1885, Blaðsíða 4

8
miklu leyti komnar fiskiveiðarnar kring
um löndin. Nú eru, eins og kunnugt
er, fiskiveiðar og kvikfjárrækt aðal-
atviunuvegir vor íslendinga. Til þess
að geta stundað fiskiveiðar með nokk-
urri vissu um góðan árangur, pyrftum
vér að pekkja vel, betur en enn pá
er orðið, eðli sjávarins kring um landið
og lögun hans, hafstraumana, fiski-
göngurnar, og fleira sem að pví lýtur.
Hins vegar er landbúnaður vor kom-
inn undir landslagi, legu og eðlijarð-
vegsins, og aðferðin við ræktun jarð-
arinnar verðnr að vera pví samsvar-
andi, ef vér eigum að geta gjört oss
von um góðan arð. jpekking á pess-
um tveimur aðaluppsprettum auðsæld-
ar vorrar, landi og sjó, veitir oss
djörfung og áræði til að byrja og
framkvæma; vér teflum ekki eins á
tvær hættur, eins og meðau pekkingu
vantar. Nú er „auðurinn afl peirra
hluta sem gjöra skal“, og eptir pvi
sem oss fyrir pelckinguna lærist að
afla oss meira auðs af sjó og landi,
má oss ekki gleymast pað að verja
honum landi og lýð til sannra frara-
fara. Landafræðin skýrir oss frá hæfi-
legleikum peim sem land og sjórhafa
til að gjöra pjóð pá sem landið byggir
farsæla; en landshagsskýrslur sýua
oss með hvaða viti og viðburðum sú
pjóð leitast við að gjöra sér pá jörð
undirgefna, að drottna yfir fiskum
sjávarins og fuglum loptsins, og dýr-
unum sem hrærast á landinu. |>ær
eiga að sýna oss, hvernig pjóðin
b e i t i r a f 1 i s í n u sér til fram-
fara og sannrar velferðar. f>ar sem
landshagsskýrslur koma út árlega,
hafa pær pað fram yfir landafræði,
hversu nákvæmlega sem hún er rituð,
. að pær eru ávallt nýjar, og skýra frá
ástandi pjóðariunar eins og pað var
næsta árið á undan; breytingar á hög-
um hennar geta pá ekki dulizt nema
örfáa mánuði, pær eiga að koma út
nákvæmar og áreiðanlegar hvert ár,
og telja sem flest pað sem snertir hag
landsins, pjóðarinnar.
|>að eru ekki mjög mörg ár síð-
an byrjað var að prenta og gjöra al-
menningi kunnugar íslenzkar hag-
skýrslur, og eru pær víða greiuilega
og vel samdar, einkum síðan 1880, að
hið siðasta reglulega manntal var
tekið á landi hér; pó virðist enn að
vanta muni nokkur mikilsverð atriði,
sem skýrslur pessar mega ekki án
vera, og viljum vér nú benda á nokk-
ur peirra. Fólkstölu og atvinnuskýrl-
urnar frá 1880 eru alinákvæmar og
beztar peirra sem komið hafa; pó virð-
ist vanta í pær: tölu allra lærðra
manna (íslenzkra), hverja iðn hinir
töldu iðnaðarmenn stunda, hvort veit-
ingamenn eru taldir með verzlunar-
mönnum, hvað pað er sem talin er
„óákveðin atvinna“, hve margir hús-
menn. tómthúsmenn, o. s. frv. I bún-
aðarskýrsluruar virðist oss að muni
vanta enn: um hina réttu stærð og
gæði túna og engja um allt land, eða
hve mikinn heyforða hver einn hefur,
eða ætlar peningi sinum til framfærslu.
Arlega er samin skýrsla um nýtt mó-
tak en ekki um notað mótak, vér eig-
um pví bágt með að sjá, í hverjum
sveitum mótak er notað, og pví síður
á hversu mörgum bæjum, eða hve mikið.
Kálgarðar eru að vísu taldir árlega,
og tilgreind stærð í □ föðmum; en
ekki höfum vér séð enn, hverjar mat-
urtir eru ræktaðar í peim, eða hvað
mikið fæst pað og pað ár af hverri
sáðtegund. Yér purfum að vita hvaða
maturtir eru ræktaðar, geta prifizt
í görðum víðsvegar um land, um ár-
legar tilraunir sem gjörðar eru til pess,
og hver árangur verður af peim. f>að
er vist, að pví fleiri bjargræðisineðöl
sem eitthvert hérað hefur við að styðj-
ast, pvi meiri líkindi eru til pess, að
pað fái staðizt harðæri, pegar pað
ber að.
Arlega sjáum vér hvað margir
faðmar voru lilaðnir af túngörð-
um pað ár, en pó ekki hvað mörg
tún eru nú umgirt, eða hvað mikil
er orðin samanlögð faðmatala tún-
garðanna. Líkt má segja um vörzlu
og vatnsveitinagarða. Yfir höfuð er
pörf að vita hvar mest og bezt er
unnið að jarðabótum, og hvers kyns
pær eru.
í verzlunar og vöruskýrslur vant-
ar enn, að oss virðist, ýmisleg mikil-
væg atriði, svo sem t. d. hve mikið
petta eða hitt hérað aflar, eða
flytur til verzlunar af sjávar eða
landvöru, eða hvorutveggja. Ipessum
skýrslum er pað að eins talið sem flyzt
af pessari eða hinni vöru, frá peim
kaupstað, út úr landinu, en ætti auk
pess að telja, eða gjöra áætlun um
pað, sem landsmenn eyða sjálfir, pótt
ekki sé pví skipt fyrir aðrar vörur
útlendar.
Af skýrslum peim sézt að vísu
nokkuð, hversu mikið flutt erafhverri
útlendri vörutegund að hverjuin verzl-
unarstað, en síður, og að pvi er pó
gaumur gefandi, hvort pær eru seldar
paðan eða lánaðar, og í hvaða héruð-
um eða sveitum pær verða að eyðslu-
eyri. þetta atriði sérstakt hefur mikla
pýðingu pegar farið er að líta eptir
hinum sanna efnahag sýslna
eða sveita, pegar meta skal krapta
pjóðfélagsins.
I nokkrum peim liðum atvinnu
og búnaðarskýrslanna sem áður voru
taldar, hefur nú nýlega sézt vísír til
umbóta t. d. um mótekju, garðrækt,
stærð á túni og engjum og heyafla.
|>etta er að vísu góð byrjun, en eins
og upphafið til margs er ófullkomið
hjá oss, eins mun vera hætt við að
pað sé líka í pessum efnum, og að
sumt sé tekið beint eptir ágizkun, t.
)
d. nm stærð túna og .engja, um hey-
feng af túnum og engjum o. s. frv.
J>að sem optnefndar skýrslur eiga
að hafa til meðíerðar og sýna öllnm
sem eptir pví vilja líta er:nákvæmar
og sannar skýringar yfir hið sanna
á s t a n d pjóðar vorrar, yfir efnahag
hennar, auð eða fátækt. eptir pví sem
pað skiptist á, og ekki síður um and-
legan proska og framför. Nú virðist
oss sem ekki verði séð af peim nema
önnur aðalhlið pess máls. |>að má
nl. sjá nokkurn veginn af peim hvað vér
höfum undir höndum pessa stundina;
en alls ekki hvað af pví sé vor sann-
arleg eign,,hvað pað er sem vér höfum
til fullra umráða, sem frjálsir menn
og öðrum óhAðir — hvað vér eig-
um skuldlaust. J>etta er svo
mikilsvert atriði fyrir einstaklinginn
og pjóðina alla, að mestu furðu gegnir
hve tímarit vor hafa litið sig litlu
skipta að hreifa við pvi m'tli. og halda
áhuga almennings á pví vakandi. Yér
skulum nú líta á, og taka fram með
fám orðum skuldaverzlun og skuld-
lausa, og um leið benda á sumt pað
sem oss virðist ábótavant í peim
efnum.
(Framh. næst.)
— L o k s i n s fer póstur héðnn 4
mánudaginn kemur.
Auglýsingar.
Með pví að jörðin Hólshús í Húsa-
vík, í Borgarfjarðarhreppi, verður laus
um fardaga 1885, geta peir sem óska
að f4 nefnda jörð til ábúðar, snúið sér
til prestsins séra Jónasar Hallgríms-
sonar á Skorrastað, eða undirskrifaðs,
sem gefur nákvæmari upplýsingar.
Seyðisfirði, 25. jan. 1885.
A. ftasmussen.
Marklýsing 4 óskilalambi í Breið-
dalshreppi haustið 1884: liálft af apt-
an, sneitt fr. hægra (illa gjört) eða
tvístýft eða hálfur stúfur; ómarkað
vinstra eyra.
Skriðu, 14. des. 1884.
E. Sigurðsson.
Undirskrifaðir leyfa sér hér með
virðingarfyllst að aðvara skiptavini
sína um, að petta nýbyrjaða ár og
framvegis verður ekki látinn úti nætur-
greiði eða annað, nema móti borgun
út í hönd, sökum fyrri ára vanskila.
Seyðisfirði, 24. jan. 1885.
Ó. Ásgeirsson. F. Sigmundarson.
Ábyrgðarm. Páll Vigfússon cand.pkil.
Prentari: Guðm. Sigurðarwm.